დასახელება: „ბოლნისი“

დამატებითი აღნიშვნები

ტიპი, ფერი და ძირითადი მოთხოვნები
 ადგილწარმოშობის დასახელება: ბოლნისი
 საქონლის დასახელება, რომლისთვისაც მოითხოვება ადგილწარმოშობის დასახელების რეგისტრაცია: ღვინო. „ბოლნისი“ − მშრალი ღვინოა, რომელიც შეიძლება იყოს თეთრი, ქარვისფერი, წითელი და ვარდისფერი.
 „ბოლნისი“ თეთრი უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ მოთხოვნებს:
• ფერი – ღია ჩალისფერი;
• გემო და არომატი – უზადო, გემოზე ნაზი, რბილი, ჰარმონიული, ხალისიანი, დახვეწილი, ამ გეოგრაფიული ადგილისთვის დამახასიათებელი ჯიშური არომატით,
• მინდვრის ყვავილების ტონებით, დავარგებისას ღვინოს უვითარდება მკვეთრად გამოხატული ბუკეტი ხილის ტონებით.
• ფაქტობრივი მოცულობითი სპირტშემცველობა არ უნდა იყოს 11 %-ზე ნაკლები;
• დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია არ უნდა იყოს 16 გ/ლ-ზე ნაკლები;
• შაქრიანობა არ უნდა აღემატებოდეს 4 გ/ლ-ს;
• ტიტრული მჟავიანობა, ღვინომჟავაზე გადაანგარიშებით, არ უნდა იყოს 4 გ/ლ-ზე
 ნაკლები;
• სხვა მახასიათებლები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნებს.
„ბოლნისი“ წითელი უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ მოთხოვნებს:
• ფერი – მუქი წითელი;
• არომატი და გემო – უზადო, გემოზე სავსე, ვაჟკაცური, ექსტრაქტული, ხავერდოვანი, ჰარმონიული, ამ გეოგრაფიული ადგილისთვის დამახასიათებელი ჯიშური არომატით, დავარგებისას უვითარდება მკვეთრად გამოხატული ბუკეტი ხილის ტონებით;
• ფაქტობრივი მოცულობითი სპირტშემცველობა – არ უნდა იყოს 11 %-ზე ნაკლები;
• დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია არ უნდა იყოს 22 გ/ლ-ზე ნაკლები;
• შაქრიანობა არ უნდა აღემატებოდეს 4 გ/ლ-ს;
• ტიტრული მჟავიანობა, ღვინომჟავაზე გადაანგარიშებით, არ უნდა იყოს 4 გ/ლ-ზე ნაკლები;
• სხვა მახასიათებლები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნებს.
„ბოლნისი“ ვარდისფერი უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ მოთხოვნებს:
• ფერი – ვარდისფერი;
• არომატი და გემო – უზადო, გემოზე ნაზი, რბილი, ჰარმონიული, ხალისიანი, დახვეწილი, ამ გეოგრაფიული ადგილისთვის დამახასიათებელი ჯიშური არომატით, მინდვრის ყვავილების ტონებით;
• ფაქტობრივი მოცულობითი სპირტშემცველობა – არ უნდა იყოს 11 %-ზე ნაკლები;
• დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია არ უნდა იყოს 16 გ/ლ-ზე ნაკლები;
• შაქრიანობა არ უნდა აღემატებოდეს 4 გ/ლ-ს;
• ტიტრული მჟავიანობა, ღვინომჟავაზე გადაანგარიშებით, არ უნდა იყოს 4 გ/ლ-ზე ნაკლები;
• სხვა მახასიათებლები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს კანონმდებლობით დად- გენილ მოთხოვნებს.
„ბოლნისი“ ქარვისფერი უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ მოთხოვნებს:
• ფერი – მუქი ქარვისფერიდან ჩაისფრამდე;
• გემო და არომატი – რთული, კარგად გამოხატული ჯიშური არომატით ხილის ტონებით, სხეულიანი, ენერგიული, ექსტრაქტული, ხავერდოვანი კარგად განვითარებული ბუკეტით; მისი ტიპიურობა, ძირითადად, განპირობებულია ზომიერი სიმწკლარტით;
• ღვინის ფაქტობრივი მოცულობითი სპირტშემცველობა არ უნდა იყოს 12,0 %-ზე ნაკლები;
• დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია – არანაკლებ 22 გ/ლ;
• შაქრიანობა – არაუმეტეს 4 გ/ლ;
• ტიტრული მჟავიანობა, ღვინომჟავაზე გადაანგარიშებით – არანაკლებ 4 გ/ლ;
• სხვა მაჩვენებლები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნებს.

 წარმოების გეოგრაფიული ადგილი და ზონები
ბოლნისის მიკროზონა მდებარეობს ქვემო ქართლში, ბოლნისის მუნიციპალიტეტში.
ბოლნისის მუნიციპალიტეტი მდებარეობს ქვემო ქართლის სამხრეთ ნაწილში, ზღვის დონიდან 570 მ. სიმაღლეზე, მდინარე მაშავერასა და მდინარე ხრამის აუზებში. იგი მოიცავს საკმაოდ დიდ ტერიტორიას, რომელიც მოქცეულია ჩრდილო განედის 40° 10∋ –41° 45∋ და აღმოსავლეთ გრძედის 43° 28∋ – 44° 45∋ შორის. აღმოსავლეთით მას ესაზღვრება ქვემო ქართლის ვაკე (მარნეულის რაიონი), დასავლეთით – ჯავახეთის ვულკანური ზეგანი (დმანისის რაიონი), ჩრდილოეთით – ხრამის ხეობა (თეთრიწყაროს რაიონი), ხოლო სამხრეთით – ლოქის ქედი (სომხეთის მთიანი მხარე).
ბოლნისის მიკროზონა მოიცავს ქ. ბოლნისსა და სოფლებს: რატევანი, ხატისოფელი, რაჭისუბანი, სავანეთი, ტალავერი, ქვემო არქევანი, სამტრედო, ჭაპალა, ზვარეთი, სოფელი ბოლნისი, ქვეში, მუშევანი, აკაურთა, დისველი, ქვემო ბოლნისი, სამწევრისი, ნახიდური, ცურტავი, ფარიზი, დაბა თამარისი, ვანათი, კიანეთი, მამხუტი.

 ვაზის ჯიშები
„ბოლნისი“ თეთრი და ქარვისფერი შეიძლება დამზადდეს მხოლოდ ბოლნისის მიკროზონაში მოწეული რქაწითელის, ჩინურის და გორული მწვანეს ჯიშის ყურძნისაგან.
„ბოლნისი“ წითელი შეიძლება დამზადდეს მხოლოდ ბოლნისის მიკროზონაში მოწეული საფერავის, თავკვერის, შავკაპიტოს და ასურეთული შავის ჯიშის ყურძნიდან.
„ბოლნისი“ ვარდისფერი შეიძლება დამზადდეს მხოლოდ ბოლნისის მიკროზონაში მოწეული ფერადყურძნიანი ვაზის საღვინე ჯიშების გადამუშავებით, წითელი ყურძნის დურდოზე თეთრი ყურძნის ტკბილის დადუღებით ან თეთრი და წითელი ღვინოების შერევით.
არ არის ნებადართული ღვინო „ბოლნისის“ დამზადებისას ზემოთ ჩამოთვლილი ყურძნის ჯიშების გარდა სხვა ჯიშების გამოყენება.

 ვენახის გაშენება, სხვლა-ფორმირება და მოვლა
• ბოლნისის მიკროზონაში ღვინო „ბოლნისისათვის“ განკუთვნილი სამეწარმეო ვენახები გაშენებული უნდა იყოს ზღვის დონიდან 500-800 მ სიმაღლეზე;
• ვენახის რიგთაშორის მანძილი უნდა იყოს 1,8-დან - 2,5 მეტრამდე;
• ვაზთა შორის მანძილი რიგში – 1-1,5 მ.;
• შტამბის სიმაღლე – 0,5 – 0,8 მ.;
• სხვლის ფორმა – ცალმხრივი ან ორმხრივი ქართული, ცალმხრივი ან ორმხრივი კორდონი, ან თავისუფალი.
ვაზის გაშენება, მისი გასხვლა-ფორმირება და მავნებლებისა და დაავადებებისაგან დაცვა, აგრეთვე, ნიადაგის დამუშავება, მისი განაყოფიერება და სხვა ოპერაციები ხორციელდება ყურძნის მწარმოებლის მიერ შერჩეული აგროტექნიკური ღონისძიებების შესაბამისად.

 ყურძნის სიმწიფე, რთველი, ტრანსპორტირება
• „ბოლნისი“ მზადდება მხოლოდ მწიფე ყურძნისგან. ყურძნის შაქრიანობა კრეფის დროს „ბოლნისი“ თეთრის, წითელის და ქარვისფერის დასამზადებლად არ უნდა იყოს 20 %-ზე ნაკლები, ხოლო „ბოლნისი“ ვარდისფერის დასამზადებლად – 19%-ზე ნაკლები;
• ყურძნის ტრანსპორტირება დასაშვებია მხოლოდ ხის ან პლასტმასის ყუთებით,უჟანგი ფოლადისაგან დამზადებული ან სპეციალური საღებავით შეღებილი ძარებით;
• დაუშვებელია ყურძნის ტრანსპორტირებისთვის პოლიეთილენის პარკების და/ან ტომრების გამოყენება;
• ტრანსპორტირებისას ყურძენი მაქსიმალურად უნდა იყოს დაცული შესაძლო დაბინძურებისაგან.

 ყურძნის მოსავალი და ღვინის გამოსავალი
ყურძნის მოსავალი 1 ჰექტარ ვენახზე არ უნდა აღემატებოდეს 10 ტონას;
ღვინის გამოსავალი არ უნდა აღემატებოდეს:
• 650 ლიტრს – ერთი ტონა ყურძნიდან;
• 6500 ლიტრს – ერთი ჰა ვენახიდან.

ყურძნის გადამუშავება, ღვინის დამზადება და ჩამოსხმა
„ბოლნისის“ წარმოებისათვის განკუთვნილი ყურძენი მოწეული უნდა იყოს მხოლოდ
ბოლნისის მიკროზონაში გაშენებული ვენახებიდან.
ყურძნის გადამუშავება და ღვინის დამზადება უნდა განხორციელდეს მხოლოდ ბოლნისის მიკროზონის საზღვრებში, ხოლო ჩამოსხმა დასაშვებია ამ მიკროზონის გარეთაც, საქართველოს ტერიტორიაზე.
,,ბოლნისის“ წარმოებისათვის გამოიყენება მხოლოდ საღი და ტექნიკურად მწიფე ყურძენი, რომლის დაზიანების ხარისხი არ უნდა აღემატებოდეს 5%-ს. „ბოლნისი“ მზადდება ტკბილის ან დურდოს სრული ალკოჰოლური დუღილის გზით. „ბოლნისის“ წარმოებისას დასაშვებია მხოლოდ იმ ოპერაციების, მასალებისა და ნივთიერებების გამოყენება, რომლებიც ნებადართულია საქართველოს კანონმდებლობით.

კლიმატი
კავშირი ღვინის განსაკუთრებულ ხარისხს, რეპუტაციასა და გეოგრაფიულ ადგილს
შორის კლიმატი – რაიონის კლიმატი ხასიათდება ზომიერად ცივი ზამთრით და ცხელი ზაფხულით. ბარის დასავლეთით და სამხრეთით მდებარე საკმაოდ მოზრდილი ქედები (კეჩუტის, სანსარის და ლოქის) ანელებენ, წინააღმდეგობას უწევენ თბილი და ნოტიო ჰაერის მასების გავრცელებას დასავლეთიდან სამხრეთისაკენ. რაც შეეხება თრიალეთის ქედს, ჩრდილოეთიდან და ჩრდილო-დასავლეთიდან საზღვრავს ამ ტერიტორიას.
ქვემო ქართლის, კერძოდ, ბოლნისის რაიონის ტერიტორია, რომელიც სამი მხრიდან მთებითაა გარემოცული, იმ ატმოსფერული პროცესების გავლენის სფეროშია მოქცეული, რომელიც ვითარდება საქართველოში, მაგრამ, ადგილობრივი პირობების გამო, ეს პროცესები განიცდიან ცვლილებებს, რითაც იქმნება განხილული ტერიტორიისათვის დამახასიათებელი თავისებური კლიმატი.
რაიონის მეტეოროლოგიური მრავალწლიანი მონაცემებით ირკვევა, რომ საშუალო წლიური ტემპერატურა 12°-ს უდრის. თებერვლის თვიდან ჰაერის საშუალო ტემპერატურა დადებითია და მარტში 5,9°-მდეა, შემდეგ თვეებში ტემპერატურა მატულობს და მაქსიმუმს ივლისში აღწევს. წელიწადის ყველაზე თბილი თვეებია ივლისი და აგვისტო, საშუალო თვიური ტემპერატურა შესაბამისად 23,6°-23,3° აღწევს. ყველაზე ცივი თვეა იანვარი. აღსანიშნავია, რომ უარყოფითი საშუალო ტემპერატურით მხოლოდ ეს თვე ხასიათდება (-0,3°). ყინვები მეტწილად არამდგრადია. პირველი ყინვები შემჩნეულია 12 ნოემბრიდან და მთავრდება 4 აპრილისათვის. ყინვიანი პერიოდი წელიწადში 120-144 დღეა, ხოლო უყინვო დღეთა რიცხვი განისაზღვრება 210-221 დღით. ბოლნისის ტერიტორიაზე ნალექების წლიური რაოდენობა 700 მმ-ს შეადგენს. ნალექები ზამთრის პერიოდში უმეტესად თოვლის სახით მოდის, რომელიც ჩვეულებრივ არამდგრადია. თოვლი შეიძლება მოვიდეს დეკემბრიდან მარტის პირველ ნახევრამდე.
მრავალწლიანი მონაცემებით თოვლის საბურველის საშუალო სიმაღლე 6 სმ-ია.
რაიონში საკმაოდ დაბალია აბსოლუტური მინიმალური ტემპერატურა, რომლის დადგომა დაკავშირებულია არქტიკული მასების შემოჭრასთან, როგორც აღმოსავლე-თიდან, ისე დასავლეთიდან (იხ. ცხრილი).
საკმაოდ მაღალ მნიშვნელს აღწევს მაქსიმალური ტემპერატურა, განსაკუთრებით
ზაფხულის თვეებში (36-39°).
ნალექების მაქსიმალური რაოდენობა მაის-ივნისში (80-86 მმ), მინიმუმი კი დეკემბერ-
იანვარში მოდის (20-25 მმ.). ცივ პერიოდში ნალექების რაოდენობა მცირეა (152-166 მმ.) და
წლიური ჯამის მხოლოდ 28-29% შეადგენს, რაც ვერ უზრუნველყოფს ნიადაგის ტენის
მნიშვნელოვანი მარაგის შექმნას, ხოლო გაზაფხულზე ნალექების ჯამი რამდენადმე მეტია
(183-196 მმ), რაც დადებითად მოქმედებს ყურძნის ხარისხზე.
ნიადაგი − საკმაოდ რთული რელიეფი, ნიადაგწარმომქმნელი ქანების სხვადასხვაობა, კლიმატური პირობები, მცენარეული საფარის ხასიათი და ადამიანის შემოქმედება ანაპირობებენ ქვემო ქართლის სამხრეთ ნაწილის ნიადაგების მრავალფეროვნებას. გამოკვლევებისა და არსებული მასალების გამოყენების საფუძველზე, შედგენილია ბოლნისის 1:50000 მასშტაბის ნიადაგური რუკა, სადაც ფიზიკურ-გეოგრაფიული პირობებისა და გენეზისური მაჩვენებლების მიხედვით გამოყოფილია მთა-მდელოს, ყომრალი, ტყის ყავისფერი, შავმიწა, წაბლა (რუხი-ყავისფერი) და მდელოს ალუვიური ნიადაგები, რომლებიც ნიადაგწარმოქმნის პროცესის გამოხატულების, სისქის, მექანიკური შემად-
გენლობის, ეროზიულობის ხარისხისა და სხვა მაჩვენებლების მიხედვით იყოფა ცალკეულ
ქვეტიპებად, სახეებად და სახესხვაობებად.
საშუალომთიანი, მთისწინებისა და ვაკე რელიეფის ტიპის საერთო ფონზე გამოიყოფა საკმაოდ მრავალფეროვანი მეზო და მიკრორელიეფის ფორმები, რაც მნიშვნელოვან როლს თამაშობს როგორც ნიადაგწარმოქმნის პროცესში, ისე ნიადაგების სოფლის მეურნეობაში გამოყენების საქმეში.
მდინარე მაშავერას ხეობის პირველ და მეორე ტერასებზე გამოყოფილია მდელოს ყავისფერი და მდელოს ალუვიური ნიადაგების 1212 ჰექტარი ფართობი.
მდელოს ყავისფერი ნიადაგები გავრცელებულია სოფელ რატევანის ტერიტორიაზე, მდ. მაშავერას მარჯვენა მხარეს.
მდელოს ალუვიური და ალუვიური ნიადაგები აქ გავრცელებული არიან მდ. მაშავერას და ბოლნისის წყლის სანაპიროზე ვაკე ან სუსტად დახრილი რელიეფის პირობებში.
აღნიშნული ნიადაგები პერსპექტიულია და წარმოადგენენ კარგ ნიადაგურ ფონდს მევენახეობის განვითარებისათვის. სავსებით შესაძლებელია ამ მიკრო რაიონში ვენახის გაშენებისათვის ავითვისოთ 2000 ჰა ფართობი.
ქვერაიონის ტერიტორია მოიცავს 8188 ჰა ფართობს, რომელიც ქვემო ქართლის ვაკის გაგრძელებას წარმოადგენს. ეს ნიადაგები გავრცელებულია მდინარე მაშავერას ორივე მხარეზე, უმეტესად ვაკე და სუსტად დახრილ რელიეფის პირობებში, სოფლების: ნახიდურის, ჭაპალას, სავანეთის, ქვემო არქევანის, ტალავერისა და ქ. ბოლნისის ტერიტორიაზე.
ნიადაგური რესურსი და სწორი აგროწესებით გათვალისწინებული ღონისძიებებისგატარება წარმოადგენს საფუძველს საუკეთესო ხარისხის ყურძნის წარმოებისათვის. ჩატარებული გამოკვლევებიდან გამომდინარე, მიკროზონაში წარმოდგენილი ნიადაგის მახასიათებლები ერთ-ერთი განმსაზღვრელი ფაქტორია ღვინო „ბოლნისის” წარმოებისათვის.
ადამიანური ფაქტორი – მეცნიერულად დასაბუთებულია და ისტორიული მასალებით ცნობილია, რომ საქართველო არის ის ერთ-ერთი პირველი ქვეყანა, სადაც ადამიანმა ჯერ კიდევ ნეოლითის ხანაში ველური ვაზი „გააკულტურა“ და „გააშინაურა“, საქართველოს და, მათ შორის, ბოლნისის რეგიონს ღვინის კულტურასთან 8 000 წლიანი უწყვეტი ისტორია აკავშირებს, რაზეც მიუთითებს არქეოლოგიური (თიხის ქვევრები, ოქროს, ვერცხლისა და ბრინჯაოს ფიალები) და ეთნოგრაფიული მასალები, წერილობითი წყაროები, ტერმინოლოგია და სიმღერები.
ძველი საქართველოს ეკონომიკაში მევენახეობა-მეღვინეობის დარგს განსაკუთრებული ადგილი ეკავა საქართველოს ერის ყოფა-ცხოვრებაში და ქონებრივ კეთილდღეობაში. მას ფრიად მნიშვნელოვანი ადგილი ეკავა საგარეო ვაჭრობაში, რადგან ქართული ღვინო უძველესი დროიდან საექსპორტო საგანს წარმოადგენდა, რასაც საფუძვლიანად აღნიშნავდა აკადემიკოსი ივანე ჯავახიშვილი თავის თხზულებათა V ტომში, საქართველოსა და, მათ შორის, ბოლნისის რეგიონში მევენახეობის ისტორიასა და ტრადიციების საკითხებზე.
უძველეს დროში მევენახეობისა და მეღვინეობის ხელოვნების მაღალ პროფესიულ დონეს გვამცნობს ბოლნისის რეგიონში არსებული ორნამენტული ხელოვნების ნიმუშები, კულტურის ძეგლები, ეთნოგრაფიული წყაროები, ლიტერატურული წყაროები, ხალხური თქმულებანი და ზნე-ჩვეულებანი. სწორედ ბოლნისში „არუხლოს ნასახლარზე“ რქეოლოგიური გათხრების დროს აღმოჩენილია ყურძნის წიპწები, რომელიც ძველი წელთაღ-რიცხვით VI ათასწლეულს განეკუთვნება, სწორედ ბოლნისში, მის მიმდებარე ტერიტორიასა და ბორჯომშია აღმოჩენილი ძველი წელთაღრიცხვით IV-III ათასწლეულის უძველესი მარნები.
ღვინის შესანახი უძველესი თიხის ქვევრები და, მათ შორის, თერმოსის მსგავსი ორმაგკედლიანი ქვევრები, რომლებიც, სავარაუდოდ, ღვინის თერმული დამუშავებისათვის იყო განკუთვნილი და რაც თავისთავად ერთ-ერთი და უნიკალური მოვლენაა მთელს მსოფლიოში.
ივანე ჯავახიშვილი თავის თხზულებათა თორმეტ ტომეულში ხშირად მოიხსენიებს ბოლნისის რეგიონში ღვინის წარმოების, სახელწოდების, თავისებურებების, ადგილწარმოშობისა და რაოდენობის ვრცელ ინფორმაციას. კერძოდ: IX-X საუკუნეებში ბოლნისის მიდამოებში მდებარე ერთი მონასტრის ტიპიკონის ნაწყვეტთაგან ჩანს, რომ იქ სამონასტრო მეურნეობაში ბაბილოსაგან (ყურძნის ხეივანი)
დაყენებულ ღვინოს ცალკე ჭურჭელში „საბაბილო ჭურში“ ინახავდნენ. ამავე წარწერებიდან ირკვევა, რომ ჯერ კიდევ თამარ მეფის დროს ბოლნისში თეთრი, მწვანე და შავ-წითელი ყურძენი ცალ-ცალკე იკრიფებოდა და იწურებოდა. ხოლო გიორგი მთაწმინდელის გადმოცემით ბოლნისის მიდამოებში დამზადებული ღვინოები სამ ხარისხად იყოფოდა: იყო „მსუბუქი ღვინო“, იყო „საშუალო“ და საუკეთესო თვისებების „უმჯობესი ღვინო“, „ღვინო კეთილი“.
XIII-XIV საუკუნეებში მონღოლთა, სპარსთა და ოსმალთა სისტემატური შემოსევებისა და ომების გამო, ბოლნისის მიდამოებში მცხოვრები მოსახლეობა ან ამოწყდა ან აიყარა და გადასახლდა. სწორედ ამ პერიოდში სომხური ისტორიული ცნობებით აქ მხოლოდ საფერავი და მწვანე ყურძენი იყო გავრცელებული.
XVII საუკუნის დასაწყისიდან ორბელიანთა საგვარეულო ანგარიშებში მითითებულია ბოლნისში ზვრების სიდიდისა და მოსავლიანობის რაოდენობა 1619 და 1620 წლებში.
ამ ანგარიშებში შეტანილი ციფრებით დგინდება, რომ სოფლების: მუხრანას, ბალახაურის, შუა ბოლნისის, წუღრუღაშენის, ქვემო ბოლნისის, ჭაპალას, ფოცხვერიანის, დისველისა და ზვარეთის ყურძნის ზვრებიდან ორბელიანებმა 1619 წელს ჩამოასხეს 778 საპალნე ღვინო (1 საპალნე – 6 ფუთი, 6 ფუთი – 96 ლიტრი), ხოლო 1620 წელს – 808 საპალნე ღვინო.
ბოლნისის რეგიონში მევენახეობა-მეღვინეობის შემდგომ განვითარებას ხელი შეუწყო გერმანიის იმპერიიდან 1818 წელს ჩამოსახლებულმა შვაბმა კოლონისტებმა, რომლებსაც ვენახის გაშენება-დამუშავების და ღვინის წარმოების ტრადიციული ცოდნა არ გააჩნდათ. გულმოდგინე და შრომისმოყვარე გერმანელებმა ადგილობრივი მოსახლეობისაგან კარგად შეისწავლეს და 1565 ჰექტარზე გააშენეს მუსკატის, მალერასა და იზაბელას ჯიშები, რომლებიც ევროპიდან გამოიწერეს მეფისნაცვალ გრაფ ვორონცოვის დახმარებით. მათ, აგრეთვე, გააშენეს რქაწითელის, საფერავის, ალიგოტეს, გორულასა და სხვა საღვინე მაღალხარისხოვანი ვაზის ჯიშები, რასაც აღნიშნავს გერმანელი კოლონისტი ერნსტალმენდინგერი თავის წიგნში „ეკატერინენფელდი, გერმანული სოფელი კავკასიაში 1818-1941 წლებში“. ე. ალმენდინგერი თავის წიგნში აღნიშნავს, რომ XX საუკუნის დასაწყისში ეკატერინენფელდში (დღევანდელი ქ. ბოლნისი) ისე განვითარდა მევენახეობა, რომ სოფლის მოსახლეობა (814 ოჯახი) საკუთარი ძალებით ვერ ახერხებდა ასეთი დიდი რაოდენობის ყურძნის მოკრეფა-გადამუშავებას. ამიტომ დააარსეს მეღვინეთამხანაგობა „უნიონი“ და 1908 წელს ააშენეს ღვინის ქარხანა თავისი უნიკალური მარნებით, სარდაფებითა და ინფრასტრუქტურით, რომელშიც აწარმოებდნენ ღვინოს, კონიაკსა და არაყს, რომლის რეალიზაციას ახდენდნენ ქალაქ თბილისში ამხანაგობის საკუთრებაში არსებულ ექვს სპეციალურ მაღაზიაში. თბილისის გარდა ღვინოები გაჰქონდათ საქართველოს სხვადასხვა კუთხეებში, რუსეთის იმპერიის სხვადასხვა ქალაქებში, ხოლო მათ მიერ წარმოებული ნატურალური ღვინო სახელად „კავკასიური წითელი“ ყოველწლიურად იგზავნებოდა თვით რუსეთის იმპერატორის კარზე. პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ მეღვინეთა ამხანაგობა „უნიონში“ მკვეთრად იმატა ღვინის წარმოების ტემპმა. შესაბამისად, გაიზარდა მისი ფინანსური შემოსავლები და ეს წარმოება იქცა იმ დროისათვის საქართველოში მეღვინეთა ერთ-ერთ ყველაზე წარმატებულ გაერთიანებად. XX საუკუნის 20-იან წლებში ბოლნისის ღვინის ქარხანა აწარმოებდა 32-35 ათას ტონა ყურძენს და ასხამდა მილიონობით ბოთლ ღვინოს, რომლისთვისაც ჭურჭელს ამზადებდა ბარონ ფონ კუჩენბახის მინის საწარმო, იმ დროისათვის კატერინენფელდში და მის მიმდებარე სოფლებში ერთ ჰექტარზე იკრიფებოდა 20-22 ტონა ყურძენი, რადგან ვაზის რიგთა შორის მანძილი შეადგენდა ერთ მეტრს, ხოლო 100-მეტრიან რიგში ირგვებოდა 90-95 ძირი ვაზი. განსაკუთრებით აღსანიშნავია გერმანელი მევენახეების როლი ქართული აბორიგენული ჯიშის –ასურეთულის აღორძინებაში, რომლისგანაც ამზადებდნენ წითელ მშრალ ღვინოს.
წინა საუკუნის 50-იან 70-იან წლებში მევენახეობას დიდი ადგილი დაეთმო ბოლნისის რაიონის ეკონომიკაში, გაახლდა გერმანელების მიერ გაშენებული ვაზის ზვრები, შეიქმნა მევენახეობის საბჭოთა მეურნეობები ქ. ბოლნისში და სოფლებში: რატევანში, ქვეშში, ნახიდურში, მამხუტში, ცურტავში, სავანეთში, ჭაპალაში, ქვემო ბოლნისსა და ბოლნისში, სადაც ამ პერიოდში იწარმოებოდა 14-17 ათასი ტონა ყურძენი. ამ ყურძნისაგან დამზადებული ღვინო-მასალა, პორტვეინი, ღვინის სპირტი და ყურძნის წვენი იგზავნებოდა სსრ კავშირის სხვადასხვა რეგიონში. დღეს ქ. ბოლნისში საკმაოდ კარგად ფუნქციონირებს გერმანელების მიერ აშენებული ღვინის ქარხანა, სადაც მზადდება მაღალხარისხოვანი ღვინის ბრენდის სპირტი, რომელიც, ძირითადად, იყიდება ევროკავშირის ქვეყნებში. მევენახეთა ამხანაგობის (კავშირი) დაარსებამდე მისი თავმჯდომარეები და ღვინის ქარხნის ხელმძღვანელები იყვნენ: ემანუელ ალმენდინგერი (1908–1918 წწ.), ერნსტ ალმენდინგერი (19818–1930 წწ.), რუდოლფ ჰუტტენლოხერი (1900–1941 წწ.), პეტრე სოხაძე (1941–1944 წწ.), ივანე კახიძე (1944–1950 წწ.), პავლე ორჯონიკიძე (1950–1952 წწ.), არჩილ კობიაშვილი (1952–1954 წწ.), დიმიტრი ჯაველიძე (1954–1964 წწ.), ნარიმან დოლიძე (1964–1972 წწ.), ჯიმშერ ყურაშვილი (1972–1975 წწ.), ბიძინა ჯაველიძე (1975–2015 წწ.), 2015 წლიდან კი ქარხანას ხელმძღვანელობს გია ლოლაძე.
ბოლნისის მიკროზონის გეოგრაფიული მდებარეობა, რეგიონისთვის დამახასიათებელი კლიმატი – ზომიერად ცივი ზამთარი და ცხელი ზაფხული, ატმოსფერული ნალექების ზომიერი რაოდენობა, ნიადაგების მრავალფეროვნება, რქაწითელის, ჩინურის, გორული მწვანეს, საფერავის, თავკვერის, შავკაპიტოს, ასურეთული შავის ჯიშების ამ ზონისთვის დამახასიათებელი განსაკუთრებული მახასიათებლები და მევენახეობა-მეღვინეობის ადგილობრივი, მრავალსაუკუნოვანი ტრადიცია განაპირობებს ღვინო „ბოლნისის“ განუმეორებელ, მხოლოდ ამ ღვინისათვის დამახასიათებელ ორგანოლეპტიკურ თვისებებს.
ეტიკეტირების განსაკუთრებული წესები
დასახელება „ბოლნისი“ და აღნიშვნა „დაცული ადგილწარმოშობის დასახელების
ღვინო“ ეტიკეტზე, შეფუთვაზე, ასევე, ღვინის თანმხლებ დოკუმენტებში და სარეკლამო მასალებში უცხო ენებზე დაიტანება შემდეგნაირად:
ლათინური შრიფტით – „Bolnisi“ ან „Bolnisi Wine“, Protected Designation of Origin ან/და PDO
რუსული შრიფტით – „Болниси“ ან „Болнисcкое Вино“,Защищённое наименование места происхождения

აღრიცხვა და შეტყობინება
„ბოლნისის“ წარმოების და შენახვის ტექნოლოგიური პროცესების აღრიცხვა და შეტყობინება ხორციელდება საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესის შესაბამისად.

ძირითადი საკონტროლო წერტილები
დაცული ადგილწარმოშობის დასახელების ღვინის „ბოლნისი“ წარმოების პროცესის გაკონტროლების დროს მწარმოებელმა სსიპ – ღვინის ეროვნულ სააგენტოს უნდა დაუდასტუროს შემდეგი პარამეტრების შესაბამისობა:
ძირითადი საკონტროლო პუნქტები       შეფასების მეთოდები

ვენახის ადგილმდებარეობა საკადასტრო რუკა, შემოწმება ადგილზე
ფართობი ვენახის აღრიცხვის ჟურნალი, კადასტრი
ვაზის ჯიში                             ვენახის აღრიცხვის ჟურნალი, შემოწმება ადგილზე

კულტივირების მეთოდები აგროტექნიკურ ღონისძიებათა რეგისტრაციის ჟურნალი, წამლობის ჟურნალი, შემოწმება ადგილზე
მოსავლის აღება და ტრანსპორტირება        რთველის ჟურნალი

ყურძნის საჰექტრო მოსავალი                            
რთველის ჟურნალი

ყურძნის მთლიანი მოსავალი               რთველის ჟურნალი

ყურძნის გადამუშავების ადგილი, გადამუშა ვება და ღვინის დამზადება ყურძნის მიღების ჟურნალი, ყურძნის გადამუშავების ჟურნალი, პროდუქციის ბრუნვის აღრიცხვის ჟურნალი, ლაბორატორიული ანალიზების ჟურნალები, შეტყობინებები, შემოწმება ადგილზე

ღვინის ჩამოსხმის, შეფუთვის და შენახვის ადგილი და პირობები

ჩამოსხმის ჟურნალი, მზა ნაწარმის საწყობში პროდუქციის მოძრაობის ჟურნალი, ლაბორატორიული ანალიზების ჟურნალები

ღვინის ფიზიკო-ქიმიური მახასიათებლები
ღვინის წარმოების პროცესში, ჩამოსხმამდე და ჩამოსხმის შემდეგ ლაბორატორიული ანალიზების ჟურნალები

ღვინის ორგანოლეპტიკური მახასიათებლები სადეგუსტაციო კომისიის ოქმები

მიკვლევადობა
ტექნოლოგიური და ლაბორატორიული
ჩანაწერები

წარმოების მაკონტროლებელი ორგანო
წარმოების სპეციფიკაციის დაცვასა და ადგილწარმოშობის დასახელების მართებულად გამოყენებაზე სახელმწიფო კონტროლს, საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესის შესაბამისად, ახორციელებს სსიპ – ღვინის ეროვნული სააგენტო.

დასახელება: „ხაშმის საფერავი“

დამატებითი აღნიშვნები

ტიპი, ფერი და ძირითადი მოთხოვნები
„ხაშმის საფერავი“ - წითელი, მშრალი ღვინოა.

„ხაშმის საფერავი“ უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ მოთხოვნებს:

ფერი - მუქი წითელი, ასაკის შესაბამისი ნიუანსით;
არომატი და გემო - უზადო, მიკრობიოლოგიურად ჯანსაღი, სხეულიანი, ხავერდოვანი და ჰარმონიული, მკვეთრად გამოხატული ჯიშური არომატით;
ფაქტობრივი მოცულობითი სპირტშემცველობა არ უნდა იყოს 12 %-ზე ნაკლები;
დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია არ უნდა იყოს 24 გ/ლ-ზე ნაკლები;
შაქრიანობა უნდა იყოს არაუმეტეს 4-გ/ლ;
ტიტრული მჟავიანობა არ უნდა იყოს 5 გ/ლ-ზე ნაკლები;
სხვა მახასიათებლები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნებს.

წარმოების გეოგრაფიული ადგილი და ზონები
ხაშმის მიკროზონა მდებარეობს მევენახეობის გარე კახეთის ქვეზონაში, საგარეჯოს ადმინისტრაციულ რაიონში, ცივ-გომბორის ქედის სამხრეთ-დასავლეთ ფერდობზე მდინარე ივრის მარცხენა სანაპიროზე, ჩრდილოეთ განედის 41°43’ და აღმოსავლეთ გრძედის 45°10’ კოორდინატებს შორის ტერიტორიაზე.

ხაშმის მიკროზონა მოიცავს სოფელ ხაშმს. ხაშმის მიკროზონის ფართობი შეადგენს 887 ჰა-ს.
ვაზის ჯიშები
„ხაშმის საფერავი“ შეიძლება დამზადდეს მხოლოდ ხაშმის მიკროზონაში მოწეული საფერავის ჯიშის ყურძნიდან.
ვენახის გაშენება, სხვლა-ფორმირება და მოვლა
ხაშმის მიკროზონაში ღვინო „ხაშმის საფერავისთვის“ განკუთვნილი სამეწარმეო ვენახები გაშენებული უნდა იყოს ზღვის დონიდან 730-800 მ სიმაღლეზე;
ვენახის რიგთაშორის მანძილი შეიძლება იყოს 1-დან - 2,5 მეტრამდე;
ვაზთა შორის მანძილი რიგში - 0,70 – 1,5 მ;
შტამბის სიმაღლე - 70 – 90 სმ;
სხვლის ფორმა - ცალმხრივი ან ორმხრივი ქართული, ცალმხრივი ან ორმხრივი კორდონი, თავისუფალი;
ვაზის გაშენება, მისი გასხვლა-ფორმირება და მავნებლებისა და დაავადებებისაგან დაცვა, აგრეთვე, ნიადაგის დამუშავება, მისი განაყოფიერება და სხვა ოპერაციები ხორციელდება ყურძნის მწარმოებლის მიერ შერჩეული აგროტექნიკური ღონისძიებების შესაბამისად.
შერჩეული და ჩატარებული აგროტექნიკური ღონისძიებები უნდა აკმაყოფილებდეს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნებს.
ყურძნის სიმწიფე, რთველი, ტრანსპორტირება
„ხაშმის საფერავი“ მზადდება მხოლოდ მწიფე ყურძნისგან. ყურძნის შაქრიანობა კრეფის დროს უნდა იყოს არანაკლებ 20% .
ყურძნის ტრანსპორტირება დასაშვებია მხოლოდ ხის ან პლასტმასის ყუთებით.
დაუშვებელია ყურძნის ტრანსპორტირებისას პოლიეთილენის პარკების და/ან ტომრების გამოყენება.
ტრანსპორტირებისას ყურძენი მაქსიმალურად უნდა იყოს დაცული შესაძლო დაბინძურებისაგან.
ყურძნის მოსავალი და ღვინის გამოსავალი
ყურძნის მოსავალი 1 ჰექტარ ვენახზე არ უნდა აღემატებოდეს 10 ტონას;

ღვინის გამოსავალი არ უნდა აღემატებოდეს:

650 ლიტრს - ერთი ტონა ყურძნიდან;
6500 ლიტრს - ერთი ჰა ვენახიდან.
ყურძნის გადამუშავება, ღვინის დამზადება და ჩამოსხმა
„ხაშმის საფერავის“ წარმოებისათვის განკუთვნილი ყურძენი მოწეული უნდა იყოს მხოლოდ ხაშმის მიკროზონაში გაშენებული ვენახებიდან.

ყურძნის გადამუშავება და ღვინის დამზადება უნდა განხორციელდეს მხოლოდ ხაშმის მიკროზონის საზღვრებში, ხოლო ჩამოსხმა დასაშვებია ამ მიკროზონის გარეთაც, საქართველოს ტერიტორიაზე.

 „ხაშმის საფერავი“ მზადდება დურდოს სრული ალკოჰოლური დუღილის გზით. „ხაშმის საფერავის“ წარმოებისას დასაშვებია მხოლოდ იმ ოპერაციების, მასალებისა და ნივთიერებების გამოყენება, რომლებიც ნებადართულია საქართველოს კანონმდებლობით.

სამომხმარებლო ბაზარზე „ხაშმის საფერავის“ გატანა დასაშვებია მხოლოდ სამომხმარებლო ტარაში დაფასოებული სახით.

„ხაშმის საფერავის“ სამომხმარებლო ტარაში ჩამოსხმა და რეალიზაცია ნებადართულია რთველის მომდევნო წლის პირველი აგვისტოდან.
კავშირი ღვინის განსაკუთრებულ ხარისხს, რეპუტაციასა და გეოგრაფიულ ადგილს შორის
კლიმატი - ზომიერად ნოტიოა, ცხელი ზაფხულით და ზომიერად ცივი ზამთრით. მიკროზონაში ამინდის ფორმირებას განაპირობებს სუბტროპიკულ და ზომიერ განედებში განვითარებული, დასავლეთიდან და აღმოსავლეთიდან გადმონაცვლებული ატმოსფერული პროცესები. მიკროზონაში მზის ნათების წლიური ხანგრძლიობა 2100-2200 საათის ფარგლებშია, ხოლო სავეგეტაციო პერიოდში ის 1650 საათს უდრის. ჯამური რადიაციის წლიური სიდიდე 120-130 კკალ/სმ² უტოლდება წლიური რადიაციული ბალანსი 50-52 კკალ/სმ².

მიკროზონაში ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა 11,4°C შეადგენს, ყველაზე ცივი თვე იანვარია, რომლის საშუალო ტემპერატურაა 0,9°C. წლის ყველაზე თბილი თვეების (ივლისი, აგვისტო) საშუალო ტემპერატურა 23-22°C საზღვრებში ცვალებადობს.

ტერიტორიის უმეტეს ნაწილში ჰაერის ტემპერატურის მდგრადი გადასვლა 10°C -ზე ზევით აღინიშნება აპრილის პირველ დეკადაში, ხოლო 10°C-ზე ქვევით ტემპერატურა ოქტომბრის ბოლო რიცხვებში ეცემა. სავეგეტაციო პერიოდის ხანგრძლიობა 190-200 დღეა, აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი 3600-3400°C გრადუსის ფარგლებშია. ტერიტორიაზე ატმოსფერული ნალექების წლიური ჯამი 768.6 მმ-ია. წლიური ნალექებიდან მაქსიმუმი მაისში მოდის (90-130 მმ), ხოლო მინიმუმი-დეკემბერში (25-35 მმ).

ხაშმში საფერავის ჯიშის ყურძენი კვირტის გაშლას იწყებს აპრილის მეორე დეკადის მიწურულიდან. ყვავილობა იწყება ივნისის პირველ დეკადაში, ყურძნის ტექნიკური სიმწიფე აგვისტოს მეორე ნახევარში დგება, ხოლო სრულ სიმწიფეში ყურძენი შედის სექტემბრის მეორე დეკადაში.

ჰაერის ფარდობითი ტენიანობის წლიური მნიშვნელობა საშუალოდ 66-68%-ის ფარგლებში მერყეობს. ჰაერის ტენით გაჯერება ყველაზე ნაკლებია (62-64%) ზაფხულის თვეებში (ივლისი, აგვისტო), ყველაზე მეტ სიდიდეს კი გვიან შემოდგომით (75%) და ზამთრის დასაწყისში აღწევს.

მრავალწლიანი მონაცემების მიხედვით მიკროზონაში სეტყვიან დღეთა რიცხვი წლის განმავლობაში 2.4 უდრის. ყველაზე სეტყვიანი თვე მაისია.

მიკროზონაში ძირითადად გაბატონებულია ჩრდილო დასავლეთის, დასავლეთის (11,8%), აღმოსავლეთის და სამხრეთ-აღმოსავლეთის (6-15%) ქარები. ქარის საშუალო წლიური სიჩქარე 1,5 მ/წმ-ია. შემოდგომაზე ქარებს სამხრეთიდან (აზერბაიჯანი) მდინარე ივრის ხეობაში შემოაქვთ თბილი ჰაერის მასები, რომელსაც წინ ეღობება გომბორის ქედი, რაც კიდევ უფრო მეტად ამაღლებს ადგილმდებარეობის სითბურ რეჟიმს. ეს ფაქტი მეტად ხელსაყრელია საფერავისგან ხარისხიანი პროდუქციის მისაღებად.

ნიადაგი - გამოყოფილია ყავისფერი კარბონატული ნიადაგების ტიპი.

დახასიათება: ტერიტორიაზე განირჩევა ყავისფერი კარბონატული ნიადაგის სამი სახესხვაობა:

პირველი სახესხვაობის ნიადაგები - ყავისფერი კარბონატული, დიდი სისქის, უხირხატო, საშუალო და მძიმე თიხნარი მექანიკური შედგენილობის - გვხდება საკვლევი ტერიტორიის ჩრდილოეთ და დასავლეთ ნაწილში მდინარე ივრის გასწვრივ ძლიერ სუსტად დახრილ ფერდობებზე და მცირე გავაკებებზე;

მეორე სახესხვაობის ნიადაგები - ყავისფერი კარბონატული, დიდი სისქის, მძიმე თიხნარი და მსუბუქი თიხა მექანიკური შედგენილობის, განვითარებული ხირხატიან ალუვიურ ნაფენებზე - გვხვდება სამხრეთ და სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში ძლიერ სუსტად დახრილ ფერდობებზე;

მესამე სახესხვაობის ნიადაგები - ყავისფერი კარბონატული, საშუალო სისქის, საშუალო და მძიმე თიხნარი მექანიკური შედგენილობის - გვხდება ტერიტორიის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში.

რელიეფი ძირითადად წარმოდგენელია სამხრეთ-დასავლეთ ექსპოზიციის სუსტად და საშუალოდ დახრილი ფერდობებით. ფერდობების დახრილობა მნიშვნელოვნად იმატებს აღმოსავლეთით, ხოლო თანდათანობით მცირდება მდინარე ივრის მიმართულებით და მდინარის გასწვრივ ქმნის მცირე გავაკებებს.

ადამიანური ფაქტორი - ხაშმის ტერიტორიაზე ვენახის გაშენება თამარ მეფის სახელს უკავშირდება. მისი ბრძანებით გაუშენებიათ აქ ვენახი დავით გარეჯელ ბერებს. ადგილობრივ მოსახლეობას საკმაოდ სწრაფად აუთვისებია ვენახის მოვლისა და ღვინის დაყენების წესები და საკმაოდ მაღალი ხარისხის ღვინოც უწარმოებიათ საფერავის ჯიშის ყურძნიდან.

სოფელ ხაშმში მევენახეობა-მეღვინეობის განვითარებაში ყვარელაშვილებთან, გოქაძეებთან, ქარუმიძეებთან და სხვებთან ერთად დიდი წვლილი შეუტანია ქოქრაშვილების ოჯახს, რომლებიც დიდად გამოცდილი მევენახე-მეღვინეები ყოფილან. გ. სუმბაძის (1962) ეთნოგრაფიული გამოკვლევით სოფელ ხაშმის ერთ-ერთი უძველესი მარანი სწორედ ქოქრაშვილებს ეკუთვნით. წინაპრების ტრადიციები ღირსეულად გააგრძელეს ძმებმა - ზაურ და ელიშუკ ქოქრაშვილებმა, რომლებმაც თავის ოჯახურ მარანში დაყენებული ხაშმის საფერავი, რომლისთვისაც მათ წინაპრებს „დევის სისხლა“ დაურქმევიათ, 2004 წელს წარადგინეს „ქართული ვაზის პირველ ფესტივალზე“, სადაც ის გამარჯვებულად გამოცხადდა, ხოლო 2005 წელს იალტაში, საერთაშორისო კონკურში „ოქროს გრიფონი“, ხაშმის საფერავმა -„დევის სისხლამ“ ვერცხლის მედალი დაიმსახურა.

გაზეთი „ივერია“ (1887წ. №153) აღნიშნავდა, რომ „მეტადრე ღვინო ხაშმური არ დაუვარდება სრულიად ნამდვილს კახურ ღვინოს და კარგ ფასადაც იყიდება“. „..თვითონ ხაშმელებმაც კარგად იციან ვაზის ხელი......ყურძენს ღვინობისთვის არ ჰკრეფენ, ვიდრე კარგად არ დამწიფდება. როდესაც ივრის ხეობის სხვა სოფლებში მაჭრობაა, ხაშმელები ქვევრების რეცხვას მაშინ შეუდგებიან ხოლმე. აი, ეს არის თავი და თავი მიზეზი, რომ ხაშმური ღვინო კახურს ღვინოს უდრის ღირსებითა.“ (ვ. ქარუმიძე, 2002წ.).

„ხაშმელების სავენახე ადგილებს XIX საუკუნის მეორე ნახევარში ეწოდებოდა - ყორიანები, კორძიანები, შილიანები, თოკები, ყარაბულახი და სხვა. ეს სახელები დღემდე შემონახულია. სახელები ნაწარმოებია ვენახის ადგილის სახელის მიხედვით.“ (ვ. ქარუმიძე, 2002წ.).

XIX საუკუნის მიწურულს თავად თადეოზ ჩოლოყაშვილმა, რომელიც სოფელ ხაშმში, კერძოდ „ყარაბულახში“ 250 ჰა ვენახს ფლობდა, თავისი სასახლის ეზოში, მარანი ააშენა, რომელიც იტალიელ სპეციალისტებს დააპროექტებინა.

„აქაური წითელი ღვინო განთქმული იყო მთელ კახეთში. თბილისელი ვაჭრები ყოველწლიურად დიდი რაოდენობით ყიდულობდნენ ხაშმის წითელ ღვინოს. ყარაბულახის ვენახები სარწყავ ფართობში იყო. ჩოლოყაშვილის მარანიც მთელ კახეთში ერთ-ერთი საუკეთესო და დიდი მოცულობის იყო. ქვევრებს შორის გადიოდა წყაროს წყალი, რაც მუდმივ და საჭირო ტემპერატურას ქმნიდა“ (ვ. ქარუმიძე 2002 წ).

ღვინის ხარისხს აქ უაღრესად დიდი ყურადღება ექცეოდა და საქართველოს გარდა წარმატებითაც იყიდებოდა რუსეთის იმპერიასა და ევროპაში.

1928 წელს თადეოზ ჩოლოყაშვილი დააპატიმრეს და ქონება ჩამოართვეს, ხოლო მისი მარანი „სამტრესტმა“ შეიძინა 1940-იან წლებში. მისი პირველი დირექტორი გიორგი ქარუმიძე იყო.

1986 წელს არსებული მარნის ბაზაზე 1500 ტონა ყურძნის გადამუშავების სიმძლავრის თანამედროვე ღვინის ქარხანა აშენდა, რომელიც 1992 წელს საქართველოს საპატრიარქოს გადაეცა.

1998 წელს საპატრიარქომ განახორციელა ქარხნის სრული მოდერნიზება გერმანული წარმოების თანამედროვე მანქანა - დანადგარებით.

„ხაშმის საფერავის“ წარმოების ტექნოლოგიის დახვეწასა და მისი ხარისხის ამაღლების საქმეში დიდი წვლილი მიუძღვით მეღვინეებს: ვახტანგ მოდებაძეს, ელიზბარ გულისაშვილს, ალიოშა ჩიგილაშვილს, ჯიმშერ კოშორიძეს, თამაზ ქვლივიძეს და სხვ.

„ხაშმის საფერავის“ ფიზიკურ-ქიმიურ კვლევას და მისი წარმოების ტექნოლოგიის სრულყოფას მიუძღვნა თავისი სადისერტაციო ნაშრომი ქალბატონმა დარეჯან ქვლივიძემ.

ამჟამად ხაშმში წარმატებით ვითარდებიან მცირე მარნები. „ჯაყელები“, „არტიზანი“, ქეთევან დუდუაშვილი, დავით ბერულავა სოფელ ხაშმის ოჯახური მარნების ის წარმომადგენლები არიან, რომლებიც სისტემატურად ავითარებენ „ხაშმის საფერავის“ ხარისხს, მონაწილეობენ ღვინის კლუბისა და ღვინის ეროვნული სააგენტოს მიერ ორგანიზებულ ყოველწლიურ „ახალი ღვინის ფესტივალეში“, სხვადასხვა გამოფენასა და კონკურსში და წარმატებული არიან ამ ბიზნესში.

„ხაშმის საფერავი“ საკმაოდ სახელგანთქმული ღვინოა და მაღალი რეპუტაციით სარგებლობს თბილისსა და მთლიანად საქართველოში.

ხაშმის მიკროზონის გეოგრაფიული მდებარეობა, რეგიონისთვის დამახასიათებელი კლიმატი: მშრალი სუბტროპიკულიდან ზომიერად ნოტიო სუბტროპიკულზე გარდამავალი კლიმატი; ყავისფერი კარბონატული ნიადაგები, საფერავის ჯიშის ვაზის მიერ ამ მიკროზონაში გამოვლენილი გამორჩეული თვისებები განსაზღვრავენ ღვინო „ხაშმის საფერავის” განსაკუთრებულ ღირსებას.
გარდამავალი დებულებები
2022 წლის 31 დეკემბრამდე ყურძნის ტრანსპორტირებაზე არ გავრცელდეს ამ წარმოების სპეციფიკაციის მე-7 მუხლით განსაზღვრული მოთხოვნები. ამ ჩანაწერის მიუხედავად, გარდამავალ პერიოდში (2022 წლის 31 დეკემბრამდე) ტრანსპორტირებისას ყურძენი მაქსიმალურად უნდა იყოს დაცული შესაძლო დაბინძურებისგან.

ამ წარმოების სპეციფიკაციის მე-9 პუნქტის მოთხოვნათა მიუხედავად, ყურძნის გადამუშავება და ღვინის წარმოება დასაშვებია ხაშმის მიკროზონის ფარგლებს გარეთაც, საქართველოს ტერიტორიის ფარგლებში, 2022 წლის დეკემბრამდე.
პროდუქტის ეტიკეტირების განსაკუთრებული წესები
დასახელება „ხაშმის საფერავი“ და აღნიშვნა „დაცული ადგილწარმოშობის დასახელების ღვინო“ ეტიკეტზე, შეფუთვაზე, ასევე ღვინის თანმხლებ დოკუმენტებში და სარეკლამო მასალებში უცხო ენებზე დაიტანება შემდეგნაირად:

ლათინური შრიფტით - Saperavi Khashmi

Protected Designation of Origin ან/და PDO

რუსული შრიფტით - Саперави Хашми

Защищённое наименование места происхождения
აღრიცხვა და შეტყობინება
„ხაშმის საფერავის“ წარმოების და შენახვის ტექნოლოგიური პროცესების აღრიცხვა და შეტყობინება ხორციელდება საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესის შესაბამისად.
ძირითადი საკონტროლო წერტილები
დაცული ადგილწარმოშობის დასახელების ღვინო „ხაშმის საფერავის“ წარმოების პროცესის გაკონტროლების დროს მწარმოებელმა სსიპ - ღვინის ეროვნულ სააგენტოს უნდა დაუდასტუროს შემდეგი პარამეტრების შესაბამისობა:

ძირითადი საკონტროლო პუნქტები - შეფასების მეთოდები

ვენახის ადგილმდებარეობა - საკადასტრო რუკა, შემოწმება ადგილზე

ფართობი - ვენახის აღრიცხვის ჟურნალი, კადასტრი

ვაზის ჯიში - ვენახის აღრიცხვის ჟურნალი, შემოწმება ადგილზე

კულტივირების მეთოდები - აგროტექნიკურ ღონისძიებათა რეგისტრაციის ჟურნალი, წამლობის ჟურნალი. შემოწმება ადგილზე

მოსავლის აღება და ტრანსპორტირება - რთველის ჟურნალი

ყურძნის საჰექტარო მოსავალი - რთველის ჟურნალი

ყურძნის მთლიანი მოსავალი - რთველის ჟურნალი

ყურძნის გადამუშავების ადგილი, გადამუშავება და ღვინის დამზადება - ყურძნის მიღების ჟურნალი, ყურძნის გადამუშავების ჟურნალი, პროდუქციის ბრუნვის აღრიცხვის ჟურნალი, ლაბორატორიული ანალიზების ჟურნალები, შეტყობინებები, შემოწმება ადგილზე

ღვინის ჩამოსხმის, შეფუთვის და შენახვის ადგილი და პირობები - ჩამოსხმის ჟურნალი, მზა ნაწარმის საწყობში პროდუქციის მოძრაობის ჟურნალი, ლაბორატორიული ანალიზების ჟურნალები

ღვინის ფიზიკო-ქიმიური მახასიათებლები ღვინის წარმოების პროცესში, ჩამოსხმამდე და ჩამოსხმის შემდეგ - ლაბორატორიული ანალიზების ჟურნალები

ღვინის ორგანოლეპტიკური მახასიათებლები - სადეგუსტაციო კომისიის ოქმები

მიკვლევადობა - ტექნოლოგიური და ლაბორატორიული ჩანაწერები
წარმოების მაკონტროლებელი ორგანო
წარმოების სპეციფიკაციის დაცვასა და ადგილწარმოშობის დასახელების მართებულად გამოყენებაზე სახელმწიფო კონტროლს ახორციელებს სსიპ - ღვინის ეროვნული სააგენტო საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესის შესაბამისად.

are white and red dry wines.
The white wine is made of Rkatsiteli grape variety with complete fermentation of the must. It is characterized by a light straw color, varietal specific aromas, and pleasant taste. The red wine is made of Saperavi grape variety, with complete fermentation of the must. It is characterized by its red color and varietal aroma with pleasant velvety taste. The micro-zone is located in the middle stream of the Alazani River, on the right bank.

დასახელება: „ყვარელი“
ღვინო "ყვარელი" _ ადგილწარმოშობის დასახელების კონტ­რო­­ლირებადი უმაღლესი ხარისხის მშრალი წითელი ღვინოა. ღვინო მზადდება საფერავის ჯიშის ყურძნისგან, დურდოს სრული დადუღებით.
ღვინო "ყვარელი" ხასიათდება მუქი წითელი შეფერვით, ჯიშური არომატით, ექსტრაქტულობით, ჰარმონიულობით, განსაკუთრებული ბუკეტით.

გეოგრაფიული მდებარეობა – მევენახეობის სპეციფიკური ზონა "ყვარელი" მდებარეობს შიდა კახეთში, ყვარლის ადმინისტრაციულ რაიონში, მდ. ალაზნის მარცხენა სანაპიროზე (გაღმამხარი), მდინარე ბურსას მარ­ც­ხენა სანაპიროზე, ყვარლის ადმინისტრაციულ რაიონში, კახეთის კავკა­სიო­ნის სამხრეთ დაქანებაზე, ჩრდილო განედის 41°58' და აღმოსავლეთ გრძედის 45°50'კოორდინატებზე, ზღვის დონიდან საშუალოდ 450 მ სიმაღლეზე. ბარისძირი უკავია ალაზნის ვაკეს, რომელიც ჩრდი­ლო­ეთისაკენ მაღლდება – გადადის მთისწინეთის ზოლში და მიბჯენილია კავ­კასიონის ძირზე.



კავკასიონიდან ჩამონადენი პატარა შენაკადები: ბურსა და ჩაგურგულაწყალი ალაზანთან შეერთების ადგილზე ქმნიან მძლავრ გამონაზიდ კონუსებს. იგი მოიცავს სოფლებს: კუჭატანი, გავაზი, ჭიკაანი, ახალსოფელი და მთის ძირი.



კლიმატი –ამინდის ფორმირებას ძირითადად განაპირობებს სუბ­ტრო­პი­კულ და ზომიერ განედებში განვითარებული, მაღალმთიანი სისტემების ზე­გავ­ლე­ნით გარდაქმნილი აღმოსავლეთიდან და დასავლეთიდან გადმონაცვლებული ჰა­ე­რის მასები. მდ. ალაზნის ხეობის სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან გახსნილობისა და დანარჩენი მხარეებიდან მთებით ჩაკეტილობის გამო, აქ გაბატონებულია ხე­ო­ბის გასწვრივ _ ჩრდილო-დასავლეთი და სამხრეთ-აღმოსავლეთი მი­მარ­თუ­ლების ჰაერის მასები. ხეობის თავისებური ჩაკეტილობის შედეგად, აქ ქარის სიჩ­ქარე დიდი არ არის.



დასახელებული პროცესების ზეგავლენით ტერიტორია ხა­სი­ა­თ­­­დება ზომიერად ნოტიო კლიმატით, ცხელი ზაფხულით და ზომიერად ცი­­ვი ზამ­თრით.



მზის ნათების წლიური ხანგრძლივობა 2050 საათს აღწევს. მზის ჯამო­ბ­რი­ვი რადიაცია მდ. ალაზნის მარცხენა მხარეს უფრო ნაკლებია, ვიდრე მარჯვნივ. ჯამური რადიაციის წლი­ური მნიშვნელობა 120 კკალ/სმ², ხოლო სავეგეტაციო პერიოდში 97 კკალ/სმ² შეად­გენს. პირდაპირი რადიაციის ჯამი 51 კკალ/სმ², ხოლო გაბნეული – 46 კკალ/სმ².



საშუალო წლიური ღრუბლიანობა 50-55%-ია. ყურძნის მარცვლების ფორმირებისა და სიმწიფის პერიოდებში ცის თაღის ღრუბლებით დაფარულობა დიდი არ არის (18-20 დღე), ხოლო მოწმენდილი დღეების რაოდენობა ზომიერია (15-16 დღე).



ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა საკმაოდ მაღალია და 12,5°-ს უდრის. უცივესი თვის (იანვარი) საშუალო ტემპერატურა +1,0°-ია. უთბი­ლესი თვეების – ივლისისა და აგვისტოს საშუალო ტემპერატურა 23,6° აღწევს. ტემპერატურის დღეღამური ამპლიტუდა უთბილეს თვეებში 8,5 – 9,5°, ხოლო სექტემბერში 8°-ზე მაღალი არ არის. წლიური ამპლიტუდა კი 23⁰ აღწევს.



ჰაერის წლიური აბსოლუტური მინიმალური ტემპერატურებიდან საშუალო _ 11°C, ხოლო აბსოლუტური მინიმუმი – 23° აღწევს. 10 წელიწადში ერთჯერ მინიმალური ტემპერატურა შესაძლოა -16°-მდე დაეცეს.



აბსოლუტური მაქსიმუმების საშუალო 35°-ია, ხოლო აბსოლუტური მაქ­სი­მუ­მი 38°^. აქ ვაზის ზრდა-განვითარებისათვის საზიანო მა­ღა­ლი (> 38°) ტემპერატურა მცირე ალბათობით 5 % წლებს არ აღემატება.



ჰაერის საშუალო დღეღამური ტემპერატურის 10°-ზე ზევით გადასვლა აღი­ნიშნება 5 აპრილს, ხოლო ამ ტემპერატურაზე ქვევით დაცემა 4.XI-ს. ე.ი. თბილი პერიოდის ხანგრძლივობა შეადგენს 212 დღეს.



შემოდგომის პირველი წაყინვები 21 ნოემბერს იწყება. 10 წელიწადში ერთჯერ პირველი წაყინვები შესაძლოა ადრე – ოქტომბრის ბოლო რიცხვებში დაი­წყოს, გაზაფხულზე ბოლო წაყინვები საშუალოდ 26 მარტს წყდება. 10 წელი­წადში ერთჯერ საგვიანო წაყინვები შესაძლოა აპრილის შუა რიცხვე­ბამ­დეც გაგრძელდეს, თუმცა ასეთი შემთხვევა ძალზე იშვიათია.



არსებულ ფართობებზე, აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი (St > 10°C) თანმიმდევრულად 4100-3700° ფარგლებში იცვლება.



შემოდგომა საკ­მა­ოდ თბილია. სექტემბრის თვის საშუალო ტემპერატურა 19°C აჭარბებს.



ტერიტორიის თავისებურებიდან გამომდინარე, ზაფხულში და შე­მო­დგომით ჰაერის თბილი მასების დამატებით შემო­დი­ნე­ბა ხდება აზერბაიჯანის ტერი­ტო­რიიდან, ივრის ზეგნის გავლით. ამიტომ აქ უფრო თბილა, ვიდრე მარჯვენა სანაპირო ზოლში. ყვარელში აღნიშნული პროცესის გადანაცვლებას წინ კედლად ეღობება ციცკანაანთ ტყიანი სერი.



ატმოსფერული ნალექების წლიური ჯამი 1070 მმ-ს შეად­გენს. ნალექების მინიმალური რაოდენობა (40 მმ) მოდის ზამთარში – (იანვარი), მე­ორე მინიმუმი (81 მმ) აღინიშნება აგვისტოში. ნალექები მაქსიმუმს (181 მმ) აღ­წე­ვს ივნისში., მეორე მაქსიმუმი (90 მმ) სექტემბერში. ნალექების საე­რ­თო რაოდენობიდან თბილ პერიოდში (IV – X) 805 მმ, ცივ პერიოდში კი (XI –III) 265 მმ მოდის. ნალექიან დღეთა რიცხვი წელიწადში 132-ს უდრის. წლიური მაჩვენებლის მიხედვით ტენის ბალანსი უარყოფითია ივლის-სექტემბრის თვეებში. ნაყოფის ზრდის პერიოდში (15. IV-დან 15.VIII-მდე) მოდის 540 მმ-მდე ნალექი. ამგვარად როგორც ყვავილობამდე, ისე ნაყოფის ფორმირებისა და მათი მომწიფების პერიოდებში, ანომალური შემთხვევების გარდა, ვაზი მორწყვას არ საჭიროებს.



ჰაერის შეფარდებითი სინოტივე წლიურად 72 % უდრის. ტენით ჰაერის გა­ჯე­რება ყველაზე ნაკლებია ზაფხულში – (ივნისი, ივლისი, აგვისტო) – 66-64 %, შე­დარებით მეტია (80 %) შემოდგომის დასასრულს და ზამთრის დასაწყისში. სეტ­ყვიანი დღეების რიცხვი წელიწადში საშუალოდ 2,1 უდრის, წლის გან­მავ­ლო­ბაში ყველაზე სეტყვიანი მაისია (0,9 დღე). აპრილში, ივნისში და ივლისში სეტ­ყვა თანმიმდევრულად 0,3-0,3 და 0,3 დღის განმავლობაში მოდის.



თოვლის საფარი დეკემბრის ბოლო დეკადაში (25.XII) იქმნება, რომელიც მარ­ტის შუა რიცხვებში ქრება.



რელიეფური პირობებიდან გამომდინარე ძლიერი და ხშირი ქარები იშვიათია. უქარო დღეების განმეორება 43 % უდრის. ქარის საშუალო წლიური სიჩქარე 1,2 მ/წმ უდრის, შედარებით მაღალია მარტ-აპრილში /1,5-1,4 მ/წმ/, ძლიერ ქარიან />15 მ/წმ/ დღეთა რიცხვი საშუალოდ 26 უდრის. ასეთი ქარიანი დღეები აპრილსა და მაისში 6, ივნისში კი 4-ს აღწევს. ყვარლის მეტეოროლოგიური სადგურის მონაცემების მიხედვით, ზონაში ძირითადად გაბატონებულია ჩრდილოეთის (28 %), შემდეგ ჩრდილო-აღმოსავლეთის (16 %) და სამხრეთის (15 %) ქარები. ღამით, მზის ამოსვლამდე კავკასიონის მაღალი მწვერვალებიდან დაშვებული ცივი ჰაერის მასები ზამთრის ყინვებისა და გაზაფხულის წაყინვების საშისროებას აძლიერებს.



ნიადაგები – წარმოდგენილია ალუვიური ნიადაგების ნაირსახეობები, რომლებიც ერთმანეთისაგან განსხვავდებიან ხირხატიანობის ხარისხით, მექანიკური შედგენილობით, დაჭაობებისა და ჭარბტენიანობის მიხედვით. აღნიშნული ნიადაგების წარმოქმნა-ჩამოყალიბებაში ძირითადი როლი მდინარე ალაზნისა და მისი შენაკადები მდინარეების ბურსის, შოროხევის, ავანისხევის და ინწობის მიერ კავკასიონის სამხრეთ კალთებიდან ჩამოტანილი ნაშალი მასალებზეა განვითარებული.



წარმოდგენილია ალუვიური ნიადაგების 7 სახესხვაობა:

ალუვიური უკარბონატო, დიდი სისქის, თიხნარი;
ალუვიური უკარბონატო, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი, თიხნარი;
ალუვიური უკარბონატო, დიდი სისქის, საშუალოდ ხირხატიანი, თიხნარი და სილნარი;
ალუვიური უკარბონატო, დიდი სისქის, ძლიერ ხირხატიანი, თიხნარი და სილნარი;
ალუვიური უკარბონატო, დიდი სისქის, 80 სმ-ის სიღრმიდან გრუნტის წყლის დგომით, თიხნარი;
ალუვიური უკარბონატო, დიდი და საშუალო სისქის, ჭარბტენიანი, მძიმე თიხნარი;
ალუვიური უკარბონატო, დიდი და საშუალო სისქის, დაჭაობებული, თიხნარი.


პირველი ოთხი სახესხვაობის ნიადაგები ღრმა სისქის პროფილით ხასიათდებიან და პროფილის სისქე 1,5 მეტრს აღემატება, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 50-60 სმ-ის ფარგლებშია. ნიადაგის პროფილში გენეზისური ჰორიზონტების დიფერენცირება სუსტადაა გამოხატული. ხასიათდებიან თიხნარი მექანიკური შედგენილობით. მესამე და მეოთხე სახესხვაობის ნიადაგების ქვედა ფენები კი სილნარი მექანიკური შედგენილობით ხასიათდებიან. განსხვავებით მეორე სახესხვაობის ნიადაგისათვის დამახასიათებელია სუსტი ხირხატიანობა, მესამე სახესხვაობისათვის ძლიერი ხირხატიანობა. ხასიათდებიან ფხვიერი აგებულებით. მეხუთე სახესხვაობის ნიადაგი 80 სმ-ის სიღრმიდან ხასიათდება გრუნტის წყლის დგომით 50-60 სმ-ის სიღრმიდან კი შეიმჩნევა ჭარბტენიანობა. მექანიკური შედგენილობით კი თიხნარებს მიეკუთვნება. სხვა მორფოლოგიური ნიშნებით მსგავსია პირველი სახესხვაობის ნიადაგისა. მეექვსე სახესხვაობის ნიადაგი ხასიათდება დიდი და საშუალო სისქის პროფილით. სადაც პროფილის სისქე 70-100 სმ-ის ფარგლებში, ხოლო აქაური ჰუმუსიანი ფენა 50-60 სმ-ის შეადგენს. ხასიათდება მძიმე თიხნარი მექანიკური შედგენილობით და ჭარბ­ტე­ნიანობით. მეშვიდე სახესხვაობის ნიადაგი ზედაპირიდანვე დაჭაო­ბე­ბუ­ლია.

ზემოთ დასახელებული ნიადაგები ძირითადად თიხნარი მექანიკური შედგენილობით ხასიათდებიან, ზოგიერთ მონაკვეთზე კი ქვედა ფენებში სილნარია. ჰუმუსის შემცველობა ნიადაგის აქტიურ ფენაში (50-60 სმ სიღრმეზე) საშუალო და მცირე მაჩვენებლით ხასიათდებიან და 1,5-3,5%-ის ფარგლებშია, ქვედა ფენებში კი ყველგან მცირეა. ჰიდროლიზური აზოტით კი საერთოდ ღარიბია და ძირითადად 3,36-5,02 მგ-ის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში. გამონაკლის შემთხვევებში კი საშუალო მაჩვენებლით ხასიათდება და 5,3-7,2 მგ-ს შეადგენს 100 გ ნიადაგში. ძალზე ღარიბია ხსნადი ფოსფორის შემცველობით და 1,23 მგ-ს არ აღემატება 100 გ ნიადაგში, მეტწილად კი კვალის სახითაა წარმოდგენილი. ასევე დაბალია გაცვლითი კალიუმის შემცველობაც და 17,0-2,0 მგ-ის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში. კალციუმის კარბონატებს მეტწილად არ შეიცავენ, გამონაკლის შემთხვევებშია ქვედა ფენებში მცირე რაოდენობით წარმოდგენილი და 2,0-5,0%-ის ფარგლებშია. ნიადაგის ხსნარის რეაქცია (PH) კი ნეიტრალური და სუსტი ტუტეა და PH-ის მაჩვენებელი 5,8-7,6-ის ფარგლებშია. შთანთქმული ფუძეების ჯამი (Ca+Mg) დაბალი და საშუალო მაჩვენებლით ხასიათდება და 17,63-33,4 მილიექვივალენტის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში. ჯამიდან დიდი პროცენტი შთანთქმულ კალციუმზე მოდის, მაგნიუმი კი გაცილებით მცირეა.



აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები

«ყვარლის" დასახელების ღვინის მისაღებად, ნიადაგურ-კლიმატური პირობების გათვალისწინებით, დაცული უნდა იქნეს შემდეგი აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები.



ჯიში საფერავი

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 750 მეტრამდე.

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5 მ. 2,5 X 1,5 მ.

შტამბის სიმაღლე: 80-100 სმ.

სხვლის ფორმა: ქართული ორმხრივი შპალერი და თავისუფალი.

დატვირთვის ნორმა 1მ²-ზე: 8-10 კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 7-8 ტონა.



გადადუდებელი აგროღონისძიება

მოსავლიანი ყლორტების დანორმება და ყვავილობის დაწყების წინა ფაზაში წვერების წაწყვეტა.



ნიადაგის მოვლა-დამუშავება

ნიადაგის საშემოდგომო და საგაზაფხულო ხვნა. ტენდამცველი ღონისძიებები _ ნიადაგის ზედაპირის ფხვიერ მდგომარეობაში შენარჩუნება (კულტივაცია, ფრეზირება, მულჩირება). სავეგეტაციო მორწყვის დამთავრება რთველის დაწყებამდე ერთი თვით ადრე.



განოყიერება

ორგანულ-მინერალური სასუქების გამოყენება კარტოგრაფიული აგრორეგ­ლა­მენ­ტე­ბით.



ფიტოსანიტარული რეგლამენტი:

ძირითადი დაავადებები: ჭრაქი, ნაცარი, ყურძნის სიდამპლე.

მავნებლები: ყურძნის ჭია, ვაზის ცრუფარიანა.

ბრძოლის ღონისძიების გატარება: საქართველოში რეგისტრირებული, კონტაქტური და სისტემური პრეპარატებით.



საფერავის სამეურნეო-ტექნოლოგიური დახასიათება



საფერავი _ ქართული, ფერადყურძნიანი მაღალხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი ვაზის საღვინე ჯიშია. მისგან დამზადებული ღვინო ინტენსიური მუქი წითელი ფერისაა, ალკოჰოლისა და სიმჟავის ზომიერი შემცველობით, სხეულით, სისრულით, სიხალისით, მდიდარი ბუკეტითა და მაღალი გემური თვისებებით.



მტევანი საშუალოზე დიდია და მისი წონა 140-145 გ აღწევს. სიმწიფეში მუქი ლურჯია, ხორციანი, წვნიანი, სასიამოვნო ტკბილი გემოთი.

ყურძენი სექტემბრის მეორე ნახევარში მწიფდება. ვაზის საშუალოზე ძლიერი ზრდისაა, კონდიციური პროდუქციის მისაღებად საჰექტარო მოსავალი 7-8 ტ ფარგლებში მერყეობს.



მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 200-260 გ/დმ³-მდე აღწევს 7,5-8,5 გ/დმ³ მჟავიანობით.

ღვინო "ყვარელის" ქიმიური მონაცემები უნდა შეესაბამებოდეს შემდეგ მაჩვენებლებს:

მოცულობითი სპირტშემცველობა, % _ 10,5-12,0

შაქრების მასური კონცენტრაცია _ არაუმეტეს 4 გ/დმ³

ტიტრული მჟავიანობა _ 5,5 _ 7,0 გ/დმ³

აქროლადი მჟავიანობა _ არაუმეტეს 1,2 გ/დმ³

დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია – არანაკლებ 20 გ/დმ³

დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონმდებლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისის ¹1493/1999 დადგენილებას.



სპეციფიკური ზონის ფართობი

"ყვარლის" სპეციფიკური ზონის ფართობი შეადგენს დაახლოებით 100 კმ².



ჯიში საფერავის უნიკალური თვისებები, კავკასიონის მთიანეთის ზეგავლენით შექმნილი მიკროკლიმატი, მდინარე ბურსასა და ჩაგურგულაწყლის გამონაზიდი განსაზღვრავს ადგილწარმოშობის დასახელების კონტროლირებადი უმაღლესი ხარისხის მშრალი წითელი ღვინო "ყვარელის" წარმოებას.

დასახელება: „ტიბაანი“

გეოგრაფიული მდებარეობა _ მევენახეობის სპეციფიკური ზონა "ტიბაანი" მდებარეობს შიდა კახეთში, ალაზნის ვაკის მარჯვენა მხარის აღმოსავლეთ ნაწილში, გომბორის ქედის სამხრეთ-აღმოსავლეთ დაბლობზე სიღნაღის რაიონის ჩრდილო განედის 41°35' და აღმოსავლეთ გრძედის 46°00' კოორდინატებზე. სავენახედ ასათვისებელი ფართობის აბსოლუტური სიმაღლე ზღვის დონიდან საშუალოდ 350-დან 550 მეტრს უდრის. მოიცავს სოფლებს: ტიბაანი, ქვემო მაჩხაანისა და ძველი ანაგის ნაწილს.



კლიმატი - კლიმატური პირობები ზომიერად ნოტიო სუბტროპიკულია, რომელიც ხასიათდება ზომიერად ცივი ზამთრით და ცხელი ზაფხულით; წლის განმავლობაში ნალექების ორჯერადი მინიმუმით.

მევენახეობის გავრცელების არეალში ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა საკმაოდ მაღალია და 12,4°C უდრის, ყველაზე თბილი თვის საშუალო ტემპერატურა 24,2°C, ხოლო ყველაზე ცივი თვისა +1,0°C უახლოვდება.



ჰაერის საშუალო დღე-ღამური ტემპერატურის 10°-ზე ზევით მდგრადი გადასვლა აპრილის პირველ პენტადაში (5.IV), ხოლო ქვევით დაცემა კი ნოემბრის პირველ რიცხვებში (3.XI) ხდება. 10°-ზე მეტი ტემპერატურიანი პერიოდის ხანგრძლივობა 212 დღეს უდრის. აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი (St>10⁰C) საშუალოდ 4100° აღწევს. 95% წლებში აქტიური სითბოს ჯამი 3800° აჭარბებს; 10 წელიწადში 7-8-ჯერ მისი რაოდენობა 4000° უახლოვდება, მზის ნათების წლიური ხანგრძლივობა 2200-2300 საათის ფარგლებშია. სავეგეტაციო პერიოდში 1500-1700 საათის საზღვრებში იცვლება.



შედარებით ნაკლები რაოდენობის ნალექები მოდის, ვიდრე უფრო დასავლეთით მდებარე გარე კახეთის მიკროზონებში. აქ ნალექების წლიური ჯამი 636 მმ-ს უდრის. ნალექების საშუალო თვიური რაოდენობა უდიდესია მაისში (105 მმ); ნალექები ყველაზე ნაკლები რაოდენობით მოდის დეკემბერ-იანვარში (25-26 მმ); აქ სავეგეტაციო პერიოდში მათი რაოდენობა 464 მმ-ია.



სეტყვიან დღეთა რიცხვი სავეგეტაციო პერიოდში (IV-X) საშუალოდ 1,6 უდრის. წლის დანარჩენ თვეებში სეტყვა იშვიათი შემთხვევაა. სეტყვა შედარებით ხშირად მოდის მაისში (0,7 დღე).



წლის თბილი პერიოდის თვეებში (IV, V, VI და X) მოსული ნალექების ჯამი მნიშვნელოვნად ჭარბობს მათ შესაძლო აორთქლებას. ამიტომ, ამ თვეებში ვენახი მორწყვას არ საჭიროებს.



ივლისსა და აგვისტოში ჰიდროთერმული კოეფიციენტი 1-ზე ნაკლებია, ე. ი. მოსული ნალექების რაოდენობა ნაკლებია, მის აორთქლებაზე და ადგილი აქვს გვალვას. გვალვიანი პერიოდის ხანგრძლივობა საშუალოდ 72 დღეს უდრის. გვალვა იწყება ივლისის პირველ პენტადაში და მთავრდება სექტემბრის შუა რიცვხებში.



შიდა კახეთში, ქარები უმთავრესად ალაზნის ხეობის გასწვრივ ქრიან, აქ ძირითადად გაბატონებულია ჩრდილო-დასავლეთის (29%), დასავლეთის (19%) და აღმოსავლეთის (17%), ჩრდილო-აღმოსავლეთის (10%) ქარები.



ქარის საშუალო წლიური სიჩქარე სპეციფიკურ ზონაში 1,0 მ/წმ არ აღემატება, ამიტომ მიეკუთვნება ქარების ზემოქმედების ზონას. 4 მწკრივიანი ძირითადი ქარსაფარი ტყის ზოლები უნდა გაშენდეს ჩრდილო დასავლეთისა და აღმოსავლეთის მიმართულების ქარების გათვალისწინებით.



გაზაფხულის წაყინვები საშუალოდ მარტის ბოლო რიცხვებში (31.III) წყდება. შემოდგომის პირველი წაყინვები კი ნოემბრის მეორე დეკადის დასაწყისში (12.XI) იწყება. უყინვო პერიოდის ხანგრძლივობა 225 დღეს უდრის.



ჰაერის ტემპერატურის წლიური აბსოლუტური მინიმუმების საშუალო -11, -12°C უდრის. 10 წელიწადში ერთჯერ ზამთრის მინიმალური ტემპერატურა შესაძლოა დაეცეს -16, -17°C-ზე დაბლა; ზონაში აბსოლუტური მინიმუმი -24, -25°C უდრის. თუმცა ასეთი შემთხვევა აქ ძალზე იშვიათია.



ნიადაგები _ სავენახე ფართობები განთავსებულია ცივგომბორის მთების სამხრეთ-აღმოსავლეთი ნაწილის ჩრდილო-აღმოსავლეთი კალთების დაბოლოებაზე. ემიჯნება ალაზნის ველის სამხრეთ ნაწილს, რომელიც მდინარე ალაზნის მარჯვენა ტერასაზე ჩრდილო-აღმოსავლეთისაკენ სუსტად დახრილ შლეიფებსა და ფერდობებს წარმოადგენს.



უკიდურეს სამხრეთ ნაწილში წარმოდგენილია შავმიწისებრი ნიადაგი, ხოლო ჩრდილო და დასავლეთ ნაწილში კი ალუვიური და დელუვიურ-პროლუვიური ნიადაგების ნაირსახეობები და სახესხვაობები, რომლებიც ერთმანეთისაგან განსხვავდებიან როგორც პროფილის სისქით ასევე მექანიკური შედგენილობით და ხირხატიანობის მიხედვით.



აღნიშნული ნიადაგების პროფილის სისქე ძირითადად 0,8-1,5 მეტრის ფარგლებშია, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენის სისქე 40-60 სმ-ის ფარგლებში ცვალებადობს.



მექანიკური შედგენილობის მიხედვით ეს ნიადაგები ძირითადად მძიმე თიხნარებსა და მსუბუქ თიხებს მიეკუთვნებიან, ზოგიერთ მონაკვეთებში (ძირითადად პროლუვიური ნიადაგები) კი საშუალო და მსუბუქ თიხნარებს. ფიზიკური თიხის (<0,01 მმ ფრაქცია) შემცველობა ძირითადად შავმიწისებურ, ალუვიურ და დელუვიურ ნიადაგებში 40-75%-ის ფარგლებში ცვალებადობს. პროლუვიურ ნიადაგებში კი 20-45%-ის ფარგლებშია. კალციუმის კარბონატებს საშუალო და მცირე რაოდენობით შეიცავენ და ძირითადად 2-20%-ის ფარგლებშია. ზოგიერთ მონაკვეთებში უფრო მეტად აღწევს. ნიადაგის არეს რეაქცია PH სუსტი და საშუალო ტუტეა და მისი მაჩვენებელი ძირითადად 7,4-8,2 –ის ფარგლებშია.



ჰუმუსის შემცველობა შავმიწისებური ნიადაგების პროფილში ძირითადად 4,5 -0,5%-ის ფარგლებშია, ხოლო ალუვიურ, დელუვიურ და პროლუვიურ ნიადაგებში ძირითადად 2,5-0,3% გამონაკლის შემთხვევებში 3,0%-მდეც აღწევს.



ჰიდროლიზურ აზოტს ძირითადად მცირე რაოდენობით შეიცავს და 100 გ ნიადაგში 6,0-2,5 მგ-ის ფარგლებშია. ცალკეულ შემთხვევებში კი 7-10 მგ-მდეც აღწევს ი. საშუალო და მცირე მაჩვენებლებით ხასიათდება ხსნადი ფოსფორის შემცველობა რომელიც 5,0-1,5 მგ-ის ფარგლებშია. ზოგიერთ მონაკვეთებში კი მხოლოდ კვალის სახითაა წარმოდგენილი. მცირე და საშუალო რაოდენობით შეიცავენ გაცვლით კალიუმსაც. შთანთქმული ფუძეების ჯამი (Ca+Mg) საშუალო და მაღალი მაჩვენებლებით ხასიათდება და ნიადაგის აქტიურ ფენაში მისი შემცველობა 20,0-45,0 მილიექვივალენტის ტოლია, ხოლო ცალკეულ შემთხვევბში უფრო მეტსაც აღწევს. ჯამიდან დიდი პროცენტი შთანთქმულ კალციუმზე მოდის, მაგნიუმი კი გაცილებით მცირეა, მაგრამ მაინც საკმაოდ მნიშვნელოვანი რაოდენობით არის წარმოდგენილი.



აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები


"ტიბაანის" დასახელების ღვინის მისაღებად, ნიადაგურ-კლიმატური პირობების გათვალისწინებით, დაცული უნდა იქნეს შემდეგი აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები.



ჯიში რქაწითელი

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 300-350 მეტრამდე.

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5 მ; 2,5 X 1,5 მ.

შტამბის სიმაღლე: 80-100 სმ.

სხვლის ფორმა: თავისუფალი და ქართული ორმხრივი შპალერი.

დატვირთვის ნორმა 1მ²-ზე: 8-10 კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 9-10 ტონა.



ნიადაგის მოვლა-დამუშავება

ნიადაგის საშემოდგომო და საგაზაფხულო ხვნა. ნიადაგის მინიმალური დამუშავება. ტენდამცველი ღონისძიებები _ ნიადაგის ზედაპირის ფხვიერ მდგომარეობაში შენარჩუნება (კულტივაცია, ფრეზირება, მულჩირება). სარწყავში – ბოლო სავეგეტაციო მორწყვის დამთავრება რთველის დაწყებამდე ერთი თვით ადრე.



განოყიერება

ორგანულ-მინერალური სასუქების გამოყენება კარტოგრაფიული რეგ­ლა­მენ­ტე­ბით.



ფიტოსანიტარული რეგლამენტი:

ძირითადი დაავადებები: ჭრაქი, ნაცარი, სიდამპლე.

მავნებლები: ტკიპები, ყურძნის ჭია, ვაზის ცრუფარიანა.

ბრძოლის ღონისძიების გატარება: საქართველოში რეგისტრირებული, კონტაქტური და სისტემური პრეპარატებით.



რქაწითელის სამეურნეო ტექნოლოგიური დახასიათება

რქაწითელი – ქართული, თეთრყურძნიანი, მაღალხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი საღვინე ვაზის ჯიშია. საშუალო ზრდის სიძლიერის, უხვმოსავლიანი, საშუალო ან საშუალოზე საგვიანო სიმწიფის პერიოდის. მტევნის საშუალო წონა 160-250 გრამამდეა, სრულ სიმწიფეში იღებს ლამაზ შეფერვას, მოვარდისფრო-ბრინჯაოსფერი იერით საკმაოდ ხორციანი და წვნიანი. მეტად სასიამოვნო, ტკბილი ჯიშური არომატით.



მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 220-240 გ/დმ³ აღწევს 5-6 გ/დმ³ მჟავიანობის შენარჩუნებით. მაღალხარისხოვანი ღვინოების მისაღებად საშუალო საჰექტარო მოსავალი 9-10 ტონას არ აღემატება.

ღვინო "ტიბაანი" - ადგილწარმოშობის დასახელების კონტროლირებადი უმაღლესი ხარისხის თეთრი მშრალი ღვინოა. იგი მზადდება რქაწითელის ჯიშის ყურძნისაგან დურდოს სრული დადუღებით.

ღვინო "ტიბაანი" ხასიათდება მუქი ქარვისფერით, ჯიშური არომატით, კარგად გამოხატურლი ბუკეტით, ექსტრაქტულობით, ხავერდოვნებით და ქიშმიშის ტონებით.



ღვინო "ტიბაანის" ქიმიური მონაცემები უნდა შეესაბამებოდეს შემდეგ მაჩვენებლებს:

მოცულობით სპირტშემცველობა % _ 11,5-13,0

შაქრების მასური კონცენტრაცია - არა უმეტეს 4 გ/დმ³

ტიტრული მჟავიანობა – 5,0-6,0 გ/დმ³

აქროლადი მჟავიანობა - არა უმეტეს 1,2 გ/დმ³

დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია - არა ნაკლებ 18 გ/დმ³



დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონმდებლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისს ¹1493/1999 დადგენილებას.



სპეციფიკური ზონის ფართობი



"ტიბაანის" სპეციფიკური ზონის ფართობი შეადგენს დაახლოებით 28 კმ².



კლიმატური პირობები, ზომიერად ნოტიო სუბტროპიკული ჰავა, ვენახების განლაგება ცივ-გომბორის მთების სამხრეთ-აღმოსავლეთი და ჩრდილო-აღმოსავლეთი ნაწილის დაბოლოებაზე, აბორიგენული ჯიში რქაწითელის უნიკალურობა, ქვევრებში ღვინის დაყენების უძველესი წესი განსაზღვრავს "ტიბაანის" ღვინის ღირსებას.

დასახელება: „სვირი“

გეოგრაფიული მდებარეობა

მევენახეობის სპეციფიკური ზონა "სვირი" მდებარეობს მდ. რიონის შენაკად მდ. ყვირილას მარცხენა სანაპირო ზოლში, ჩრდილო განედის 42°07^׀ და აღმოსავლეთ გრძედის 42°55^׀ კოორდინატებზე, შუა იმერეთის სამხრეთი მთისწინების ჩრდილო დაქანებებზე. მოიცავს ქვემო იმერეთის სოფლებს: პირველი სვირი, მეორე სვირი, როდინაულის ადმინისტრაციული საზღვრებს. აბსოლუტური სიმაღლე ზღვის დონიდან საშუალოდ 220 მ უდრის.



კლიმატი

აღნიშნული სპეციფიკური ზონა მიეკუთვნება ზღვის ნოტიო სუბტროპიკული კლიმატის ოლქს და ხასიათდება რბილი, თბილი ზამთრითა და ცხელი ზაფხულით.



მზის ნათების წლიური ხანგრძლივობა 2100 საათს, სავეგეტაციო პერიოდში 1550 ს-თს უდრის. ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა საკმაოდ მაღალია და 14,0°-ს უდრის, ყველაზე თბილი თვის (აგვისტო) ტემპერატურა 24,2°-ს, ყველაზე ცივი თვის (იანვარი) +4,4°-ს უდრის.



ჰაერის საშუალო დღე-ღამური ტემპერატურის 10°-ზე ზევით მდგრადი გადასვლა მარტის ბოლო რიცხვებში, 10°-ზე დაბლა ქვევით დაცემა ნოემბრის მესამე დეკადაში აღინიშნება. ამრიგად, 10°-ზე ზევით ტემპერატურის პერიოდის ხანგრძლივობა უდრის 230-235 დღეს. აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი საშუალოდ 4300°აღემატება.



ატმოსფერული ნალექების წლიური ჯამი 1500 მმ-ს, სავეგეტაციო პერიოდში კი _ 675 მმ-ს უდრის. ნალექების საშუალო თვიური რაოდენობა უდიდესია ზამთრის თვეებში (175-180 მმ), უმცირესი (71 მმ) კი – აგვისტოში.



ივლისში და აგივსტოში მოსული ნალექების რაოდენობა (76-71 მმ) თითქმის უთანაბრდება მათ აორთქლებას. ეს კი მიგვანიშნებს ცალკეულ წლებში ამ თვეებში ვენახების მორწყვის საჭიროებაზე.

სეტყვა მოსალოდნელია მთელი წლის განმავლობაში, თუმცა უმნიშვნელო რაოდენობით (0,7-1,0 დღე). სეტყვა ყველაზე ხშირად (0,3 დღე) მაისში მოდის.



ძირითადად გაბატონებულია დასავლეთის (36%) და აღმოსავლეთის (35%) მიმართულების ქარები; ნაწილობრივ მათ ენაცვლება სამხრეთ-აღმოსავლეთის (12%) ქარები. ქარის საშუალო წლიური სიჩქარე 2,2 მ/წმ უდრის. სეზონების მიხედვით ქარები მეტად ძლიერია გაზაფხულზე. ძლიერ ქარიან დღეთა რიცხვი 34-ს უდრის.



მავნე ქარების ზემოქმედების მიხედვით სპეციფიკური ზონა მიეკუთვნება ძლიერი ქარების მოქმედების მეორე ჯგუფის რაიონებს. ამიტომ ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ მიმართული ძირითადი ქარსაფრები უნდა გაშენდეს 250 მ-ის დაცილებით. ძირითად ქარსაფრებში მწკრივების რაოდენობა 4-ზე, დამატებითში კი 2-ზე ნაკლები არ უნდა იყოს.



შემოდგომით, პირველი წაყინვების დადგომა, ვაზის ფოთოლცვენის დასრულების (25.XI) შემდეგ, ნოემბრის ბოლო რიცხვებში იწყება.



ჰაერის ტემპერატურის წლიური აბსოლუტური მინიმუმების საშუალო,



10 წელიწადში ერთხელ აქ მოსალოდნელია მინიმალური ტემპერატურის -13°-მდე დაცემა. ტემპერატურის აბსოლუტური მინიმუმი შესაძლოა -19, -20°-მდე დაეცეს, რაც ძალზე იშვიათი შემთხვევაა.



ნიადაგები

ღვინო "სვირის" წარმოებისათვის არსებული ტერიტორია დასავლეთ საქართველოს და კერძოდ კოლხეთის დაბლობის უკიდურეს აღმოსავლეთ ნაწილებშია წარმოდგენილი და უშუალოდ ჩრდილო და სამხრეთ კავკასიონის მთისწინების დაბოლოებას ემიჯნება. ტერიტორიის ძირითადი ნაწილი ვაკე რელიეფით ხასიათდება, ხოლო სამხრეთ-აღმოსავლეთი ნაწილი კი, რომელიც მთისწინების გორაკბორცვიან ზონაშია წარმოდგენილი სუსტად დაქანებულ ფერდობებსა და მცირე ტერასის მიერ, გავაკებებს წარმოადგენენ, რომელიც მიმართულია ჩრდილო-დასავლეთით და დასავლეთისაკენ.



ქვედა სარტყელში წარმოდგენილია ალუვიური და დელუვიური ნიადაგების ნაირსახეობები და სახესხვაობები, შუა სარტყელში კი ეწერი ნიადაგების ნაირსახეობები და და სახესხვაობები.



ზემოთ დასახელებული ნიადაგები ერთმანეთისაგან განსხვავდებიან როგორც პროფილისა და ჰუმუსიანი ფენის სისქით, ასევე მექანიკურ შედგენილობათა ხირხატიანობის მიხედვით.



ზემოთ დასახელებული ნიადაგებიდან ალუვიური ნიადაგები წარმოდგენილია მდინარე ყვირილას პირველ და მეორე ტერასაზე. ამ ნიადაგების პროფილის სისქე 1 მეტრს აღემატება, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 30-40 სმ-ის ფარგელბშია. მექანიკური შედგენილობის მიხედვით მეორე ტერასაზე წარმოდგენილი შედარებით ძველი ალუვიური ნიადაგები ძირითადად მძიმე თიხნარი და თიხებია, ხოლო შედარებით ახალი ალუვიური ნიადაგები საშუალო და მსუბუქი თიხნარებია. ზოგიერთ მონაკვეთებზე დამახასიათებელია ხირხატიანობა.



დელუვიური ნიადაგები წარმოდგენილია მთისწინების გორაკბორცვიანი ზონის ქვედა კალთების დაბოლოებებზე შედარებით მცირე მონაკვეთების სახით. ამ ნიადაგების პროფილის სისქეც ერთ მეტრს აღემატება, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი 40-50 სმ-ის ფარგლებშია. ხასიათდება თიხიანი მექანიკური შედგენილობით.



ჰუმუსის შემცველობა როგორც ალუვიურ, ისე დელუვიური ნიადაგების აქტიურ ფენაში ძირითადად 2,5-1,5%-ის ფარგელბშია, ქვედა ფენებში კი თანდათან უფრო მცირდება. ჰიდროლიზურ აზოტს მეტწილად მცირე რაოდენობით შეიცავენ და ძირითადად 2,5 მგ-ის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში. ასევე დაბალი მაჩვენებლებით ხასიათდება დაბალი ფოსფორის შემცველობაც და 8,0 მგ-ს არ აღემატება 100 გ ნიადაგში. გაცვლითი კალიუმი ფართო საზღვრებში ცვალებადობს და ძირითადად 5,0-4,0 მგ-ის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში. ნიადაგის არეს რეაქცია ძირითადად ნეიტრალური და სუსტი ტუტეა. ზოგიერთ შემთხვევაში კი სუსტი მჟავისაკენ არის გადახრილი და PH-ის მაჩვენებელი 5,8-7,6-ის ფარგლებში მერყეობს. კარბონატებს ზოგიერთ მონაკვეთებში მცირე რაოდენობით შეიცავენ, ეწერი ნიადაგები წარმოდგენილი ზონის შუა სარტყელში. მისი პროფილის სისქე 70-100 სმ-ის ფარგლებშია, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 25-35 სმ-ის ფარგლებში მერყეობს. ხასიათდება მძიმე თიხნარი და თიხიანი მექანიკური შედგენილობით, სუსტი მჟავე რეაქციით. ჰუმუსის შემცველობა აქტიურ ფენაში ძირითადად 2,5-1,5%-ის ფარგლებშია ქვევით კი თანდათან უფრო მცირდება, ძირითადი საკვები ელემნენტები (NPK) ძირითადად შემცველობით მეტწილად ნაკლებია.



ნეშომპალა-კარბონატული და ყომრალი ნიადაგები წარმოდგენილია მიკროზონის ზედა ნაწილში. გორაკ-ბორცვიანი რელიეფის ფორმებზე. ამ ნიადაგების პროფილის სისქე 60-100 სმ-ის, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 30-40 სმ-ის ფარგლებში მერყეობს. ხასიათდება მძიმე თიხნარი და თიხიანი მექანიკური შედგენილობით, ჰუმუსის შემცველობა აქტიურ ფენაში ძირითადად 2-3%-ის ფარგლებშია ქვევით კი თანდათან კლებულობს, ძირითადი საკვები ელემენტები (NPK) შემცველობით მიხედვით ეს ნიადაგები მეტწილად დაბალი მაჩვენებლებით ხასიათდებია. ცალკეულ შემთხვევებში კი საშუალო მაჩვენებელს აღწევს. ნიადაგის არეს რეაქცია PH ყომრალ ნიადაგებში ძირითადად ნეიტრალურია ან სუსტი მჟავისაკენ არის გადახრილი და PH-ის მაჩვენებელი 5,6-7,0-ის ფარგლებშია. ნეშომპალა-კარბონატულ ნიადაგებში კი საშუალო და სუსტი ტუტეა და PH-ის მაჩვენებელი 7,3-8,0-ის ფარგლებშია. კარბონატების შემცველობა ნეშომპალა-კარბონატულ ნიადაგებში ძირითადად 2,5-16,0%-ის ფარგლებში მერყეობს, ცალკეულ შემთხვევაში კი უფრო მეტსაც აღწევს.



აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები

"სვირის" დასახელების ღვინომასალის მისაღებად, ნიადაგურ-კლიმატური პირობების გათვალისწინებით, დაცული უნდა იქნეს შემდეგი აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები.



ჯიში ცოლიკოური

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 170-270 მეტრამდე

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5; 2,5 X 1,5

შტამბის სიმაღლე: 80-100 სმ

სხვლის ფორმა: ქართული ორმხრივი შპალერი და თავისუფალი

დატვირთვის ნორმა: 1მ2 8-10 კვირტი

მოსავალი: ჰა-ზე 6-7 ტ



ჯიში ციცქა

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 170-270 მეტრამდე

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5 მ. 2,5 X 1,5 მ.

შტამბის სიმაღლე: 80-90 სმ.

სხვლის ფორმა: ქართული ორმხრივი შპალერი და თავისუფალი.

დატვირთვის ნორმა 1მ²-ზე: 7-8 კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 6 ტონა.



ჯიში კრახუნა

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 170-270 მეტრამდე

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5 მ. 2,5 X 1,5 მ.

შტამბის სიმაღლე: 80-90 სმ.

სხვლის ფორმა: ქართული ორმხრივი შპალერი და თავისუფალი.

დატვირთვის ნორმა 1მ²-ზე: 7-8 კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 6 ტონა.



ნიადაგის მოვლა-დამუშავება

ნიადაგის მინიმალური და ნულოვანი დამუშავება, ბალახიან-კორდიანი სისტემა, ნიადაგის მულჩირება.



განოყიერება

ორგანულ-მინერალური სასუქების გამოყენება კარტოგრაფიული რეგ­ლა­მენ­ტე­ბით.



ფიტოსანიტარული რეგლამენტი:

ძირითადი დაავადებები: ნაცარი, ჭრაქი.

მავნებლები: ტკიპები, ვაზის ცრუფარიანა, ყურძნის ჭია.



ბრძოლის ღონისძიების გატარება: საქართველოში რეგისტრირებული, კონტაქტური და სისტემური პრეპარატებით.



ჯიში ცოლიკოურის, ციცქას და კრახუნას

სამეურნეო-ტექნოლოგიური დახასიათება

ცოლიკოური – დასავლეთ საქართველოში ფართოდ გავრცელებული აბორიგენული თეთრყურძნიანი საღვინე ვაზის ჯიშია, საგვიანო სიმწიფის პერიოდის, საშუალოზე ძლიერი ზრდის. გავრცელების ძირითად რაიონებში საშუალო საჰექტარო მოსავალი 6-7 ტონას შეადგენს. მტევნის საშუალო წონა 150-160 გ, მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 200-250 გ/დმ³ აღწევს 7,5-9,5 გ/დმ³ მჟავიანობის შენარჩუნებით. მისგან დამზადებულ ადგილობრივ და ევროპული ტიპის ღვინოებს ახასიათებს დიდი სხეული, ჰარმონიულობა, სიხალისე და გემური მაჩვენებლები.



ციცქა - ქართული თეთრყურძნიანი ვაზის საღვინე ჯიშია. იგი მიეკუთვნება იმერეთის აბორიგენულ ვაზის ჯიშთა ჯგუფს. საგვიანო პერიოდის სიმწიფისაა. ხასიათდება საშაულოზე დაბალი სიძლიერის ზრდით. კონდიციური საჰექტარო მოსავლიანობა 5-6 ტონის ფარგლებში მერყეობს. მტევნის საშუალო წონა 130-150 გ. მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 180 გ/დმ³ აღწევს, ხოლო მჟავიანობა 6,9-10,5 გ/დმ³.

ჯიში მაღალხარისხიანი პროდუქციის მომცემია, წარმატებით გამოიყენება ცქრიალა ღვინოების დასამზადებლად.

კრახუნა - ქართული თეთრყურძნიანი ვაზის საღვინე ჯიშია. იგი მიეკუთვნება იმერეთის აბორიგენულ ვაზის ჯიშთა ჯგუფს. საგვიანო პერიოდის სიმწიფისაა, საშაულო ზრდის სიძლიერის. კონდიციური მოსავალი ჰა-ზე 6 ტონამდეა. მტევნის საშუალო წონა 140-160 გ. მწიფე ყურძენში შაქარი 210-230 გ/დმ3, მჟავიანობა 7,5-8,5 გ/დმ³.

ჯიში მაღალხარისხიანი პროდუქციის მომცემია, წარმატებით გამოიყენება ცქრიალა ღვინოების დასამზადებლად.



ღვინო "სვირი" - ადგილწარმოშობის დასახელების კონტროლირებადი უმაღლესი ხარისხის თეთრი მშრალი ღვინოა. იგი მზადდება ცოლიკოურისა და ციცქას ჯიშის ყურძნისაგან (აგრეთვე რეკომენდირებულია ჯიში კრახუნა) ფერმენტირებულ ჭაჭაზე ტკბილის დადუღებით (ჭაჭის რაოდენობა შეადგენს ტკბილის მოცულობის 5-6%).

ღვინო "სვირი" ხასიათდება მუქი ჩალისფერით მოყვითალო ელფერით, ხილის ტონებით, განვითარებული ბუკეტით, ექსტრაქტულობით და ჰარმო­ნიუ­ლო­ბით.

ღვინო "სვირის" ქიმიური მონაცემები უნდა შეესაბამებოდეს შემდეგ მაჩვენებლებს:

მოცულობით სპირტშემცველობა, % _ 11,0-12,5

შაქრების მასური კონცენტრაცია - არა უმეტეს 4 გ/დმ³

ტიტრული მჟავიანობა – 5,5-7,0 გ/დმ³

აქროლადი მჟავიანობა - არა უმეტეს 1,2 გ/დმ³

დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია - არა ნაკლებ 18 გ/დმ³

დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონმდებლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისს ¹1493/1999 დადგენილებას.



სპეციფიკური ზონის ფართობი

"სვირის" სპეციფიკური ზონის ფართობი დაახლოებით შეადგენს 27 კმ².

მდებარეობა, ნიადაგურ-კლიმატური პირობები, ჯიში ცოლიკოურის არომატი და ღვინის დაყენების თავისებურება უზრუნველყოფს ადგილწარმოშობის დასახელების კონტროლირებადი უმაღლესი ხარისხის თეთრი, მშრალი სუფრის ღვინო "სვირის" მიღებას.

დასახელება: „ნაფარეული“

გეოგრაფიული მდებარეობა

 მევენახეობის სპეციფიკური ზონა "ნაფარეული” მდებარეობს კახეთის რეგიონში, მდ. ალაზნის ზემო წელში, მის მარცხენა სანაპიროზე. სავენახედ ასათვისებელი ფართობები მოქცეულია მდ. ალაზნის მარცხენა შენაკადების, კავკასიონის სამხრეთი ტოტებიდან ჩამონადენ სტორისა და დიდხევ-ლოპოტას ხეობების ქვემო წელში.

სავენახე ფართობები ზღვის დონიდან 400-500 მეტრ სიმაღლის საზღვრებში იცვლება. ნაფარეულის გრძედზე კახეთის ვაკის საერთო სიგანე დაახლოებით 20 კმ უდრის.

კავკასიონის მთიანი სისტემის სამხრეთულ დაქანებებზე არსებული სავენახე ფართობების დახრილობა 3-5° ფარგლებში იცვლება. ნაფარეულის სპეციფიკური ზონა მდებარეობს ჩრდილო განედის 42°03' და აღმოსავლეთ გრძნ­ედის 45°31' კოორდინატებზე. იგი მოიცავს სოფლებს: ნაფარეული, სანიორე, ჯუგაანი, არტანა, ფშაველი და ლალისყური.



კლიმატი

სპეციფიკური ზონა ხასიათდება ზომიერად ნოტიო კლიმატით, ზომიერად ცივი ზამთრით და ცხელი ზაფხულით, ნალექების ორმაგი მსვლელობით წლის განმავლობაში. ადგილობრივი კლიმატის თავისებურებას ძირითადად განაპირობებს რელიეფური პირობები და მისთვის დამახასიათებელი ცირკულაციური პროცესები.



მდ. ალაზნის მარცხენა მხარეს, ცის თაღის მეტი მოღრუბლულობის შედეგად, მზის ნათების წლიური ხანგრძლივობა მდინარის მარჯვენა სანაპიროსთან შედარებით ნაკლებია და 2050 საათს უდრის. ვაზის სავეგეტაციო პერიოდში ეს მაჩვენებელი 1500 საათს არ აღემატება. მზის ნათების არსებული რაოდენობის შეფარდება მის შესაძლო რაოდენობასთან, ზაფხულის თვეებში და სექტემბერში საშუალოდ შეადგენს – 63%-ს; მდებარეობის სითბური ბალანსის ძირითადი წარმომქმნელი კომპონენტი მზის პირდაპირი რადიაცია სხივებისადმი პერპენდიკულარულ ზედაპირზე 120-130 კკალ/სმ², ხოლო ჰორიზონტალურზე – 70-75 კკალ/სმ² უდრის. რადიაციული ბალანსი წლიურად 52-54 კკალ/სმ²-ია. მოწმენდილი დღეების რიცხვი (საერთო მოღრუბლულობით) წლიურად 48-ს, ხოლო ქვედა იარუსზე ღრუბლიანობის მიხედვით 89 უდრის. ზაფხულის თვეებში მოწმენდილი დღეები, საერთო და ქვედა იარუსის ღრუბლიანობის გათვალისწინებით, შესაბამისად 16 და 23-ს, ხოლო ყურძნის სიმწიფის პერიოდში 15 და 16 დღეს არ აღემატება.

ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა 12,4° უდრის.ყველაზე ცივი თვის (იანვარი) საშუალო ტემპერატურა +0,5°, ყველაზე თბილი თვეების (ივლისი-აგვისტო) კი 23,7–23,4° აღწევს.ჰაერის ტემპერატურის წლიური აბსოლუტური მინიმუმების საშუალო -13°, აბსოლუტური მინიმუმი -24° უდრის. ჰაერის ტემპერატურის წლიური აბსოლუტური მაქსიმუმების საშუალო 36°, აბსოლუტური მაქსიმუმი კი 39° აღწევს.



ჰაერის ტემპერატურის 10°-ზე ზევით მდგარდი გადასვლა 5.IV-ს, ხოლო აღნიშნულ გრადაციაზე ქვევით ტემპერატურის დაცემა 2.XI-ს ხდება.



აქტიურ ტემპერატურათა ჯამის საშუალო მრავალწლიური მნიშვნელობა აქ 3920° უდრის. წლების მიხედვით სითბოს ჯამი შეიძლება მერყეობდეს 3600°-დან (95%) 4170-მდე (10%).



ატმოსფერული ნალექების საშუალო მრავალწლიური ჯამი 845 მმ, სავეგეტაციო პერიოდში 630 მმ შეადგენს. ნალექები ყველაზე მეტი რაოდენობით მოდის მაისში (132 მმ) და ივნისში (112 მმ). ყურძნის სიმწიფის პერიოდში (VIII-IX) ნალექების საშუალო რაოდენობა 145 მმ უდრის. ჰიდროთერმული კოეფიციენტი აგვისტო-სექტემბერში 1,0 და 1,3-ს უდრის. აქედან გამომდინარე ყურძნის სიმწიფის პერიოდი, ცალკეული შემთხვევების გარდა, ტენით უზრუნველყოფილია. ცალკეულ წლებში, აგვისტოში ხშირად ადგილი აქვს ტენის დეფიციტს.



ნალექების საერთო რაოდენობიდან ყველაზე მეტი გაზაფხულ (34%) – ზაფხულის (32%) პერიოდებში, შედარებით ნაკლები (22%) შემოდგომით და ზამთარში (12%) მოდის.



ჰაერის საშუალო წლიური შეფარდებითი ტენიანობა 74%-ს უდრის. სავეგეტაციო პერიოდში ეს მაჩვენებელი საშუალოდ 71% უტოლდება, რაც მეტად ახლოსაა ვაზის ბიოლოგიური ფაზებისათვის დადგენილ ხელსაყრელ ნორმასთან (70%). სინოტივე ყველაზე მეტ მნიშვნელობას შემოდგომის დასასრულს და ზამთრის დასაწყისში აღწევს (82%). შედარებით ნაკლებია (66-67%) ზაფხულის მეორე ნახევარში.



აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი (4000°) აქ ოთხ წელიწადში ერთჯერ (25%) არის მოსალოდნელი.



შემოდგომით პირველი წაყინვები საშუალოდ 11 ნოემბერს იწყება. 10 წელიწადში ერთჯერ პირველი წაყინვები შესაძლოა 16 ოქტომბერს დაიწყოს.



გაზაფხულის უკანასკნელი წაყინვები საშუალოდ წყდება მარტის ბოლო რიცხვებში. 10 წელიწადში ერთჯერ საგვიანო წაყინვები შესაძლოა აპრილის შუა რიცხვებამდე არ შეწყდეს.



სეტყვიან დღეთა რიცხვი წელიწადში საშუალოდ 1,6 უდრის. სეტყვიანია მარტიდან ოქტომბრის ჩათვლით პერიოდი. სეტყვა ყველაზე ხშირად ივნისში (0,5 დღე) და მაისში (0,3 დღე) მოდის. მეტად სეტყვიან წლებში აქ მოსალოდნელია 5 სეტყვიანი დღე.



ჰაერის ტემპერატურის წლიური აბსოლუტური მინიმუმების საშუალო -13°C უდრის. ცივი ჰაერის მასებისაგან დაცულ ცალკეულ ფართობებზე ეს მაჩვენებელი -11, -12°-ზე მეტი არ არის. -13° საშუალო მინიმუმის შემთხვევაში.



უმეტეს წლებში (77%) თოვლის საფარი არამდგრადია. თოვლის საფარი დეკემბრის მესამე დეკადაში წარმოიქმნება და მარტის პირველ რიცხვებში ქრება. თოვლიან დღეთა რიცხვი საშუალოდ 26-ს უდრის.



ალუვიური ნიადაგის ზედაპირზე ტემპერატურის საშუალო წლიური მნიშვნე­ლო­ბა 14°-ს უდრის. ყველაზე თბილ თვეებში (ივლისი-აგვისტო) ნიადაგის ზედაპირის საშუალო ტემპერატურა 29-28⁰ აღწევს. ცივ თვეში (იანვარი) კი 0°-ზე ნაკლები არ არის. აგვისტოში საშუალო მაქსიმალური ტემპერატურა 48⁰; ზამთრის თვეებში საშუალო მინიმალური ტემპერატურა მინუს 4-60საზღვრებშია. ნიადაგის ზედაპირიდან ერთ მეტრიან სიღრმის ფენაში 10°-ზე ზევით ტემპერატურის მდგრადი გადასვლა 27 აპრილიდან აღინიშნება.



ჩრდილო-დასავლეთიდან სამხრეთ-აღმოსავლეთისაკენ მიმართულ ალაზნის ვაკეზე, გაბატონებულია დასავლეთიდან (23%), აღმოსავლეთი და სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან (16-17%) მომართული ქარები. დროგამოშვებით მათ ენაცვლება ჩრდილოეთიდან (17%) მომართული ქარები.



ქარის საშუალო წლიური სიჩქარე 1,9 მ/წმ უდრის. წლის განმავლობაში ქარის სიჩქარე შედარებით მეტია გაზაფხულზე და ზაფხულის დასაწყისში (2,1-2,4 მ/წმ). ყველაზე ნაკლები სიჩქარის ქარები (1,3 მ/წმ) დეკემბერში აღინიშნება. ძლიერ ქარიან (≥ 15 მ/წმ) დღეთა რიცხვი წელიწადში საშუალოდ 9-ს, ხოლო ყველაზე მეტი დღეთა რიცხვი 39-ს აღწევს.



აღნიშნული მონაცემების მიხედვით სპეციფიკური ზონა მიეკუთვნება ქარების მავნე ზემოქმედების მე-III ჯგუფის რაიონებს.



ნიადაგები

სპეციფიკურ ზონას ჩრდილოეთის მხრიდან ემიჯნება კავკასიონის სამხრეთი კალთების დაბოლოებას, ხოლო სამხრეთის მხრიდან მდინარე ალაზნის მარცხენა პირველ ტერასას. რელიეფურად ძირითადი ნაწილი სამხრეთისა და სამხრეთ-დასავლეთის მიმართულების სუსტად დახრილ ვაკეებსა და სუსტად დაქანებულ შლეიფებს წარმოადგენს. აღნიშნული ტერიტორიის ძირითადი ნაწილი წარმოდგენილია ვენახებით დაკავებული ფართობებით, ნავენახარი და სახნავი ფართობებით. ტერიტორია წარმოდგენილია მდინარე ალაზნის მარცხენა მეორე ტერასაზე და მისი შენაკადი მდინარეების ლოპოტას და სტორის მარჯვენა და მარცხენა ტერასებზე.



გეოგრაფიულად აღნიშნული ტერიტორია აგებულია მეოთხეული ასაკის და შემდგომი ხნოვანების დანალექი ქანებისაგან, რომელიც ძირითადად შესდგება მდინარე ალაზნისა და მისი შენაკადი მდინარეების ლოპოტისა და სტორის მიერ ჩამოტანილი რიყნარ-თიხნარი და რიყნარ-სილნარი ნაფენებისაგან და გვევლინებიან უშუალოდ ნიადაგწარმომქმნელ ქანებად.



ძირითადად წარმოდგენილია ალუვიური და დელუვიური ნიადაგების შემდეგი სახესხვაოებები:

ალუვიური კარბონატული, დიდი სისქის, მძიმე თიხნარი.
ალუვიური უკარბონატო, დიდი სისქის, მსუბუქი თიხა და მძიმე თიხნარი.
ალუვიური-უკარბონატო, დიდი სისქის, მსუბუქი და საშუალო თიხნარი.
ალუვიური უკარბონატო, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი, სილნარი.
ალუვიური უკარბონატული, დიდი სისქის, ძლიერ ხირხატიანი, სილნარი.
დელუვიური, კარბონატული, დიდი სისქის, მძიმე თიხნარი და თიხიანი.
დელუვიური უკარბონატო, საშუალოდ და დიდი სისქის, ხირხატიანი, მძიმე თიხნარი.
დელუვიური, უკარბონატო, დიდი სისქის, სიღრმით 100 სმ-მდე, ხირხატიანი, მსუბუქი თიხა და მძიმე თიხნარი.


მორფოლოგიური ნიშნების მიხედვით ალუვიური ნიადაგები შეფერილობით მოყავისფრო-მორუხოა ზედა ფენებში, ქვევით კი უფრო მეტად მორუხო შეფერილობაში გადადის; სტრუქტურით კოშტოვან-გოროხოვანი და კოშტოვან-მარცვლოვანია. სიღრმის ფენებში კი სუსტადაა გამოხატული. განსაკუთრებით კი მე-4 და მე-5 სახესხვაობის ნიადაგებში. მექანიკური შედგენილობით პირველი და მეორე სახესხვაობების ნიადაგები მძიმე თიხნარი და მსუბუქი თიხა მექანიკური შედგენილობით ხასიათდება. მესამე სახესხვაობა კი საშუალო და მსუბუქი თიხნარია; მე-4 და მე-5 სახესხვაობის ნიადაგები კი სილნარი მექანიკური შედგენილობით ხასიათდებიან. აგებულებით პირველი და მეორე სახესხვაობის ნიადაგები მომკვრივო და მკვრივია. მესამე სახესხვაობის ნიადაგები კი მოფხვიეროა. მე-4 და მე-5 სახსხვაობის ნიადაგებზე ფხვიერი აგებულებით ხასიათდებიან. ამასთან მეოთხე და მეხუთე სახესხვაობის ნიადაგები ხირხატიანობით ხასიათდებიან. განსხვავებით პირველი სახესხვაობის ნიადაგებისათვის დამახასიათებელია კარბონატების შემცველობა, ხოლო მეორე-მეხუთე სახესხვაობის ნიადაგები უკარბონატოა.



დელუვიური ნიადაგები (მე-6, მე-7, მე-8 სახესხვაობები) შეფერილობით მოყავისფროა. კოშტოვან-გოროხოვანი სტრუქტურით, სახნავ ფენაში მოფხვიერო აგებულებით ქვევით კი მკვრივია. მექანიკური შედგენილობით მეექვსე და მეშვიდე სახესხვაობები თიხიანი და მძიმე თიხნარებია, ხოლო მეექვსე სახესხვაობა მსუბუქი თიხა და მძიმე თიხნარია. განსხვავებით მეექვსე სახესხვაობის ნიადაგი კარბონატულია, ხოლო მე-7 და მე-8 სახესხვაობის ნიადაგები უკარბონატოა.



აღნიშნული ნიადაგების პროფილში ჰუმუსის პროცენტული შემცველობა ძირითადად 3,0-0,5%-ის ფარგლებში ცვალებადობს, ხოლო აქტიურ ფენაში 3,0-1,0%-ის ფარგლებშია. ჰიდროლიზური აზოტი საშუალო და მცირე რაოდენობით არის წარმოდგენილი და ნიადაგის აქტიურ ფენაში ძირითადად 6,5-2,5 მგ-ის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში. დაბალია ძირითადად ხსნადი ფოსფორის შემცველობაც და 8,5-1,5 მგ-ის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში. ზოგიერთ შემთხვევაში კი მხოლოდ კვალის სახითაა წარმოდგენილი. ასევე დაბალი შემცველობითაა წარმოდგენილი ძირითადად ალუვიურ ნიადაგებში გაცვლითი კალციუმიც და 16,03,0 მგ-ის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში. გამონაკლის შემთხვევებში კი (დელუვიურ ნიადაგებში) მისი შემცველობა საკმაოდ მაღალია და 32,0-59,0 მგ-მდე აღწევს 100 გ ნიადაგში. კარბონატებს პირველი და მეექვსე სახესხვაობის ნიადაგები მცირე რაოდენობით შეიცავენ და 12,8-0,8%-ის ფარგლებშია წარმოდგენილი. დანარჩენი სახესხვაობის ნიადაგები კი საერთოდ არ შეიცავენ. ნიადაგის არეს რეაქცია (პH) კარბონატულ ნიადაგებში სუსტი და საშუალო ტუტეა და პH-ის მაჩვენებელი 7,3-8,2-ის ფარგლებშია. დანარჩენი სახესხვაობის ნიადაგები კი ნეიტრალური ან სუსტი ტუტე რეაქციით ხასიათდებიან და პH-ის მაჩვენებელი 6,4-7,2-ის ფარგლებშია. შთანთქმული ფუძეების (ჩა+Mგ) ჯამი ფართო საზღვრებში ცვალებადობს ნიადაგის სახესხვაობების მიხედვით და 6,05-41-21 მილიექვივალენტის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში. ჯამიდან დიდი პროცენტი მოდის შთანთქმულ კალციუმზე, მაგნიუმი კი გაცილებით მცირეა.



აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები



«ნაფარეულის” დასახელების ღვინის მისაღებად, ნიადაგურ-კლიმატური პირობების გათვალისწინებით, დაცული უნდა იქნეს შემდეგი აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები.



ჯიში რქაწითელი

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 750 მეტრამდე.

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5 მ; 2,5 X 1,5 მ.

შტამბის სიმაღლე: 80-100 სმ.

სხვლის ფორმა: თავისუფალი და ქართული ორმხრივი შპალერი.

დატვირთვის ნორმა 1მ²-ზე: 8-10 კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 9-10 ტონა.



ჯიში საფერავი

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 750 მეტრამდე.

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5 მ. 2,5 X 1,5 მ.

შტამბის სიმაღლე: 80-100 სმ.

სხვლის ფორმა: ქართული ორმხრივი შპალერი და თავისუფალი.

დატვირთვის ნორმა 1მ²-ზე: 8-10 კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 7-8 ტონა.



გადადუდებელი აგროღონისძიება: მოსავლიანი ყლორტების დანორმება და ყვავილობის დაწყების წინა ფაზაში წვერების წაწყვეტა.



ნიადაგის მოვლა-დამუშავება

ნიადაგის საშემოდგომო და საგაზაფხულო ხვნა. ტენდამცველი ღონისძიებები _ ნიადაგის ზედაპირის ფხვიერ მდგომარეობაში შენარჩუნება (კულტივაცია, ფრეზირება, მულჩირება). სავეგეტაციო მორწყვის დამთავრება რთველის დაწყებამდე ერთი თვით ადრე.



განოყიერება

ორგანულ-მინერალური სასუქების გამოყენება კარტოგრაფიული აგრორეგ­ლა­მენ­ტე­ბით.



ჯიში რქაწითელისა და საფერავის სამეურნეო-ტექნოლოგიური დახასიათება



რქაწითელი - თეთრყურძნიანი ვაზის საღვინე ჯიშია. იგი გამოირჩევა მაღალი სამეურნეო-ტექნოლოგიური თვისებებით. ხასიათდება სხვადასხვა პირობებისადმი გამძლეობით და პროდუქციის მაღალი ღირსებით. ჯიში საშუალო ან საშუალოზე საგვიანო პერიოდისაა, უხვმოსავლიანი (მტევნის საშუალო წონა 160-250 გ-მდე). საშულო მოსავალი ჰექტარზე 9-10 ტონა.

მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 220-240 გ/დმ³ აღწევს, 5-6 გ/დმ³ მჟავიანობის შენარჩუნებით.



საფერავი - ქართული ფერადყურძნიანი მაღალხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი ვაზის საღვინე ჯიშია. მისგან დამზადებული ღვინო ინტენსიური მუქი წითელი ფერისაა, ალკოჰოლისა და სიმჟავის ზომიერი შემცველობით, სხეულით, სისრულით, სიხალისით, მდიდარი ბუკეტითა და მაღალი გემური თვისებებით.

მტევანი საშუალოზე დიდია და მისი წონა 140-145 გ აღწევს. სიმწიფეში მუქი ლურჯია, ხორციანი, წვნიანი, სასიამოვნო ტკბილი გემოთი.

ყურძენი სექტემბრის მეორე ნახევარში მწიფდება. ვაზის საშუალოზე ძლიერი ზრდისაა, კონდიციური პროდუქციის მისაღებად საჰექტარო მოსავალი 7-8 ტ ფარგლებში მერყეობს.

მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 200-260 გ/დმ³-მდე აღწევს, 7,5-8,5 გ/დმ³ მჟავიანობით.



ღვინო "ნაფარეული” (წითელი) _ ადგილწარმოშობის დასახელების კონტროლირება­დი უმაღლესი ხარისხის მშრალი წითელი ღვინოა. ღვინო მზადდება საფერავის ჯიშის ყურძნისაგან, დურდოს სრული დადუღებით.

ღვინო "ნაფარეული” ხასიათდება მუქი წითელი შეფერვით, ჯიშური არომატით, ექსტრაქტული, ხავერდოვანი, განვითარებული ბუკეტით.

ღვინო "ნაფარეულის” ქიმიური მონაცემები უნდა შეესაბამებოდეს შემდეგ მაჩვენებლებს:

მოცულობითი სპირტშემცველობა % - 10,5-12,0

შაქრების მასური კონცენტრაცია _ არაუმეტეს 4 გ/დმ³

ტიტრული მჟავიანობა _ 5,5 _ 7,0 გ/დმ3გ/დმ³

აქროლადი მჟავიანობა _ არაუმეტეს 1,2 გ/დმ³

დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია - არა ნაკლებ 20 გ/დმ³

დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონმდებლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისის ¹1493/1999 დადგენილებას.



ღვინო "ნაფარეული” (თეთრი) _ ადგილწარმოშობის დასახე­ლების კონტროლირება­დლი უმაღლესი ხარისხის მშრალი თეთრი ღვინოა. ღვინო მზადდება რქაწითელის ჯიშის ყურძნისაგან ტკბილის სრული დადუღებით.

ღვინო "ნაფარეული” ხასიათდება ღია ჩალისფერი შეფერვით, გემოზე სასიამოვნო, ხალისიანი, ჯიშური არომატით, კარგად გამოხატული ბუკეტით და მინდვრის ყვავილების ტონით.

ღვინო "ნაფარეულის” ქიმიური მონაცემები უნდა შეესაბამებოდეს შემდეგ მაჩვენებლებს:

მოცულობითი სპირტშემცველობა % - 10,5-12,5

შაქრების მასური კონცენტრაცია _ არაუმეტეს 4 გ/დმ³

ტიტრული მჟავიანობა _ 5,5 _ 7,5 გ/დმ³

აქროლადი მჟავიანობა _ არაუმეტეს 1 გ/დმ³

დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია - არა ნაკლებ 16 გ/დმ³

დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონმდებლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისის ¹1493/1999 დადგენილებას.



სპეციფიკური ზონის ფართობი



"ნაფარეულის” სპეციფიკური ზონის ფართობი შეადგენს დაახლოებით 52 კმ^₂.

აბორიგენული ჯიშების უნიკალური თვისებები, კავკასიონის სამხრეთი ტოტებიდან ჩამონადენი სტორისა და დიდხევ-ლოპოტას ხეობების ზეგავლენით ჩამოყალიბებული მიკროკლიმატი, ნიადაგის სახესხვაობები და სტრუქტურა განსაზღვრავს ღვინო "ნაფარეულის” განსაკუთრებულობას.

დასახელება: „მანავი“

გეოგრაფიული მდებარეობა

მევენახეობის სპეციფიკური ზონა "მანავი” მდებარეობს გარე კახეთში, საგარეჯოს ადმინისტრაციულ რაიონში, ცივ-გომბორის ქედის სამხრეთ და მის მიმდებარე ფერდობების მთისწინებზე ჩრდილო განედის _ 41°44'׀ და აღმოსავლეთის გრძედის 45°27' და მათ მახლობლად მდებარე კოორდინატებზე. სამრეწველო ვენახები ძირითადად განლაგებულია ზღვის დონიდან 450-800 მეტრ სიმაღლის საზღვრებში. ივრის ზეგანის ამ ნაწილის ფიზიკურ-გეოგრაფიულ ინდივიდუალობას განსაზღვრავს მისი ერთობლივი შემაღლებულ-ვაკისებრი, დატალღული, სუსტად დანაწევრებული რელიეფი და კონტინენტური კლიმატიდან ზღვის კლიმატზე გარდამავალ ოლქში მდებარეობა.



ღვინო "მანავის” მიკროზონა მოიცავს შემდეგ სოფლებს: თოხლიაური, მანავი, ბურდიანი, გიორგიწმინდა, ანთოკი, მარიამჯვარი, დიდი ჩაილური, პატარა ჩაილური, კაკაბეთი და ვერხვიანი.



კლიმატი

 ზომიერად ნოტიოა, ზომიერად ცივი ზამთრით და თბილი ხანგრძლივი ზაფხულით.

მიკროზონაში მზის ნათების წლიური ხანგრძლივობა 2100-2200 საათის ფარგლებშია, ხოლო სავეგეტაციო პერიოდში 1650 სთ-ს უდრის. ჯამობრივი რადიაციის წლიური სიდიდე 120-130 კკალ/სმ²-ია. წლიური რადიაციული ბალანსი 50-52 კკალ/სმ²-ს უდრის.



მიკროზონაში ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა 9-12°C-ის ფარგლებშია, აქ ყველაზე ცივი თვე იანვარია, რომლის საშუალო ტემპერატურა დასახელებული სიმაღლეების შესაბამისად 0-დან -20-მდე იცვლება. უთბილესი თვეების (ივლისი, აგვისტო) საშუალო ტემპერატურა კი 23,5-22° საზღვრებში იცვლება, მანავში – 650 მ სიმაღლეზე 23° უდრის.



წლიური აბსოლუტური მინიმალური ტემპერატურებიდან საშუალო -12, -14°-ის ფარგლებშია. 10 წელიწადში ერთჯერ მინიმალური ტემპერატურა შესაძლოა -17, -19°-მდე დაეცეს. ექსტრემალური ტემპერატურები -25 _ +39°-ის ფარგლებშია.



მხარის უმეტეს ნაწილში ჰაერის ტემპერატურის 10°-ზე ზევით მდგრადი გა­დასვლა აპრილის I დეკადაში აღინიშნება, ხოლო 10°-ზე ქვევით ტემპერატურა ოქტომბრის ბოლო რიცხვებში ეცემა. სავეგეტაციო პერიოდის ხანგრძლივობა 190-200 დღის ფარგლებში მერყეობს, აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი 450-დან 800 მ სიმაღლემდე 3800-3400°-მდე იცვლება. "დიდი ზვრის” მიკროუბანში კი 3650-დან 3450°-ის ფარგლებშია.



ღრუბლიანობა, საერთო მოღრუბლულობის მიხედვით, 55-60%-ია. მეტი ღრუბლიანობით (60-70%) გამოირჩევა ზამთარი და გაზაფხული, ნაკლებით (35-40%) ზაფხული.



მიკროზონაში ატმოსფერული ნალექების წლიური ჯამი 590-865 მმ-ის ფარ­გ­ლებშია, ხოლო სავეგეტაციო პერიოდში 400-600 მმ-ის საზღვრებში იცვლება.



წლიური ნალექებიდან მაქსიმუმი მაისშია (90-130 მმ), ხოლო მინიმუმი დეკემბერში (25-35 მმ). კახური მწვანე და რქაწითელი კვირტის გაშლას საშუალოდ აპრილის მეორე ნახევრიდან (22.IV) იწყებენ. ყვავილობა იწყება ივნისის I დეკადაში, ხოლო ყურძნის სიმწიფე აგვისტოს II ნახევარში. კახური მწვანე ყვავილობას და სიმწიფეს სამი დღით ასწრებს რქაწითელს. მანავის მიკროზონებში კახური მწვანე საუკეთესო ხარისხის ღვინომასალას სექტემბრის ბოლო რიცხვებში დაკრეფილი ყურძნიდან იძლევა, როდესაც აქტიური სითბო 3300° და მეტია. ასეთი წლების რაოდენობა კი აქ 50 %-მდე აღწევს, ხოლო დანარჩენ წლებში იწარმოება კარგი ხარისხის სუფრის ღვინო.



ჰაერის შეფარდებითი სინოტივის წლიური მნიშვნელობა საშუალოდ 69-70%-ის ფარგლებში მერყეობს. ჰაერის ტენით გაჯერება ყველაზე ნაკლებია (62-64%) ზაფხულის თვეებში (ივლისი, აგვისტო). ყველაზე მეტ (76-79%) სიდიდეს კი გვიან შემოდგომით და ზამთრის დასაწყისში აღწევს.



მიკროზონაში სეტყვიან დღეთა რიცხვი წლის განმავლობაში ზღვის დონიდან სიმაღლის მიხედვით 0,9-2,6 უდრის. ყველაზე სეტყვიანი თვე მაისია – 0,6-1,1 დღე.



გომბორის ქედის სამხრეთ მთისწინებზე და მდინარე ივრის გავაკებაზე, ვენახებისათვის განკუთვნილ ტერიტორიაზე ძირითადად გაბატონებულია დასავლეთის, (25%) აღმოსავლეთისა და სამხრეთ-აღმოსავლეთის (16-17%) ქარები. ქარის საშუალო წლიური სიჩქარე 2,2-2,6 მ/წმ საზღვრებში იცვლება. დადაბლებულ ზონაში, განსაკუთრებით გაზაფხულზე 2,8 – 3,3 მ/წმ-ს უტოლ­დე­ბა. ძლიერ ქარიან დღეთა რიცხვი 19-ს არ აღემატება. ძლიერი ქარის მაქსიმალური სიჩქარე 40 მ/წმ 20 წელიწადში ერთხელ არის მოსალოდნელი, 10 წელიწადში ერთხელ კი ქარის სიჩქარემ შესაძლოა 36 მ/წმ-ს მიაღწიოს. მავნე ქარების მიხედვით მიკროზონა მიეკუთვნება I ჯგუფს, ამიტომ ძირითადი ქარსაფარები უნდა გაშენდეს 200-250 მ დაშორებით.



ნიადაგები

ჩატარებული იქნა ნიადაგების საველე მორფოლოგიური და ლაბორატორიული გამოკვლევა, რომელიც ითვალისწინებდა ნიადაგის პროფილის შესწავლას ზედაპირიდან დედაქანის ჩათვლით, როგორც მორფოლოგიური ნიშნებით, ასევე ლაბორატორიულად ფიზიკურ-ქიმიური მახასიათებლებით. ამისთვის გაკეთდა ჭრილები მიკროზონის სხვადასხვა ადგილებში რელიეფის ფორმების, ნიადაგის ტიპების და სახესხვაობების შესაბამისად.



კვლევის საფუძველზე მიკროზონაში გამოყოფილია ყავისფერი ნიადაგები თავისი ქვეტიპებითა და სახესხვაობებით და ალუვიურ-პროლუვიურ ნიადაგები, რომელიც შეიძლება ასე იქნეს კლასიფიცირებული.



I. ყავისფერი ნიადაგები.



1. მუქი ყავისფერი (შავმიწისებური) კარბონატული, დიდი სისქის, მცირე ჰუმუსიანი, თიხიანი და მძიმე თიხნარი, განვითარებული ლიოსისებურ თიხებზე.



2. მუქი ყავისფერი (შავმიწისებური) კარბონატული, დიდი სისქის, ღრმა ჰუმუსიანი, ალაგ სუსტად ხირხატიანი და ქვიანი, თიხიანი და მძიმე თიხნარი, განვითარებული ლიოსისებურ თიხებზე და თიხნარიან კონგლომერატზე.



3. მუქი ყავისფერი (შავმიწისებური) კარბონატული, საშუალო სისქის, მცირე ჰუმუსიანი, თიხიანი და მძიმე თიხნარი, სუსტად ხირხატიანი და ქვიანი, განვითარებული ლიოსისებურ თიხებზე და თიხნარიან კონგლომერატზე.



4. ყავისფერი ჩვეულებრივი, კარბონატული, დიდი სისქის, საშუალო და მცირე ჰუმუსიანი, თიხიანი და მძიმე თიხნარი, ალაგ სუსტად ხირხატიანი და ქვიანი, განვითარებული ლიოსისებურ თიხებზე და თიხნარიან კონგლომერატზე.





II. მდელოს ყავისფერი ნიადაგები.



5. მდელოს ყავისფერი (ძველი ალუვიურ-დელუვიური) კარბონატული, დიდი სისქის, საშუალო და მცირე ჰუმუსიანი, მძიმე თიხნარი და მსუბუქი თიხა, განვითარებული ალუვიურ-პროლუვიურ ნალექებზე.



6. მდელოს ყავისფერი (ძველი ალუვიურ) კარბონატული, დიდი სისქის, მცირე ჰუმუსიანი, თიხიანი და მძიმე თიხნარი, განვითარებული ალუვიურ ნალექებზე.





III. ალუვიურ-პროლუვიური ნიადაგები.



7. ალუვიურ-პროლუვიური კარბონატული, დიდი სისქის, საშუალო ჰუმუსიანი, ძლიერ ხირხატიანი და ქვიანი, თიხნარი, განვითარებული ალუვიურ-პროლუვიურ ნალექებზე.



მუქი ყავისფერი (შავმიწისებური) ნიადაგები, რომლებიც დიდი სისქის პროფილით ხასიათდებიან (სახესხვაობა 1 და 2), გავრცელებულია ძირითადად ჩაილურის, კაკაბეთის, ვერხვიანის, ყანდაურის, ბადიაურის და შიბლიანის ტერიტორიის ზედა ნაწილში, სოფლის დასახლებასა და თბილის-კახეთის რკინიგზას შორის. ამ ნიადაგების პროფილის სისქე 0,8-1,2 მ-ის ფარგლებში მერყეობს, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 35-50 სმ-ია. მუქი ყავისფერი (შავმიწისებური) საშუალო სისქის ნიადაგი (სახესხვაობა ¹3) წარმოდგენილია მანავის (ნაკვეთი "ზეიანი”) და ბადიაურის (ნაკვეთი "ფერმებთან”) ტერიტორიაზე. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 50-70 სმ-ია, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 35-40 სმ. პირველი სამი სახესხვაობის ნიადაგი ზედა აკუმულიაციურ (A) ფენაში მუქი ყავისფერი, მოშავო შეფერილობით ხასიათდება, გარდამავალ (B) ფენაში ყავისფერი ან ღია ყავისფერია, ქვევით ჩალისფერში გადადის და კარბონატობის მაღალი შემცველობის გამო მოთეთრო იერს ღებულობს ან აჭრელებულია კირის თვლებით.



კარბონატების დაგროვება ამ ფენაში შეიმჩნევა ღია მიცელების სახითაც. სტრუქტურა აკუმულაციურ ფენაში გოროხოვან-კოშტოვანი. გარდამავალ (მეტამორფულ B) ფენაში კი წვრილკოშტოვანი ან გოროხოვანი, ქვევით კი უსტრუქტუროა, ალაგ ხირხატიანობით და ქვიანობით ხასიათდებიან (სახესხვაობა 2, 3). აგებულებით ზედა ფენაში ფხვიერია, ქვევით მომკვრივო და მკვრივია, განვითარებული არიან ლიოსისებურ თიხებზე და თიხნარიან კონგლომერატებზე.



მდელოს ყავისფერი (ძველი ალუვიურ-დელუვიური) ნიადაგი (სახესხვაობა ¹5) წარმოდგენილია სოფელ მანავის ტერიტორიაზე. კერძოდ, ნაკვეთზე "ზვრები”, "მწვანე”. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 1,5-2,0 მ-ს აღწევს. აქტიური ჰუმუსიანი ფენა კი 45-50 სმ-ია. ხასიათდება ყავისფერი შეფერილობით აკუმულაციურ (A) ფენაში, ქვევით კი ღია ყავისფერი შეფერილობისაა, მოჩალისფრო იერით. გენეზისური ჰორიზონტების ჩამოყალიბება სუსტად არის გამოხატული. სტრუქტურა ზედა ფენებში კოშტოვან-გოროხოვანია. ქვედა ფენებში კი სუსტად არის გამოხატული ან უსტრუქტუროა. 80-100 სმ-ის სიღრმეზე შეიმჩნევა ნამარხი ფენა, შედარებით მუქი შეფერილობით. ზედა ფენებში ფხვიერი აგებულებისაა, ქვევით კი მკვრივია, მძიმე მექანიკური შედგენილობით.



მდელოს ყავისფერი (ძველი ალუვიური) კარბონატული, დიდი სისქის, მძიმე თიხნარი და თიხიანი ნიადაგი, (სახესხვაობა ¹6) გავრცელებულია ძირითადად სოფელ მანავის მიმდებარე ტერიტორიაზე რკინიგზის გასწვრივ ქვედა მხარეს. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 1,5-2,0 მ-ს აღემატება. აქტიური ჰუმუსიანი ფენა კი 50-60 სმ-ის ფარგელბშია. ხასიათდება ყავისფერი შეფერილობით აკუმულაციურ ფენაში, ქვევით ყავისფერი შეფერვით. 80-100 სმ-ის სიღრმიდან ჟანგის ლაქებით.



0-80 სმ-მდე სიღრმეზე გოროხოვანი და ბელტოვანი სტრუქტურით. ქვევით კი უსტრუქტუროა ან სუსტად გამოხატული სტრუქტურა აქვს. აგებულებით მომკვრივო ან ფხვიერია. ხასიათდება თიხიანი და მძიმე თიხნარი მექანიკური შედგენილობით და ტენიანობით.



ალუვიურ-პროლუვიური ნიადაგები (სახესხვაობა ¹7) წარმოდგენილია მანავის, თოხლიაურის, ჩაილურის და საგარეჯო-გიორგიწმინდის ტერიტორიის ჩრდილო ნაწილში, ჩაილურის ხევის, მათიანთხევის და გიორგიწმინდის ხევის გამოზიდვის კონუსებზე. ხასიათდებიან ღრმა სისქის პროფილით და 40-50 სმ სისქის ჰუმუსიანი ფენით. ზედა ჰუმუსიან ფენაში წვრილმარცვლოვან-კოშტოვანი სტრუქტურით, ქვევით, უსტრუქტურო აგებულებით, ფხვიერია. ძლიერ ხირხატიანი და ქვიანი. განვითარებულია გამოზიდვის კონუსების ქვა-ღორღიან და ქვიშიან ნალექებზე.



ლაბორატორიული კვლევის შედეგად დადგენილია, რომ ყავისფერი და მდელოს ყავისფერი (ძველი ალუვიურ-დელუვიური და ალუვიური) ნიადაგები (სახესხვაობა 5 და 6) ძირითადად ჰუმუსის დაბალი შემცველობით ხასიათდებიან და აქტიურ ფენაში მათი რაოდენობა ძირითადად 3,5-1,5%-ის ფარგლებშია. ქვევით კი მკვეთრად მცირდება. გამონაკლისია მეორე სახესხვაობის ნიადაგი (ნაკვეთი "ხოდაბუნები” და "სამკალი მიწა” სოფ. კაკაბეთი) სადაც ჰუმუსის შემცველობა უფრო ღრმა ფენებშიც (100-120 სმ) უახლოვდება ზედა აქტიურ ფენას და 2,9-1,6%-ს შეადგენს. საერთო აზოტის შემცველობაც თითქმის შესაბამისობაშია ჰუმუსის რაოდენობასთან და აქტიურ ფენაში (A) ძირითადად 0,238-0,070%-ს შეადგენს.



გამონაკლისია ჭრილი ¹9 (სოფ. კაკაბეთი ნაკვეთი "სამკალი მიწა”), სადაც მისი რაოდენობა მაღალია და 0 - 20 სმ-ის ფენაში 0,980%-ს აღწევს. ასევე გამონაკლისს წარმოადგენს ჩვეულებრივი ყავისფერი ნიადაგები (სახესხვაობა ¹4), სადაც საერთო აზოტის შემცველობა ზედა ფენებთან შედარებით, მაღალია ქვედა ფენებში და 50-100 სმ-ის სიღრმეზე 0,980-0,602%-ს აღწევს, რაც არაკანონზომიერია.



ჰიდროლიზური აზოტი ზედა ფენაში 0-60 სმ-ის სიღრმეზე 11,70-5,60 მგ-ის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში, რაც საშუალო მაჩვენებელს წარმოადგენს. ქვედა ფენებში კი კანონზომიერად კლებულობს.



აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები. "მანავის მწვანის” დასახელების ღვინის მისაღებად ნიადაგურ-კლიმატური პირობების გათვალისწინებით დაცული უნდა იქნეს შემდეგი აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები.



ჯიში კახური მწვანე

გავრცელების არეალი ზღვის დონიდან 400-დან 800-მდე.

დარგვის სქემა: 2 X 1,5 მ; 2,5 X 1,5 მ-ზე; იშვიათად 3 X 1,5მ;

შტამბის სიმაღლე: 60 – 100 სმ;

სხვლის ფორმა: თავისუფალი, ქართული ორმხრივი შპალერი, იშვიათად კორდონები;

დატვირთვის ნორმა 1 მ2-ზე 8-10 კვირტი; 1 ჰა-ზე 80-100 ათასი კვირტი.

მოსავალი 1 ჰა-ზე: _ 6-7 ტონა.



ჯიში რქაწითელი

დარგვის სქემა: 2 X 1,5; 2,5 X 1,5; იშვიათად 3 X 1,5მ;

შტამბის სიმაღლე: 70 – 100 სმ;

სხვლის ფორმა: ქართული ორმხრივი შპალერი და თავისუფალი;

დატვირთვის ნორმა 1 მ2-ზე 8-10 კვირტი. 1 ჰა-ზე 80-100 ათასი კვირტი.

მოსავალი 1 ჰა-ზე: - 9-10 ტონა.



ნიადაგის მოვლა-დამუშავება


სარწყავში. ნიადაგის დამუშავება აგრორეგლამენტების მიხედვით საშემოდგომო და საგაზაფხულო ხვნებით. კულტივაცია 4-5-ჯერ. ტენდამცველი ღონისძიებები _ ნიადაგის ზედაპირის ფხვიერ მდგომარეობაში შენარჩუნება (კულტივირება, ფრეზირება, მულჩირება). ბოლო სავეგეტაციო მორწყვის დამთავრება რთველის დაწყებამდე ერთი თვით ადრე.



ურწყავში. საშუალო ფერდობებზე ეროზიის საწინააღმდეგო ღონისძიებები: ნიადაგის მინიმალური და ნულოვანი დამუშავება; ბალახიან-კორდიანი სისტემა; ნიადაგის მულჩირება შესაძლებლობის მიხედვით.



განოყიერება

ორგანულ-მინერალური სასუქების გამოყენება კარტოგრაფიული აგრორე­გ­ლა­მენ­ტებით.

ფიტოსანიტარული რეგლამენტები

ძირითადი დაავადებები: განსაკუთრებული მიდრეკილება ნაცრისადმი, ჭრაქი, სიდამპლეები.

მავნებლები: ტკიპები, ყურძნის ჭია, ვაზის ცრუფარიანა.

ბრძოლის ღონისძიებების გატარება: ნაცრის წინააღმდეგ დამატებითი ღონისძიებების ჩატარება, საქართველოში რეგისტრირებული, კონტაქტური და სისტემური ქიმიური პრეპარატებით.

კახური მწვანის და რქაწითელის სამეურნეო-ტექნოლოგიური დახასიათება

კახური მწვანე – თეთრყურძნიანი, საღვინე ვაზის ჯიშია.

ვაზი საშუალო ზრდისაა, საშუალო სიმწიფის პერიოდის. მტევნის საშუალო წონა 172 გ-ია, ხოლო საშუალო მოსავალი ჰექტარზე 5-8 ტ. ჯიშს ახასიათებს შაქრის დაგროვების (200-220 გ/დმ³) საკმაოდ დიდი უნარი, ნორმალური მჟავიანობის შენარჩუნებით (6,0-7,8 გ/დმ³). მგრძნობიარე ნაცრის მიმართ.

რქაწითელი – თეთრყურძნიანი ვაზის საღვინე ჯიშია. გამოირჩევა სხვადასხვა პირობებისადმი გამძლეობით და პროდუქციის მაღალი ღირსებით. ჯიში საშუალო ან საშუალოზე საგვიანო პერიოდისაა, უხვმოსავლიანი (მტევნის საშუალო წონა 160-250 გ-მდე).


მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 240 გ/დმ³-ს აღწევს, 7,8 გ/დმ³ მჟავიანობის შენარჩუნებით.


"მანავი” – ადგილწარმოშობის დასახელების კონტროლირე­ბადი უმაღლესი ხარისხის თეთრი მშრალი ღვინოა.

მანავის ღვინის დასამზადებლად რთველი ტარდება ყურძნის 190 გ/დმ³ შაქრიანობისა და 5,5-7,5 გ/დმ³ ტიტრული მჟავიანობის დროს.

ღვინო "მანავი” ადგილწარმოშობის კონტროლირებადი უმაღლესი ხარისხის თეთრი მშრალი ღვინოა. მზადდება კახური მწვანეს ჯიშის ყურძნიდან. დასაშვებია 15%-მდე რქაწითელის ჯიშის ყურძნის გამოყენება.

ღვინო "მანავი” ხასიათდება ღია ჩალისფერიდან ჩალისფრამდე, მომწვანო ელფერით, გემოზე ნაზი, ჰარმონიული, დახვეწილი, ხალისიანი. ხილის ტონებით, ჯიშური არომატით, განვითარებული ბუკეტით.

ღვინო "მანავის” ქიმიური მონაცემები უნდა შეესაბამებოდეს შემდეგ მაჩვენებლებს:

მოცულობითი სპირტშემცველობა, % - 10,5 – 12,5

ტიტრული მჟავიანობა – 5 – 7 გ/დმ³

აქროლადი მჟავები – არა უმეტეს 1 გ/დმ³

შაქარი – 0,3 გ/დმ³

დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია – არანაკლებ 16 გ/დმ³

გოგირდოვანი მჟავის საერთო მასის კონცენტრაცია – არაუმეტეს 210 მგ/დმ³

თავისუფალი გოგირდოვანი მჟავის კონცენტრაცია – არაუმეტეს 30 მგ/დმ³

დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონმდებლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისის ¹ 1493/98999 წ დადგენილებას.

ღვინო "მანავის” სანედლეულო ბაზის არსებული ფართობები:

მანავის მიკროზონაში სანედლეულო ბაზის ფართობი შეადგენს დაახლოებით 346 ჰა-ს.

წარმოებული მოსავალი მიკროზონაში საშუალოდ იქნება 2425 ტ. 1 ტონიდან 65 დეკალიტრის გამოსავლიანობის შემთხვევაში შესაძლებელია წარმოებული იქნას 157 000 დეკალიტრი ღვინომასალა.

მანავის მიკროზონის გეოგრაფიული მდებარეობა – ივრის ზეგანის შემაღლებულ-ვაკისებრი, დატოვებული სუსტად დანაწევრებული რელიეფი; მშრალი სუბტროპიკულიდან ზომიერად ნოტიო სუბტროპიკულზე გარდამავალი კლიმატი; მუქი ყავისფერი (შავმიწისებური) კარბონატული ნიადაგები, ჯიშის კახური მწვანეს გამორჩეული თვისებები განსაზღვრავენ ღვინო "მანავის” განსაკუთრებულ ღირსებას.

დასახელება: „კახეთი“


გეოგრაფიული მდებარეობა

მევენახეობის სპეციფიკური ზონა "კახეთი” მდებარეობს საქართველოს სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში მდინარეების ალაზნისა და იორის აუზში და უკავია 11,300 კმ² ფართობი, ჩრდილო განედის 41°-42°15' და აღმოსავლეთ გრძნ­ედის 45°-46°30'კოორდინატებზე. ჩრდილო აღმოსავლეთით კახეთს ესაზღვრება კავკასიონის მთავარი ქედი, დასავლეთიდან ქართლის ქედი, სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან კი აზერბაიჯანი.

ცივ-გომბორის ქედი კახეთს ორ ნაწილად, შიდა კახეთად და გარე კახეთად ჰყოფს.

შიდა კახეთი წარმოადგენს თანდათანობით ქანობს ზემოთ ხსენებული ქედების და გადადის საქართველოში უდიდეს ალაზნის დაბლობში. ალაზნის დაბლობი განლაგებულია მდინარე ალაზნის ორივე მხარეს. მისი სიგრძე დაახლოებით 160 კმ, ხოლო სიგანე 5-დან 40 კმ-მდე, ჩრდილო-დასავლეთიდან სიმაღლე ზღვის დონიდან 740 მ სიმაღლეზეა, სამხრეთ-აღმოსავლეთი მიმართულებით იგი დაბლდება 200 მ-მდე აზერბაიჯანის საზღვართან. ალაზნის ველის რელიეფი არათანაბარია, კავკასიის მთავარი ქედიდან ჩამონადენი მთის მდინარეების ეროზიული მოქმედებით მთის ფერდობები და მისი ძირები საკმაოდ დანაწევრეულია.

გარე კახეთი ანუ ივრის ზეგანი განლაგებულია სამგორის მაღლობსა და ცივგომბორის ქედს შორის და მიმართულია აღმოსავლეთისაკენ, სადაც მიედინება კახეთის ძირითადი წყლის არტერია იორი. კახეთის რელიეფის სხვაობას შეესაბამება მნიშვნელოვნად ჭრელი კლიმატური პირობები.

კლიმატი

გამოიყოფა სამი აგროკლიმატური ზონა: სუბტროპიკული, თბილი და ზომიერად თბილი. კლიმატის სიმკვეთრის მაჩვენებლის მიხედვით მხარე იყოფა თხუთმეტ ქვეზონად.

კახეთის კლიმატური პირობები ხელშემწყობია ხარისხოვანი მეღვინეობისათვის. ატმოსფერული ნალექების საერთო რაოდენობა წლის განმავლობაში შეადგენს 600-800 მმ. ვეგეტაციური პერიოდის ხანგრძლივობა 210 დღეს უდრის, ხოლო ამ პერიოდის საშუალო ტემპერატურა 18,5°. გაზაფხულზე და შემოდგომაზე მოსალოდნელია სეტყვა, რომელიც ხშირად ამა თუ იმ რაიონს მნიშვნელოვან ზარალს აყენებს. ზაფხულის მეორე ნახევარში შესაძლოა ხანგრძლივი გვალვიანი პერიოდები. ზამთარი ზომიერად ცივი, ღრუბლიანი და მცირე თოვლიანია. ვაზისათვის ხანგრძლივი საზიანო (18-20°) ყინვები იშვიათად იცის. საერთოდ ვაზის კულტურის არსებობა კახეთში შესაძლებელია დაუმარხავად და ძირითადად მოურწყავადაც.

ნიადაგები გარე კახეთის მევენახეობა წარმოდგენილია ცივგომბორის მთების სამხრეთ-დასავლეთის დაბოლოებასა და მდინარე იორის მარცხენა და ნაწილობრივ მარჯვენა ტერასებს შორის მოქცეულ სარტყელში, რომელიც ზღვის დონიდან 450-700 მ-ის ფარგლებშია და მოიცავს საგარეჯოს რაიონის სოფლებს: ხაშმს, პატარძეულს, ნინოწმინდს და თვით საგარეჯოს, გარეჯს, გიორგიწმინიდას, თოხლიაურს, მანავს, ჩაილურს, კაკაბეთს, ვერხვიანს, ბადიაურს, იორმუღანლოს, ყანდაურას და შიბლიანის ტერიტორიებს. ნაწილობრივ გურჯაანის რაიონის სოფლებს: კაჭრეთს, ჯიმითს, მელაანს, არაშენდას, ჩალაუბანს და სიღნაღის რაიონის სოფლებს: ნუკრიანს, ზემო და ქვემო ბოდბეს, მაღაროს ტერიტორიებს. გარდაბნის რაიონის სოფლებს: სამგორს, ვარკეთილს, მარტყოფს, გამარჯვებას და სართიჭალის ტერიტორიებს.

გარე კახეთში ძირითადად წარმოდგენილია შავმიწა და შავმიწისებრი ნიადაგები თავისი ნაირსახეობებით და სახესხვაობებით. საკმაოდ მნიშვნელოვანი ფართობი უკავია აგრეთვე ყავისფერ და მდელოს ყავისფერ ნიადაგებს ნაირსახეობითა და სახესხვაობებით. შედარებით ნაკლები ფართობი წარმოდგენილია ალუვიურ-პროლუვიური და დელუვიური ნიადაგების ნაირსახე­ო­ბე­ბი და სახესხვაობები.

ზემოთ დასახელებული ნიადაგები ერთმანეთისაგან განსხვავდებიან როგორც მორფოლოგიური ნიშნებით, ასევე თავისი ფიზიკურ-ქიმიური მახასიათებლებით. შავმიწა, შავმიწისებურ, ყავისფერ და მდელოს ყავისფერ ნიადაგებში პროფილის სისქე 50-120 სმ-ის ფარგლებშია, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 30-60 სმ-ის ფარგლებში ცვალებადობს. ხასიათდებიან ძირითადად თიხიანი და მძიმე თიხნარი მექანიკური შედგენილობით. ჰუმუსის შემცველობა ამ ნიადაგების აქტიურ ფენაში ძირითადად 2-4%-ის ფარგლებში მერყეობს, ქვევით კი თანდათან მცირდება. კარბონატებს საშუალო და მცირე რაოდენობით შეიცავენ და ძირითადად 2,5-25%-ის ფარგლებშია, ხოლო ზოგიერთ მონაკვეთებში უფრო მეტსაც აღწევს. ნიადაგების არეს რეაქცია საშუალო და სუსტი ტუტეა და PH-ის მაჩვენებელი ძირითადად 7,3-8,2-ის ფარგლებშია.



ალუვიურ-პროლუვიური და დელუვიური ნიადაგები გარე კახეთის მევენახეობის ზონაში შედარებით მცირე ფართობით არის წარმოდგენილი და ძირითადად ხევების გასწვრივ და მთის კალთების ქვედა სარტყელში გვხვდებიან. ამ ნიადაგების პროფილის სისქე 1 მეტრს აღემატება, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 30-50 სმ-ის ფარგლებშია, ხასიათდებიან ძირითადად თიხნარი და მძიმე თიხნარი მექანიკური შედგენილობით, ალაგ ხირხატიანობით და ქვიანობით. კარბონატების საშუალო ტუტეა და PH-ის მაჩვენებელი 7,5-8,3-ის ფარგლებშია. ჰუმუსის შემცველობა ამ ნიადაგებში ძირითადად 1,5-2,55-ის ფარგლებშია.



შიდა კახეთის ზონა მოიცავს გურჯაანის, თელავის, ახმეტის, ყვარლის, ნაწილობრივ სიღნაღის, წითელწყაროს და ლაგოდეხის რაიონის ტერიტორიებს, რომელიც მდინარე ალაზნის მარჯვენა და მარცხენა მხარეზე არიან განლაგებული და მის მეორე ტერასას და ცივგომბორის მთების ჩრდილო-აღმოსავლეთი და ჩრდილო-დასავლეთი კალთების დაბოლოებას წარმოადგენენ. ზონა მოქცეულია კავკასიონის მთების სამხრეთი კალთების დაბოლოებასა და ცივგომბორის მთების ჩრდილოპ-აღმოსავლეთი და ჩრდილო-დასავლეთის კალთების დაბოლოებას შოპრის ზღვის დონიდან 350-750 მ-ის ფარგლებში.



შიდა კახეთის ზონაში ალაზნის მარჯვენა მხარეზე წარმოდგენილია ყავისფერი, მდელოს ყავისფერი, შავმიწა, შავმიწისებური, ალუვიურ-პროლუვიური და დელუვიური ნიადაგები თავისი ნაირსახეობითა და სახესხვაობებით.



ყავისფერ, მდელოს ყავისფერ, შავმიწა და შავმიწისებური ნიადაგების პროფილის სისქე 60-120 სმ-ის ფარგლებში მერყეოპბს, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 30-60 სმ-ის ფარგლებშია. მექანიკური შედგენილობით თიხნარებს და მძიმე თიხნარებს წარმოდგენს. ხასიათდებიან ალაგ ხირხატიანობით და ქვიანობით, საშუალო და სუსტი კარბონატებით. ნიადაგის არეს რეაქცია საშუალო და სუსტი ტუტეა და PH-ის მაჩვენებელი ძირითადად 7,2-8,2-ის ფარგლებში ცვალებადოდბს. ჰუმუსის შემცველობა ნიადაგის აქტიურ ფენაში ძირითადად 2,0-4,0%-ის ფარგლებშია, ქვევით კი თანდათან მცირდება.



ალუვიურ-პროლუვიური და დელუვიური ნიადაგები წარმოდგენილია მდინარე ალაზნის ორივე მხარეზე. ამ ნიადაგების პროფილის სისქე 1-1,5 მეტრს აღემატება, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 40-60 სმ-ის ფარგლებშია. ხასიათდებიან ძირითადად თიხნარი და მძიმე თიხნარი მექანიკური შედგენილობით. ზოგიერთ მონაკვეთებში კი მსუბუქი თიხნარი და სილნარებია. ჰუმუსის შემცველობა ამ ნიადაგების აქტიურ ფენაში ძირითადად 1,5-2,5%-ის ფარგლებშია ქვედა ფენებში კი თანდათან უფრო მცირდება. კარბონატებს ალაზნის მარჯვენა მხარეზე წარმოდგენილი ალუვიურ-პროლუვიური და დელუვიური ნიადაგები ძირითადად საშუალო და მცირე რაოდენობით შეიცავენ (4,5-25,0%-ის ფარგლებშია), ხოლო ალაზნის მარცხენა მხარეზე წარმოდგენილი ეს ნიადაგები საერთოდ არ შეიცავენ ან გამონაკლისს შემთხვევაში მხოლოდ უმნიშვნელო მცირე რაოდენობითაა წარმოდგენილი (0,5-2%-ის ფარგლებში). ნიადაგის არეს რეაქცია PH კი ალაზნის მარჯვენა მხარეზე მდებარე ამ ნიადაგებში 7,3-8,2-ის ფარგლებშია, ხოლო ალაზნის მარცხენა მხარეზე მდებარე ნიადაგებში 6,2-7,0-ის ფარგლებში მერყეობს.



აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები

ნიადაგურ-კლიმატური პირობების გათვალისწინებით, დაცული უნდა იქნეს შემდეგი აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები.


ჯიში რქაწითელი

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 750 მეტრამდე.

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5 მ; 2,5 X 1,5 მ.

შტამბის სიმაღლე: 80-100 სმ.

სხვლის ფორმა: თავისუფალი და ქართული ორმხრივი შპალერი.

დატვირთვის ნორმა 1მ²-ზე: 8-10 კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 9-10 ტონა.

ჯიში კახური მწვანე

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 750--მდე.

დარგვის სქემა: 2 X 1,5 მ; 2,5 X 1,5 მ-ზე.

შტამბის სიმაღლე: 80–90 სმ.

სხვლის ფორმა: თავისუფალი, ქართული ორმხრივი შპალერი.

დატვირთვის ნორმა 1 მ²-ზე 8-10 კვირტი.

მოსავალი 1 ჰა-ზე: _ 6-7 ტონა.


ნიადაგის მოვლა-დამუშავება


ნიადაგის საშემოდგომო და საგაზაფხულო ხვნა. ნიადაგის მინიმალური დამუშავება. ტენდამცველი ღონისძიებები _ ნიადაგის ზედაპირის ფხვიერ მდგომარეობაში შენარჩუნება (კულტივაცია, ფრეზირება, მულჩირება).


განოყიერება


ორგანულ-მინერალური სასუქების გამოყენება კარტოგრაფიული რეგ­ლა­მენ­ტე­ბით მოცემული ადგილის ეკორესურსების გათვალისწინებით.

ფიტოსანიტარული რეგლამენტი:

ძირითადი დაავადებები: ჭრაქი, ნაცარი, სიდამპლე.

მავნებლები: ტკიპები, ყურძნის ჭია, ვაზის ცრუფარიანა.

ბრძოლის ღონისძიების გატარება: საქართველოში რეგისტრირებული, კონტაქტური და სისტემური პრეპარატებით.


ჯიშების სამეურნეო-ტექნოლოგიური მაჩვენებლები


რქაწითელი _ თეთრყურძნიანი ვაზის საღვინე ჯიშია. იგი გამოირჩევა მაღალი სამეურნეო-ტექნოლოგიური თვისებებით. ხასიათდება სხვადასხვა პირობებისადმი გამძლეობით და პროდუქციის მაღალი ღირსებით. ჯიში საშუალო ან საშუალოზე საგვიანო პერიოდისაა, უხვმოსავლიანი (მტევნის საშუალო წონა 160-250 გ-მდე). საშულო მოსავალი ჰექტარზე 9-10 ტონა.



მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 220-240 გ/დმ³ აღწევს, 5-6 გ/დმ³ მჟავიანობის შენარჩუნებით.



კახური მწვანე ქართული, თეთრყურძნიანი მაღალხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი ვაზის საღვინე ჯიშია. ყურძენი სრულ სიმწიფეში სექტემბრის ბოლოს შედის.



მტევანი საშუალო სიდიდისაა და მისი საშუალო წონა 160-175 გ აღწევს. სიმწიფეში მარცვალი იღებს მწვანე-მოყვითალო შეფერვას, ხასიათდება მეტად სასიამოვნო ჯიშური არომატით. სიმწიფეში შაქრიანობა 200-220 გ/დმ³ აღწევს 6-7 გ/დმ³ მჟავიანობით.



მაღალხარისხოვანი ღვინოების მისაღებად საშუალო საჰექტარო მოსავალი 7-8 ტონის ფარგელბშია.



ღვინო "კახეთი” – ადგილწარმოშობის დასახელების თეთრი მშრალი ღვინოა. იგი მზადდება რქაწითელის და კახური მწვავეს ჯიშის ყურძნისაგან, დურდოს სრული დადუღებით.



ღვინო "კახეთი” ხასიათდება ქარვისფერი შეფერვით, ხილის არომატით, სასიამოვნო სიმწკლატით, ხავერდოვნებით და ჰარმონიულობით.



ღვინო "კახეთის” ქიმიური მონაცემები უნდა შეესაბამებოდეს შემდეგ მაჩვენებლებს:

მოცულობითი სპირტშემცველობა % - 10,5-13,5

შაქრების მასური კონცენტრაცია _ არაუმეტეს 4 გ/დმ³

ტიტრული მჟავიანობა _ 5 _ 6 გ/დმ³

აქროლადი მჟავიანობა _ არაუმეტეს 1,2 გ/დმ³

დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია - არა ნაკლებ 18 გ/დმ_³

დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონ­მდებ­ლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისის ¹1493/1999 დადგენილებას.



სპეციფიკური ზონის ფართობი

"კახეთის” სპეციფიკური ზონის ფართობი შეადგენს დაახლოებით 3100 კმ². მოცემული ეკოგარემო და ადგილობრივი აბორიგენული ჯიშების უნივერსალობა, განსაზღვრავს ღვინო "კახეთის” ორიგინალობას და მაღალ ხარისხს.

დასახელება: „კარდენახი“

გეოგრაფიული მდებარეობა

მევენახეობის სპეციფიკური ზონა "კარდენახი” მდებარეობს გურჯაანის რაიონის სოფ. კარდენახის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე ცივ-გომბორის ქედის, ჩრდილო-აღმოსავლეთი დაქანების დადაბლებულ 3-4° დახრილობის ექსპოზიციაზე – მდ. ალაზნის მარჯვენა სანაპიროზე, ჩრდილო განედის 41°48' და აღმოსავლეთი გრძედის 45°44'კოორდინატებზე, ზღვის დონიდან 350-750 მ სიმაღლეზე. ნაკვეთები მოქცეულია გურჯაანი-წნორი რკინიგზისა და საავტომობილო ტრასებს შორის, სოფ. ბაკურციხისა და სოფ. ანაგის ადმინისტრაციულ საზღვრებს შორის. იგი მოიცავს სამ მასივს რომლის საერთო ფართი 345 ჰა-ს აღწევს.

კლიმატი

 სპეციფიკური ზონა ხასიათდება ზომიერად ნოტიო კლიმატით, ცხელი ზაფხულითა და ზომიერად ცივი ზამთრით, ამინდის პირობებს განსაზღვრავს სუბტროპიკულ და ზომიერ განედებში განვითარებული, დასავლეთიდან და აღმოსავლეთიდან გადმონაცვლებული ჰაერის მასები. არანაკლები მნიშვნელობა აქვს ადგილობრივ რელიეფური პირობებით წარმოქმნილ პროცესებსაც, რომელსაც განაპირობებს გომბორის და კავკასიონის მყინვარებით დაფარული მაღალი მწვერვალები და მათგან დაშვებული ცივი ჰაერის მასები.


მზის ნათების წლიური ხანგრძლივობა 2154 საათს, სავეგეტაციო პერიოდში კი 1589 საათს უდრის.

ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა 12,5°C, ყველაზე ცივი თვის /იანვარი/ საშუალო ტემპერატურა 1,00ჩ, ყველაზე თბილი თვეების /ივლისი, აგვისტო/ კი - 23,6°C უდრის. ჰაერის ტემპერატურის წლიური აბსოლუტური მინიმუმების საშუალო - 10°C, 10 წელიწადში ერთჯერ კი შესაძლებელია – 15°C-მდე დაეცეს. ჰაერის ტემპერატურის წლიური აბსოლუტური მაქსიმუმების საშუალო 35°, ხოლო აბსოლუტური მაქსიმუმი 38°-ს აღწევს.

ჰაერის ტემპერატურის 10°-ზე ზევით მდგრადი გადასვლა /ვაზის აქტიური ვეგეტაციის დასაწყისი/ 5.IV, ხოლო აღნიშნულ გრადაციაზე ქვევით ტემპერატურის დაცემა ნოემბრის პირველ ხუთდღიურში /3/XI/ ხდება. 100-ზე ზევით ტემპერატურის პერიოდის ხანგრძლივობა 211 დღეს აღწევს, 100-ზე ზევით აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი საშუალოდ 3920 უდრის.

ატმოსფერული ნალექების წლიური ჯამი კარდენახის სპეციფიკური ზონაში 770 მმ, სავეგეტაციო პერიოდში 585 მმ ე. ი. წლიური რაოდენობიდან 76% სავეგეტაციო პერიოდში მოდის. წლის განმავლობაში ნალექების მაქსიმუმი /132 მმ/ მაისში, მინიმუმი /31 მმ/ კი იანვარში აღინიშნება.

ატმოსფერული ნალექები სეზონების მიხედვით შემდეგნაირად ნაწილდება: ყველაზე მეტი /32 - 32%/ გაზაფხულ-ზაფხულში, შედარებით ნაკლები /23%/ შემოდგომაზე და ზამთარში /13%/ მოდის.

ჰაერის საშუალო წლიური შეფარდებითი სინოტივე 72% უდრის, ვაზის სავეგეტაციო პერიოდში ეს მაჩვენებელი 70% აღწევს. შეფარდებითი სინოტივე კარდენახის სპეციფიკური ზონაში ყველაზე მაღალ მნიშვნელობას შემოდგომის დასასრულს /80%/ და ზამთრის პირველ ნახევარში /78 – 76%/ აღწევს, შედარებით ნაკლებია /64-63%/ ზაფხულის თვეებში ივლისში და აგვისტოში. დეკემბრის შუა რიცხვებიდან იქმნება თოვლის საფარი, რომელიც მარტის პირველ დეკადაში ქრება. თოვლიან დღეთა რიცხვი წელიწადში საშუალოდ 24-ს უდრის, უმეტეს წლებში თოვლის საფარი არამდგრადია.

შემოდგომის პირველი წაყინვები საშუალოდ 25 ნოემბრიდან იწყება. 10 წელიწადში ერთჯერ ნაადრევი წაყინვების დაწყებას შესაძლოა ადგილი ჰქონდეს ოქტომბრის ბოლოს, რაც დაზიანების საშიშროებას არ უქმნის ვაზის მწვანე ორგანოებს. სპეციფიკური ზონაში გაზაფხულზე უკანასკნელი წაყინვები, საშუალოდ მარტის ბოლო დეკადაში წყდება. 10 წელიწადში 1-ჯერ უკანასკნელი წაყინვები შესაძლოა 15 აპრილამდე გაგრძელდეს.

სპეციფიკური ზონა მდებარეობს მაღალი ინტენსივობის სეტყვიან ზონაში. სეტყვიანი დღეების რიცხვი წელიწადში საშუალოდ 2,9 უდრის. წლის განმავლობაში სეტყვა ყველაზე მეტად მაის-ივნისში /2,1/ დღე მოდის. ცალკეულ წლებში აქ შესაძლებელია 5-6 სეტყვიანი დღე აღინიშნოს.

აქ ძირითადად გაბატონებულია სამხრეთ-დასავლეთი /33%/ და დასავლეთის /18%/ მიმართულების ქარები. დანარჩენი მიმართულების ქარებს ნაკლები განმეორება ახასიათებთ.

ქარის საშუალო წლიური სიჩქარე სპეციფიკური ზონაში 1,7 მ/წმ უდრის. წლის თბილ პერიოდში და ცივ პერიოდშიც ქარის სიჩქარე 1,7 მ/წმ არ აღემატება.

ძლიერ ქარიან დღეთა რიცხვი სპეციფიკური ზონაში იშვიათია. ქარების მოქმედების სიძლიერის მიხედვით მდინარე ალაზნის ხეობის ეს ნაწილი მიეკუთვნება III ჯგუფის რაიონს.

საშუალო მრავალწლიური მონაცემების მიხედვით, ჰაერის ტემპერატურის წლიური აბსოლუტური მინიმუმების საშუალო - 10⁰C უდრის. 10 წელიწადში ერთჯერ მოსალოდნელია მინიმალური ტემპერატურის 15⁰C-მდე დაცემა, ისიც მცირე ხანგრძლივობით.

ნიადაგის ზედაპირზე, რომელიც ნეშომპალა-კარბონატულია, საშუალო წლიური ტემპერატურა 15⁰C უდ0-ზე ზევით აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი საშუალოდ /50%/ 39200 უდრის. 10⁰-ზე ზევით ტემპერატურის პერიოდის ხანგრძლივობა კი 211 დღეს უდრის.

წლის განმავლობაში ღრუბლიანი დღეების /8-10 ბალი/ საერთო რაოდენობა დაახლოებით 110-120 უდრის. მოღრუბლული დღეების წლიური რაოდენობიდან ცივ პერიოდში /XI – III/ ხუთი თვის განმავლობაში ღრუბლიანი 59 დღეა, თბილ პერიოდში /IV – X/ ე. ი. შვიდი თვის განმავლობაში კი 61 დღე. წლის განმავლობაში ღრუბლიანი დღეები ყველაზე ნაკლებია /5-6 დღე/ ივლის-აგვისტოში, ხოლო შედარებით მეტი /10-12 დღე/ მარტ-აპრილში. საერთო ღრუბლიანობის მიხედვით მოწმენდილი დღეების /0-2 ბალი/ წლიური რაოდენობა 45 დღეს უდრის. მოწმენდილი დღეები ყველაზე მეტია ივლისიდან სექტემბრის პერიოდში.

ნიადაგი

ნიადაგაწარმომქმნელი ქანები დელუვიურ-პროლუვიური წარმო­შო­ბის კარბონატული თიხნარ-თიხიანი და ქვაღორღიანი ნაფენებია.

ფართობი დაახლოებით 345 ჰექტარია.

გვხვდება ყავისფერი ნიადაგების 11 და დელუვიური ნიადაგების 1 სახესხვაობა.

პირველი სახესხვაობის ნიადაგი ყავისფერი, დიდი სისქის თიხიანი-წარმოდგენილია ნაკვეთ "გული წარაფის" ჩრდილო ნაწილში. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 90-100 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 75-75 სმ.

მეორე სახესხვაობის ნიადაგი ყავისფერი, დიდი სისქის, ალაგ სუსტად ხირხატიანი და ქვიანი, მსუბუქი თიხა – წარმოდგენილია ნაკვეთ "მოწყობილი" ტერიტორიის უმეტეს ნაწილზე, ნაკვეთ "გული წარაფის" დასავლეთ ნაწილში და ნაკვეთ "ახოებზე" მცირე კონტურების სახით. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 95-105 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 70-80 სმ.

მესამე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, დიდი სისქის, ზედაპირულად სუსტად ხირხატიანი, მსუბუქი თიხა – წარმოდგენილია ნაკვეთ "გული წარაფის" რამოდენიმე კონტურის სახით. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 90-100 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 65-75 სმ.

მეოთხე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, დიდი სისქის, ზედაპირულად სუსტად ხირხატიანი და ალაგ სუსტად ქვიანი, მძიმე თიხნარი და მსუბუქი თიხა – წარმოდგენილია ნაკვეთ "გული წარაფის" რამოდენიმე კონტურის სახით და ნაკვეთ "ახოების” ცენტრალურ ნაწილში – მისი ტერიტორიის დიდ ნაწილზე. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 85-95 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 70-80 სმ.

მეხუთე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი და ქვიანი, მსუბუქი თიხა – წარმოდგენილია სამივე ნაკვეთზე მცირე კონტურების სახით. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 80-90 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 60-70 სმ. დაქვიანება 3%.

მეექვსე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი და სუსტად ქვიანი, მძიმე თიხნარი და მსუბუქი თიხა – წარმოდგენილია ნაკვეთ "ახოებზე" მის ცენტრალურ ზოლში. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 85-95 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 60-70 სმ.

მეშვიდე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, დიდი სისქის, საშუალოდ ხირხატიანი და ქვიანი, მძიმე თიხნარი და მსუბუქი თიხა – წარმოდგენილია ნაკვეთ "გული წარაფის" მცირე ნაწილზე. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 90-100 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 50-60 სმ. დაქვიანება 20%, ქვების ზომა დიამეტრში 5-20 სმ.

მერვე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, დიდი და საშუალო სისქის, ალაგ სუსტად ხირხატიანი, მძიმე თიხნარი – წარმოდგენილია ნაკვეთ "ახოების" დასავლეთ და აღმოსავლეთ ნაწილებში. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 60-80 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 50-60 სმ.

მეცხრე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი და ქვიანი, მძიმე თიხნარი და მსუბუქი თიხა – წარმოდგენილია ნაკვეთ "ახოების" ცენტრალურ ნაწილში. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 60-90 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 50-60 სმ.

მეათე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, საშუალო სისქის, საშუალოდ ხი­რ­ხატიანი და სუსტად ქვიანი, მძიმე თიხნარი – წარმოდგენილია ნაკვეთ "ახოებზე" – მის ჩრდილო და სამხრეთ ნაწილებში. ამ ნია­­დაგის პროფილის სისქე 60-80 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 50-60 სმ. დაქვიანება 4%.

მეთერთმეტე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, საშუალო სისქის, საშუალოდ ხირხატიანი და ქვიანი, მძიმე თიხნარი და მსუბუქი თიხა – წარმოდგენილია ნაკვეთ "გული წარაფის” სამხრეთ ნაწილში. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 60-70 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 50-60 სმ.

მეთორმეტე სახესხვაობის ნიადაგი – დელუვიური, დიდი სისქის, საშუალოდ ხირხატიანი და სუსტად ქვიანი, მძიმე თიხნარი – წარმოდგენილია ნაკვეთ გული "წარაფის" სამხრეთ ნაწილში. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 110-120 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 80-90 სმ.

ნიადაგები ძირითადად თიხნარი და მსუბუქი თიხა მექანიკური შედგენილობით ხასიათდებიან, სადაც ფიზიკური თიხის /<0,01 მმ/ ფრაქცია ფართო საზღვრებში ცვალებადობს და 20,0-დან 69,4%-მდეა, ჰუმუსის შემცველობა მე-4 და მე-5 სახესხვაობის ნიადაგების საპლანტაჟო ფენებში /0-60 სმ/ საშუალო და მცირეა /2,04 – 4,91%/, ხოლო დანარჩენი ნიადაგების იგივე ფენებში მცირეა და 2,95%-ს არ აღემატება. საერთო აზოტი ძირითადად დაბალი შემცველობით ხასიათდება – 0,067 – 0,128%, ჰიდროლიზური აზოტის შემცველობა მაღალია მე-4 და მე-6 სახესხვაობის ნიადაგის ყველა საანალიზო ჭრილის სახნავ ფენებში /0-25 სმ/ 10,56 – 13,89 მგ 100 გ ნიადაგში, დანარჩენ სახესხვაობის საპლანტაჟო ფენებში კი მისი შემცველობა დაბალია – 5,00 მგ-მდე 100 გ ნიადაგში ხსნადი ფოსფორის შემცველობა ყველა სახესხვაობის ნიადაგებში მარალია და სახნავ ფენებში 3,0-29,0 მგ-ის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში, ქვედა ფენებში კი კვალის სახით არის წარმოდგენილი, გაცვლითი კალიუმი თითქმის ყველგან /სახნავ ფენებში/ მაღალი შემცველობით ხასიათდება 28,0-90,4 მგ 100 გ ნიადაგში, ქვედა ფენებში კი მისი შემცველობა მკვეთრად კლებულობს, კალციუმის კარბონატების შემცველობა ნიადაგების პროფილებში ფართო საზღვრებში ცვალებადობს, რომელიც ზემოდან ქვემოთ კანონზომიერად მატულობს და 2,0-დან 44,0 %-მდეა, ნიადაგის არეს რეაქცია სუსტი და საშუალო ტუტეა – PH=7,2-8,2.

აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები

ნიადაგურ-კლიმატური პირობების გათვალისწინებით, დაცული უნდა იქნეს შემდეგი აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები.

ჯიში რქაწითელი

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 750 მეტრამდე.

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5 მ; 2,5 X 1,5 მ.

შტამბის სიმაღლე: 80-100 სმ.

სხვლის ფორმა: თავისუფალი და ქართული ორმხრივი შპალერი.

დატვირთვის ნორმა 1მ²-ზე: 8-10 კვირტი.-ზე: 8-10 კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 9-10 ტონა.



ჯიში ხიხვი

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 750 მეტრამდე.

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5 მ; 2,5 X 1,5 მ.

შტამბის სიმაღლე: 80-100 სმ.

სხვლის ფორმა: თავისუფალი და ქართული ორმხრივი შპალერი.

დატვირთვის ნორმა 1მ²-ზე: 7-8 კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 5-6 ტონა.



ჯიში კახური მწვანე

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 750--მდე.

დარგვის სქემა: 2 X 1,5 მ; 2,5 X 1,5 მ-ზე.

შტამბის სიმაღლე: 80–90 სმ.

სხვლის ფორმა: თავისუფალი, ქართული ორმხრივი შპალერი;

დატვირთვის ნორმა 1 მ²-ზე 8-10 კვირტი.

მოსავალი 1 ჰა-ზე: _ 6-7 ტონა.



გადადუდებელი აგროღონისძიება: მოსავლიანი ყლორტების დანორმება და ყვავილობის დაწყების წინა ფაზაში წვერების წაწყვეტა.


ნიადაგის მოვლა-დამუშავება

ნიადაგის საშემოდგომო და საგაზაფხულო ხვნა. ნიადაგის მინიმალური დამუშავება. ტენდამცველი ღონისძიებები _ ნიადაგის ზედაპირის ფხვიერ მდგომარეობაში შენარჩუნება (კულტივაცია, ფრეზირება, მულჩირება).

განოყიერება

ორგანულ-მინერალური სასუქების გამოყენება კარტოგრაფიული რეგ­ლა­მენ­ტე­ბით. მოცემული ადგილის ეკორესურსების გათვალისწინებით.

ფიტოსანიტარული რეგლამენტი:

ძირითადი დაავადებები: ჭრაქი, ნაცარი, სიდამპლე.

მავნებლები: ტკიპები, ყურძნის ჭია, ვაზის ცრუფარიანა.

ბრძოლის ღონისძიების გატარება: საქართველოში რეგისტრირებული, კონტაქტური და სისტემური პრეპარატებით.

ჯიშების სამეურნეო-ტექნოლოგიური მაჩვენებლები

რქაწითელი _ თეთრყურძნიანი ვაზის საღვინე ჯიშია. იგი გამოირჩევა მაღალი სამეურნეო-ტექნოლოგიური თვისებებით. ხასიათდება სხვადასხვა პირობებისადმი გამძლეობით და პროდუქციის მაღალი ღირსებით. ჯიში საშუალო ან საშუალოზე საგვიანო პერიოდისაა, უხვმოსავლიანი (მტევნის საშუალო წონა 160-250 გ-მდე). კონდიციური მოსავალი ჰექტარზე 9-10 ტონის ფარგლებშია.

მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 220-240 გ/დმ³ აღწევს, 5-6 გ/დმ ³ მჟავიანობის შენარჩუნებით.

ხიხვი _ თეთრყურძნიანი აბორიგენული ვაზის ჯიშია, საშუალო სიმწიფის პერიოდის, საშუალო ზრდის სიძლიერის, საშუალო მოსავლიანი. გავრცელების ძირითად რაიონებში საშუალო საჰექტარო მოსავალი 4-დან 6 ტონამდე. მტევნის საშუალო წონა 90-100 გ. მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 240 გ/დმ³-ს აღწევს 5-6 გ/დმ³ მჟავიანობის შენარჩუნებით.

კახური მწვანე _ ქართული, თეთრყურძნიანი მაღალხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი ვაზის საღვინე ჯიშია.

ყურძენი სრულ სიმწიფეში სექტემბრის ბოლოს შედის.

მტევანი საშუალო სიდიდისაა და მისი საშუალო წონა 160-175 გ აღწევს. სიმწიფეში მარცვალი იღებს მწვანე-მოყვითალო შეფერვას, ხასიათდება მეტად სასიამოვნო ჯიშური არომატით. სიმწიფეში შაქრიანობა 200-220 გ/დმ³ აღწევს 6-7 გ/დმ³ მჟავიანობით.

მაღალხარისხოვანი ღვინოების მისაღებად საჰექტარო მოსავალი 7-8 ტონის ფარგელბშია.

ღვინო "კარდენახი" _ "კარდენახი" - ადგილწარმოშობის დასახელების კონტროლირებადი უმაღლესი ხარისხის თეთრი შემაგრებული ღვინოა. იგი მზადდება რქაწითელის, ხიხვის და კახური მწვანეს ჯიშის ყურძნის დურდოს დაყოვნებით და მისგან მიღებული მადუღარი ტკბილის დასპირტვით.

ღვინო "კარდენახი" ხასიათდება ქარვისფერი, ჯიშური არომატით, თაფლის ტონებით, ჰარმონიულობითა და ზომიერი ექსტრაქტულობით.

ღვინო "კარდენახის" ქიმიური მონაცემები უნდა შეესაბამებოდეს შემდეგ მაჩვენებლებს:

მოცულობითი სპირტშემცველობა, % - 18

შაქრების მასური კონცენტრაცია _ 100 გ/დმ³

ტიტრული მჟავიანობა _ 5,0 _ 6,0 გ/დმ3გ/დმ³

აქროლადი მჟავიანობა _ არაუმეტეს 1,0 გ/დმ³

დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია - არა ნაკლებ 18 გ/დმ³

დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონმდებლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისის ¹1493/1999 დადგენილებას.

სპეციფიკური ზონის ფართობი

"კარდენახის" სპეციფიკური ზონის ფართობი შეადგენს დაახლოებით 12 კმ².

კარდენახის ექსპოზიცია – ცივ-გომბორის ქედის ჩრდილო-აღმოსავლეთი დახრილობა; კავკასიონის მყინვარებიდან დაშვებული ცივი ჰაერის მასების მიერ შექმნილი მიკროკლიმატი; ურწყავი; ნეშომპალა-კარბონატული და ხირხატიანი ნიადაგები; ადგილობრივი აბორიგენული, უნიკალური ჯიშების უნივერსალობა; განსაზღვრავს "კარდენახის” ღვინოების ორიგინალობას და მაღალ ხარისხს.

დასახელება: „კარდენახი“

გეოგრაფიული მდებარეობა

მევენახეობის სპეციფიკური ზონა "კარდენახი” მდებარეობს გურჯაანის რაიონის სოფ. კარდენახის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე ცივ-გომბორის ქედის, ჩრდილო-აღმოსავლეთი დაქანების დადაბლებულ 3-4° დახრილობის ექსპოზიციაზე – მდ. ალაზნის მარჯვენა სანაპიროზე, ჩრდილო განედის 41°48' და აღმოსავლეთი გრძედის 45°44'კოორდინატებზე, ზღვის დონიდან 350-750 მ სიმაღლეზე. ნაკვეთები მოქცეულია გურჯაანი-წნორი რკინიგზისა და საავტომობილო ტრასებს შორის, სოფ. ბაკურციხისა და სოფ. ანაგის ადმინისტრაციულ საზღვრებს შორის. იგი მოიცავს სამ მასივს რომლის საერთო ფართი 345 ჰა-ს აღწევს.

კლიმატი

 სპეციფიკური ზონა ხასიათდება ზომიერად ნოტიო კლიმატით, ცხელი ზაფხულითა და ზომიერად ცივი ზამთრით, ამინდის პირობებს განსაზღვრავს სუბტროპიკულ და ზომიერ განედებში განვითარებული, დასავლეთიდან და აღმოსავლეთიდან გადმონაცვლებული ჰაერის მასები. არანაკლები მნიშვნელობა აქვს ადგილობრივ რელიეფური პირობებით წარმოქმნილ პროცესებსაც, რომელსაც განაპირობებს გომბორის და კავკასიონის მყინვარებით დაფარული მაღალი მწვერვალები და მათგან დაშვებული ცივი ჰაერის მასები.


მზის ნათების წლიური ხანგრძლივობა 2154 საათს, სავეგეტაციო პერიოდში კი 1589 საათს უდრის.

ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა 12,5°C, ყველაზე ცივი თვის /იანვარი/ საშუალო ტემპერატურა 1,00ჩ, ყველაზე თბილი თვეების /ივლისი, აგვისტო/ კი - 23,6°C უდრის. ჰაერის ტემპერატურის წლიური აბსოლუტური მინიმუმების საშუალო - 10°C, 10 წელიწადში ერთჯერ კი შესაძლებელია – 15°C-მდე დაეცეს. ჰაერის ტემპერატურის წლიური აბსოლუტური მაქსიმუმების საშუალო 35°, ხოლო აბსოლუტური მაქსიმუმი 38°-ს აღწევს.

ჰაერის ტემპერატურის 10°-ზე ზევით მდგრადი გადასვლა /ვაზის აქტიური ვეგეტაციის დასაწყისი/ 5.IV, ხოლო აღნიშნულ გრადაციაზე ქვევით ტემპერატურის დაცემა ნოემბრის პირველ ხუთდღიურში /3/XI/ ხდება. 100-ზე ზევით ტემპერატურის პერიოდის ხანგრძლივობა 211 დღეს აღწევს, 100-ზე ზევით აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი საშუალოდ 3920 უდრის.

ატმოსფერული ნალექების წლიური ჯამი კარდენახის სპეციფიკური ზონაში 770 მმ, სავეგეტაციო პერიოდში 585 მმ ე. ი. წლიური რაოდენობიდან 76% სავეგეტაციო პერიოდში მოდის. წლის განმავლობაში ნალექების მაქსიმუმი /132 მმ/ მაისში, მინიმუმი /31 მმ/ კი იანვარში აღინიშნება.

ატმოსფერული ნალექები სეზონების მიხედვით შემდეგნაირად ნაწილდება: ყველაზე მეტი /32 - 32%/ გაზაფხულ-ზაფხულში, შედარებით ნაკლები /23%/ შემოდგომაზე და ზამთარში /13%/ მოდის.

ჰაერის საშუალო წლიური შეფარდებითი სინოტივე 72% უდრის, ვაზის სავეგეტაციო პერიოდში ეს მაჩვენებელი 70% აღწევს. შეფარდებითი სინოტივე კარდენახის სპეციფიკური ზონაში ყველაზე მაღალ მნიშვნელობას შემოდგომის დასასრულს /80%/ და ზამთრის პირველ ნახევარში /78 – 76%/ აღწევს, შედარებით ნაკლებია /64-63%/ ზაფხულის თვეებში ივლისში და აგვისტოში. დეკემბრის შუა რიცხვებიდან იქმნება თოვლის საფარი, რომელიც მარტის პირველ დეკადაში ქრება. თოვლიან დღეთა რიცხვი წელიწადში საშუალოდ 24-ს უდრის, უმეტეს წლებში თოვლის საფარი არამდგრადია.

შემოდგომის პირველი წაყინვები საშუალოდ 25 ნოემბრიდან იწყება. 10 წელიწადში ერთჯერ ნაადრევი წაყინვების დაწყებას შესაძლოა ადგილი ჰქონდეს ოქტომბრის ბოლოს, რაც დაზიანების საშიშროებას არ უქმნის ვაზის მწვანე ორგანოებს. სპეციფიკური ზონაში გაზაფხულზე უკანასკნელი წაყინვები, საშუალოდ მარტის ბოლო დეკადაში წყდება. 10 წელიწადში 1-ჯერ უკანასკნელი წაყინვები შესაძლოა 15 აპრილამდე გაგრძელდეს.

სპეციფიკური ზონა მდებარეობს მაღალი ინტენსივობის სეტყვიან ზონაში. სეტყვიანი დღეების რიცხვი წელიწადში საშუალოდ 2,9 უდრის. წლის განმავლობაში სეტყვა ყველაზე მეტად მაის-ივნისში /2,1/ დღე მოდის. ცალკეულ წლებში აქ შესაძლებელია 5-6 სეტყვიანი დღე აღინიშნოს.

აქ ძირითადად გაბატონებულია სამხრეთ-დასავლეთი /33%/ და დასავლეთის /18%/ მიმართულების ქარები. დანარჩენი მიმართულების ქარებს ნაკლები განმეორება ახასიათებთ.

ქარის საშუალო წლიური სიჩქარე სპეციფიკური ზონაში 1,7 მ/წმ უდრის. წლის თბილ პერიოდში და ცივ პერიოდშიც ქარის სიჩქარე 1,7 მ/წმ არ აღემატება.

ძლიერ ქარიან დღეთა რიცხვი სპეციფიკური ზონაში იშვიათია. ქარების მოქმედების სიძლიერის მიხედვით მდინარე ალაზნის ხეობის ეს ნაწილი მიეკუთვნება III ჯგუფის რაიონს.

საშუალო მრავალწლიური მონაცემების მიხედვით, ჰაერის ტემპერატურის წლიური აბსოლუტური მინიმუმების საშუალო - 10⁰C უდრის. 10 წელიწადში ერთჯერ მოსალოდნელია მინიმალური ტემპერატურის 15⁰C-მდე დაცემა, ისიც მცირე ხანგრძლივობით.

ნიადაგის ზედაპირზე, რომელიც ნეშომპალა-კარბონატულია, საშუალო წლიური ტემპერატურა 15⁰C უდ0-ზე ზევით აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი საშუალოდ /50%/ 39200 უდრის. 10⁰-ზე ზევით ტემპერატურის პერიოდის ხანგრძლივობა კი 211 დღეს უდრის.

წლის განმავლობაში ღრუბლიანი დღეების /8-10 ბალი/ საერთო რაოდენობა დაახლოებით 110-120 უდრის. მოღრუბლული დღეების წლიური რაოდენობიდან ცივ პერიოდში /XI – III/ ხუთი თვის განმავლობაში ღრუბლიანი 59 დღეა, თბილ პერიოდში /IV – X/ ე. ი. შვიდი თვის განმავლობაში კი 61 დღე. წლის განმავლობაში ღრუბლიანი დღეები ყველაზე ნაკლებია /5-6 დღე/ ივლის-აგვისტოში, ხოლო შედარებით მეტი /10-12 დღე/ მარტ-აპრილში. საერთო ღრუბლიანობის მიხედვით მოწმენდილი დღეების /0-2 ბალი/ წლიური რაოდენობა 45 დღეს უდრის. მოწმენდილი დღეები ყველაზე მეტია ივლისიდან სექტემბრის პერიოდში.

ნიადაგი

ნიადაგაწარმომქმნელი ქანები დელუვიურ-პროლუვიური წარმო­შო­ბის კარბონატული თიხნარ-თიხიანი და ქვაღორღიანი ნაფენებია.

ფართობი დაახლოებით 345 ჰექტარია.

გვხვდება ყავისფერი ნიადაგების 11 და დელუვიური ნიადაგების 1 სახესხვაობა.

პირველი სახესხვაობის ნიადაგი ყავისფერი, დიდი სისქის თიხიანი-წარმოდგენილია ნაკვეთ "გული წარაფის" ჩრდილო ნაწილში. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 90-100 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 75-75 სმ.

მეორე სახესხვაობის ნიადაგი ყავისფერი, დიდი სისქის, ალაგ სუსტად ხირხატიანი და ქვიანი, მსუბუქი თიხა – წარმოდგენილია ნაკვეთ "მოწყობილი" ტერიტორიის უმეტეს ნაწილზე, ნაკვეთ "გული წარაფის" დასავლეთ ნაწილში და ნაკვეთ "ახოებზე" მცირე კონტურების სახით. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 95-105 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 70-80 სმ.

მესამე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, დიდი სისქის, ზედაპირულად სუსტად ხირხატიანი, მსუბუქი თიხა – წარმოდგენილია ნაკვეთ "გული წარაფის" რამოდენიმე კონტურის სახით. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 90-100 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 65-75 სმ.

მეოთხე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, დიდი სისქის, ზედაპირულად სუსტად ხირხატიანი და ალაგ სუსტად ქვიანი, მძიმე თიხნარი და მსუბუქი თიხა – წარმოდგენილია ნაკვეთ "გული წარაფის" რამოდენიმე კონტურის სახით და ნაკვეთ "ახოების” ცენტრალურ ნაწილში – მისი ტერიტორიის დიდ ნაწილზე. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 85-95 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 70-80 სმ.

მეხუთე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი და ქვიანი, მსუბუქი თიხა – წარმოდგენილია სამივე ნაკვეთზე მცირე კონტურების სახით. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 80-90 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 60-70 სმ. დაქვიანება 3%.

მეექვსე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი და სუსტად ქვიანი, მძიმე თიხნარი და მსუბუქი თიხა – წარმოდგენილია ნაკვეთ "ახოებზე" მის ცენტრალურ ზოლში. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 85-95 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 60-70 სმ.

მეშვიდე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, დიდი სისქის, საშუალოდ ხირხატიანი და ქვიანი, მძიმე თიხნარი და მსუბუქი თიხა – წარმოდგენილია ნაკვეთ "გული წარაფის" მცირე ნაწილზე. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 90-100 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 50-60 სმ. დაქვიანება 20%, ქვების ზომა დიამეტრში 5-20 სმ.

მერვე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, დიდი და საშუალო სისქის, ალაგ სუსტად ხირხატიანი, მძიმე თიხნარი – წარმოდგენილია ნაკვეთ "ახოების" დასავლეთ და აღმოსავლეთ ნაწილებში. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 60-80 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 50-60 სმ.

მეცხრე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი და ქვიანი, მძიმე თიხნარი და მსუბუქი თიხა – წარმოდგენილია ნაკვეთ "ახოების" ცენტრალურ ნაწილში. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 60-90 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 50-60 სმ.

მეათე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, საშუალო სისქის, საშუალოდ ხი­რ­ხატიანი და სუსტად ქვიანი, მძიმე თიხნარი – წარმოდგენილია ნაკვეთ "ახოებზე" – მის ჩრდილო და სამხრეთ ნაწილებში. ამ ნია­­დაგის პროფილის სისქე 60-80 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 50-60 სმ. დაქვიანება 4%.

მეთერთმეტე სახესხვაობის ნიადაგი – ყავისფერი, საშუალო სისქის, საშუალოდ ხირხატიანი და ქვიანი, მძიმე თიხნარი და მსუბუქი თიხა – წარმოდგენილია ნაკვეთ "გული წარაფის” სამხრეთ ნაწილში. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 60-70 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 50-60 სმ.

მეთორმეტე სახესხვაობის ნიადაგი – დელუვიური, დიდი სისქის, საშუალოდ ხირხატიანი და სუსტად ქვიანი, მძიმე თიხნარი – წარმოდგენილია ნაკვეთ გული "წარაფის" სამხრეთ ნაწილში. ამ ნიადაგის პროფილის სისქე 110-120 სმ-ია, ჰუმუსიანი ფენისა კი 80-90 სმ.

ნიადაგები ძირითადად თიხნარი და მსუბუქი თიხა მექანიკური შედგენილობით ხასიათდებიან, სადაც ფიზიკური თიხის /<0,01 მმ/ ფრაქცია ფართო საზღვრებში ცვალებადობს და 20,0-დან 69,4%-მდეა, ჰუმუსის შემცველობა მე-4 და მე-5 სახესხვაობის ნიადაგების საპლანტაჟო ფენებში /0-60 სმ/ საშუალო და მცირეა /2,04 – 4,91%/, ხოლო დანარჩენი ნიადაგების იგივე ფენებში მცირეა და 2,95%-ს არ აღემატება. საერთო აზოტი ძირითადად დაბალი შემცველობით ხასიათდება – 0,067 – 0,128%, ჰიდროლიზური აზოტის შემცველობა მაღალია მე-4 და მე-6 სახესხვაობის ნიადაგის ყველა საანალიზო ჭრილის სახნავ ფენებში /0-25 სმ/ 10,56 – 13,89 მგ 100 გ ნიადაგში, დანარჩენ სახესხვაობის საპლანტაჟო ფენებში კი მისი შემცველობა დაბალია – 5,00 მგ-მდე 100 გ ნიადაგში ხსნადი ფოსფორის შემცველობა ყველა სახესხვაობის ნიადაგებში მარალია და სახნავ ფენებში 3,0-29,0 მგ-ის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში, ქვედა ფენებში კი კვალის სახით არის წარმოდგენილი, გაცვლითი კალიუმი თითქმის ყველგან /სახნავ ფენებში/ მაღალი შემცველობით ხასიათდება 28,0-90,4 მგ 100 გ ნიადაგში, ქვედა ფენებში კი მისი შემცველობა მკვეთრად კლებულობს, კალციუმის კარბონატების შემცველობა ნიადაგების პროფილებში ფართო საზღვრებში ცვალებადობს, რომელიც ზემოდან ქვემოთ კანონზომიერად მატულობს და 2,0-დან 44,0 %-მდეა, ნიადაგის არეს რეაქცია სუსტი და საშუალო ტუტეა – PH=7,2-8,2.

აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები

ნიადაგურ-კლიმატური პირობების გათვალისწინებით, დაცული უნდა იქნეს შემდეგი აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები.

ჯიში რქაწითელი

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 750 მეტრამდე.

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5 მ; 2,5 X 1,5 მ.

შტამბის სიმაღლე: 80-100 სმ.

სხვლის ფორმა: თავისუფალი და ქართული ორმხრივი შპალერი.

დატვირთვის ნორმა 1მ²-ზე: 8-10 კვირტი.-ზე: 8-10 კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 9-10 ტონა.



ჯიში ხიხვი

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 750 მეტრამდე.

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5 მ; 2,5 X 1,5 მ.

შტამბის სიმაღლე: 80-100 სმ.

სხვლის ფორმა: თავისუფალი და ქართული ორმხრივი შპალერი.

დატვირთვის ნორმა 1მ²-ზე: 7-8 კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 5-6 ტონა.



ჯიში კახური მწვანე

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 750--მდე.

დარგვის სქემა: 2 X 1,5 მ; 2,5 X 1,5 მ-ზე.

შტამბის სიმაღლე: 80–90 სმ.

სხვლის ფორმა: თავისუფალი, ქართული ორმხრივი შპალერი;

დატვირთვის ნორმა 1 მ²-ზე 8-10 კვირტი.

მოსავალი 1 ჰა-ზე: _ 6-7 ტონა.



გადადუდებელი აგროღონისძიება: მოსავლიანი ყლორტების დანორმება და ყვავილობის დაწყების წინა ფაზაში წვერების წაწყვეტა.


ნიადაგის მოვლა-დამუშავება

ნიადაგის საშემოდგომო და საგაზაფხულო ხვნა. ნიადაგის მინიმალური დამუშავება. ტენდამცველი ღონისძიებები _ ნიადაგის ზედაპირის ფხვიერ მდგომარეობაში შენარჩუნება (კულტივაცია, ფრეზირება, მულჩირება).

განოყიერება

ორგანულ-მინერალური სასუქების გამოყენება კარტოგრაფიული რეგ­ლა­მენ­ტე­ბით. მოცემული ადგილის ეკორესურსების გათვალისწინებით.

ფიტოსანიტარული რეგლამენტი:

ძირითადი დაავადებები: ჭრაქი, ნაცარი, სიდამპლე.

მავნებლები: ტკიპები, ყურძნის ჭია, ვაზის ცრუფარიანა.

ბრძოლის ღონისძიების გატარება: საქართველოში რეგისტრირებული, კონტაქტური და სისტემური პრეპარატებით.

ჯიშების სამეურნეო-ტექნოლოგიური მაჩვენებლები

რქაწითელი _ თეთრყურძნიანი ვაზის საღვინე ჯიშია. იგი გამოირჩევა მაღალი სამეურნეო-ტექნოლოგიური თვისებებით. ხასიათდება სხვადასხვა პირობებისადმი გამძლეობით და პროდუქციის მაღალი ღირსებით. ჯიში საშუალო ან საშუალოზე საგვიანო პერიოდისაა, უხვმოსავლიანი (მტევნის საშუალო წონა 160-250 გ-მდე). კონდიციური მოსავალი ჰექტარზე 9-10 ტონის ფარგლებშია.

მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 220-240 გ/დმ³ აღწევს, 5-6 გ/დმ ³ მჟავიანობის შენარჩუნებით.

ხიხვი _ თეთრყურძნიანი აბორიგენული ვაზის ჯიშია, საშუალო სიმწიფის პერიოდის, საშუალო ზრდის სიძლიერის, საშუალო მოსავლიანი. გავრცელების ძირითად რაიონებში საშუალო საჰექტარო მოსავალი 4-დან 6 ტონამდე. მტევნის საშუალო წონა 90-100 გ. მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 240 გ/დმ³-ს აღწევს 5-6 გ/დმ³ მჟავიანობის შენარჩუნებით.

კახური მწვანე _ ქართული, თეთრყურძნიანი მაღალხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი ვაზის საღვინე ჯიშია.

ყურძენი სრულ სიმწიფეში სექტემბრის ბოლოს შედის.

მტევანი საშუალო სიდიდისაა და მისი საშუალო წონა 160-175 გ აღწევს. სიმწიფეში მარცვალი იღებს მწვანე-მოყვითალო შეფერვას, ხასიათდება მეტად სასიამოვნო ჯიშური არომატით. სიმწიფეში შაქრიანობა 200-220 გ/დმ³ აღწევს 6-7 გ/დმ³ მჟავიანობით.

მაღალხარისხოვანი ღვინოების მისაღებად საჰექტარო მოსავალი 7-8 ტონის ფარგელბშია.

ღვინო "კარდენახი" _ "კარდენახი" - ადგილწარმოშობის დასახელების კონტროლირებადი უმაღლესი ხარისხის თეთრი შემაგრებული ღვინოა. იგი მზადდება რქაწითელის, ხიხვის და კახური მწვანეს ჯიშის ყურძნის დურდოს დაყოვნებით და მისგან მიღებული მადუღარი ტკბილის დასპირტვით.

ღვინო "კარდენახი" ხასიათდება ქარვისფერი, ჯიშური არომატით, თაფლის ტონებით, ჰარმონიულობითა და ზომიერი ექსტრაქტულობით.

ღვინო "კარდენახის" ქიმიური მონაცემები უნდა შეესაბამებოდეს შემდეგ მაჩვენებლებს:

მოცულობითი სპირტშემცველობა, % - 18

შაქრების მასური კონცენტრაცია _ 100 გ/დმ³

ტიტრული მჟავიანობა _ 5,0 _ 6,0 გ/დმ3გ/დმ³

აქროლადი მჟავიანობა _ არაუმეტეს 1,0 გ/დმ³

დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია - არა ნაკლებ 18 გ/დმ³

დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონმდებლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისის ¹1493/1999 დადგენილებას.

სპეციფიკური ზონის ფართობი

"კარდენახის" სპეციფიკური ზონის ფართობი შეადგენს დაახლოებით 12 კმ².

კარდენახის ექსპოზიცია – ცივ-გომბორის ქედის ჩრდილო-აღმოსავლეთი დახრილობა; კავკასიონის მყინვარებიდან დაშვებული ცივი ჰაერის მასების მიერ შექმნილი მიკროკლიმატი; ურწყავი; ნეშომპალა-კარბონატული და ხირხატიანი ნიადაგები; ადგილობრივი აბორიგენული, უნიკალური ჯიშების უნივერსალობა; განსაზღვრავს "კარდენახის” ღვინოების ორიგინალობას და მაღალ ხარისხს.

დასახელება: „თელიანი“

გეოგრაფიული მდებარეობა

მევენახეობის სპეციფიკური ზონა "თელიანი” მდებარეობს მდ. ალაზნის დი­ნების შუა წელში, ჩრდილო განედის 41°54' და აღმოსავლეთ გრძედის 45°35' კოორდინატებზე. სავენახე ფართობები გავრცელებულია ცივ-გომბორის ქედის ჩრდილო-აღმოსავლეთ კალთებზე და მოქცეულია მდ. ალაზნის მარჯვენა შენაკადებს: კისისხევსა და ვანთისხევს შორის, ზღვის დონიდან 560 მ სიმაღლეზე.

კლიმატი

სპეციფიკური ზონის კლიმატი ხასიათდება ზომიერად ნოტიო, ცხელი ზაფხულით და ზომიერად ცივი ზამთრით. მზის ნათების წლიური ხანგრძლივობა 2300 სთ-ს აღემატება, ხოლო სავეგეტაციო პერიოდში 1660 სთ-მდე აღწევს. მზის პირდაპირი რადიაცია მოსული ჰორიზონტალურ ზედაპირზე წლიურად შეადგენს 75 კკალ/სმ²-ს, გაბნეული რადიაცია 54,2 კკალ/ სმ², მზის ჯამობრივი რადიაცია წლიურად 130 კკალ/ სმ²-ს უდრის.


მზის ნათების არსებული რაოდენობის შეფარდება, მის შესაძლო რაოდენობასთან ზაფხულის თვეებში და სექტემბერში საშუალოდ 66%-ს შეადგენს. ყურძნის სიმწიფის პერიოდში მოწმენდილი დღეები 17-19 აღწევს.

ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა 12,1°-ია. ყველაზე ცივი თვის (იანვარი) საშუალო ტემპერატურა +0,9°, ხოლო ყველაზე თბილი თვეების – ივლისი და აგვისტო საშუალო ტემპერატურები ერთმანეთს უახლოვდება და 23,2–22,9° უტოლდება. ჰაერის ტემპერატურების წლიური აბსოლუტური მინიმუმების საშუალო  -11°, აბსოლუტური მინიმუმი -23° უდრის. ჰაერის ტემპერატურის წლიური აბსოლუტური მაქსიმუმების საშუალო 35°, აბსოლუტური მაქსიმუმი კი 38° აღწევს.

ჰაერის ტემპერატურის დღეღამური ამპლიტუდა ყველაზე მაღალია (8,0-9,5°) ზაფხულის თვეებში, ხოლო ყველაზე დაბალი (4,8-5,5°) ზამთარში.

სითბოს საერთო რაოდენობა წლების მიხედვით მეტად ცვალებადი სიდიდეა. გასული საუკუნის განმავლობაში წინანდალში 10°-ზე ზევით სითბოს ჯამი იცვლებოდა 3300°-დან 4250°-მდე, სითბოს ჯამის მრავალწლიური ამპლიტუდა 950° აღწვეს.

თელიანში 3500°-ზე მეტი სითბოს ჯამის დაგროვება 95% წლებში, ე. ი. თითქმის ყოველწლიურად არის უზრუნველყოფილი.

შემოდგომის პირველი წაყინვები საშუალოდ 26.XI-ს იწყება. 10 წელიწადში ერთჯერ პირველ წაყინვებს შესაძლოა ადგილი ჰქონდეს ოქტომბრის ბოლოს. ამდენად ვაზს შემოდგომის წაყინვებისაგან საშიშროება არ ექმნება.

ატმოსფერული ნალექების საშუალო მრავალწლიური ჯამი 845 მმ-ს, სავეგეტაციო პერიოდში 644 მმ-ს უდრის. ნალექები ყველაზე მეტი რაოდენობით მოდის მაისში (157 მმ) და ივნისში (111 მმ). ყურძნის მომწიფების პერიოდში (VIII-IX) ნალექების ჯამი საშუალოდ 144 მმ უდრის. ნალექების საერთო რაოდენობიდან ყველაზე მეტი (34%) გაზაფხულზე და ზაფხულის (31%) პერიოდებში, შედარებით ნაკლები (23%) შემოდგომით და ზამთარშია (12%) შესაძლებელი.

ჰაერის საშუალო წლიური შეფარდებითი სინოტივე 70%-ს უდრის.

სეტყვიან დღეთა რიცხვი დიდია და წელიწადში საშუალოდ 2,3-ს უდრის; სეტყვა ყველაზე ხშირად მაისსა და ივნისში (0,7-0,8 დღე) მოდის. ანომალურად სეტყვიან წლებში მათმა რაოდენობამ შესაძლოა 9-ს მიაღწიოს.

ძირითადად გაბატონებულია დასავლეთის (30%) და აღმოსავლეთის (24%) ქარები, შედარებით ნაკლები განმეორება ახასიათებს სამხრეთ-დასავლეთ (14%), ჩრდილო-დასავლეთ (11%) და სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან (10%) მომართულ ქარებს.

ქარის საშუალო წლიური სიჩქარე 1,7 მ/წმ უდრის. წლის განმავლობაში ქარის სიჩქარე შედარებით მეტია გაზაფხულზე და ზაფხულში (1,7-2,1 მ/წმ). ყველაზე ნაკლები სიჩქარის ქარები (1,3-1,5 მ/წმ) ზამთრის თვეებში აღინიშნება. ძლიერ ქარიან დღეთა რიცხვი (≥ 15 მ/წმ) საშუალოდ დიდი არ არის და 10-ს უდრის.

სპეციფიკური ზონა მიეკუთვნება ქარების მავნე ზემოქმედების მე-III ჯგუფის რაიონებს; ასეთ ადგილებში რეკომენდებულია ოთხრიგიანი ძირითადი ქარსაფრების გაშენება.

სპეციფიკურ ზონაში თოვლიან დღეთა რიცხვი საშუალოდ 33-ს უდრის.

ნიადაგები წარმოდგენილია მდელოს ყაივისფერი (ძველი ალუვიური) და ალუვიური ნიადაგების ნაირსახეობები, რომლებიც ერთმანეთისაგან განსხვავდებიან ხირხატიანობის ხარისხით და მექანიკური შედგენილობის მიხედვით. მდელოს ყავისფერი (ძველი ალუვიური) ნიადაგები წარმოდგენილია ცივგომბორის მთების ჩრდილო-აღმოსავლეთი კალთების დაბოლოებაზე, ხოლო ალუვიური ნიადაგები მდინარე ალაზნის მარჯვენა მეორე ტერასაზე.

გამოყოფილია მდელოს ყავისფერი (ძველი ალუვიური) ნიადაგების ორი და ალუვიური ნიადაგების ორი სახესხვაობა:
მდელოს ყავისფერი (ძველი ალუვიური) დიდი სისქის, თიხნარი;
მდელოს ყავისფერი (ძველი ალუვიური) დიდი სისქის, ხირხატიანი, თიხიანი;
ალუვიური კარბონატული, დიდი სისქის, თიხნარი;
ალუვიური კარბონატული, დიდი სისქის, ხირხატიანი, თიხნარი.


ზემოთ დასახელებული ნიადაგების პირველი ორი სახესხვაობა წარმოდგენილია მიკროზონის ზედა სარტყელში ცივგომბორის მთების ჩრდილო-აღმოსავლეთი კალთების დაბოლოებებზე და რელიეფურად სუსტად დახრილ შლეიფებზე და გავაკებებზე არიან განლაგებული, ხოლო მესამე და მეოთხე სახესხვაობის ნიადაგები წარმოდგენილია ალაზნის მარჯვენა მეორე ტერასაზე, რომელიც ცივგომბორის მთების ჩრდილო აღმოსავლეთი კალთების დაბოლოებებს ემიჯნება და სამხრეთ-აღმოსავლეთისაკენ სუსტად დახრილ ვაკეს წარმოადგენს სუსტი ტალღისებური ზედაპირით. ზემოთ დასახელებული ოთხივე სახესხვაობის ნიადაგში პროფილის სისქე 1-1,5 მეტრს აღემატება, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 50-60-სმ-ის ფარგლებშია. მექანიკური შედგენილობით აღნიშნული ნიადაგები თიხნარების ჯგუფს მიეკუთვნებიან და ფიზიკური თიხის შემცველობა ძირითადად 25-50%-ის ფარგლებშია, ზოგიერთ მონაკვეთზე ქვედა ფენებში გადახრილია მსუბუქი თიხნარებისაკენ და სილნარებისაკენ. ჰუმუსის შემცველობა ნიადაგის აქტიურ ფენაში საშუალოზე დაბალია და ძირითადად 1,5-3,0%-ის ფარგლებშია, ქვედა ფენებში კი უფრო მცირდება, კალციუმის კარბონატების საშუალო რაოდენობით შეიცავენ და ძირითადად 5-15%-ის ფარგლებშია. ნიადაგის ხსნარის რეაქცია (PH) ძირითადად საშუალო ტუტეა და PH-ის მაჩვენებელი 7,4-8,0-ის ფარგლებშია. ჰიდროლიზურ აზოტს საშუალო და მცირე რაოდენობით შეიცავენ და ნიადაგის ქიმიურ ფენაში ძირითადად 5,0-8,5 მგ-ის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში. ქვედა ფენაში კი საერთოდ დაბალი მაჩვენებლით ხასიათდება. საშუალო რაოდენობით შეიცავს ხსნადი (შესათვისებელ) ფოსფორის ნიადაგის აქტიურ ფენაში და 2,5-3,0 მგ-ის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში, ქვედა ფენებში კი მისი შემცველობა დაბალია. საერთოდ ღარიბია გაცვლითი კალიუმითაც და მის შემცველობა 12,0 მგ-ის არ აღემატება 100 გ ნიადაგში.


აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები

«თელიანის” დასახელების ღვინის მისაღებად, ნიადაგურ-კლიმატური პირობების გათვალისწინებით, დაცული უნდა იქნეს შემდეგი აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები.


ჯიში კაბერნე სოვინიონი

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 560 მეტრამდე.

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5 მ; 2,5 X 1,5 მ.

შტამბის სიმაღლე: 80-100 სმ.

სხვლის ფორმა: ორმხრივი ქართული, თავისუფალი.

დატვირთვის ნორმა 1მ²-ზე: 7-8 კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 6-7 ტონა.


ნიადაგის მოვლა-დამუშავება

ნიადაგის საშემოდგომო და საგაზაფხულო ხვნა. ნიადაგის ზედაპირის ფხვიერ მდგომარეობაში შენარჩუნება (კულტივაცია, ფრეზირება, მულჩირება). სავეგეტაციო მორწყვის დამთავრება რთველის დაწყებამდე ერთი თვით ადრე.

ურწყავში ნიადაგის ზედაპირის სარეველებისაგან სუფთა და ფხვიერ მდგომარეობაში შენარჩუნება. ნიადაგის მულჩირება.

განოყიერება

ორგანულ-მინერალური სასუქების გამოყენება კარტოგრაფიული აგრორეგ­ლა­მენ­ტე­ბით.

ფიტოსანიტარული რეგლამენტი:

ძირითადი დაავადებები: ნაცარი, ჭრაქი.

მავნებლები: ტკიპები, ვაზის ცრუფარიანა.

ბრძოლის ღონისძიების გატარება: საქართველოში რეგისტრირებული, კონტაქტური და სისტემური პრეპარატებით.

კაბერნე სოვინიონის სამეურნეო-ტექნოლოგიური დახასიათება

კაბერნე სოვინიონი – ფრანგული მაღალხარისხოვანი ფერადყურძნიანი ვაზის საღვინე ჯიშია. კაბერნესაგან დამზადებული სუფრის წითელი ღვინო გამოირჩევა განსაკუთრებული ნაზი გემოთი, მდიდარი ბუკეტით, ალკოჰოლის და მჟავიანობის ნორმალური შეფარდებით, საშუალო ან საშუალოზე საგვიანო სიმწიფის პერიოდის, საშუალო ზრდის. კონდიციური მოსავლის მისაღებად საჰექტრო მოსავალი 6-7 ტ-ს ფარგლებში მერყეობს. მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 190-220 გ/დმ³-ია, 8,0-9,0 გ/დმ³ მჟავიანობით.



ღვინო "თელიანი” ადგილწარმოშობის დასახელების კონტროლირე­ბადი უმაღლესი ხარისხის მშრალი წითელი ღვინოა. ღვინო მზადდება კაბერნე სოვინიონის ჯიშის ყურძნისაგან, დურდოს სრული დადუღებით.

ღვინო "თელიანი” ხასიათდება მუქი წითელი შეფერვით, სუფთა ჯიშური არომატით, პიკანტური, ჰარმონიული, განვითარებული ბუკეტით.

ღვინო "თელიანის” ქიმიური მონაცემები უნდა შეესაბამებოდეს შემდეგ მაჩვენებლებს:

მოცულობითი სპირტშემცველობა, % - 10,5-12,0

შაქრების მასიური კონცენტრაცია - არა უმეტეს 4 გ/დმ³

ტიტრული მჟავიანობა – 5,5 – 7,0 გ/დმ³

აქროლადი მჟავიანობა – არა უმეტეს 1,2 გ/დმ³

დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია – არანაკლებ 20 გ/დმ³

დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონმდებლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისის ¹ 1493/98999 წ დადგენილებას.

სპეციფიკური ზონის ფართობი

"თელიანის” სპეციფიკური ზონის ფართობი შეადგენს დაახლოებით 10,5 კმ².

ზომიერად ნოტიო კლიმატი, მდელოს ყავისფერი და ალუვიური ნიადაგები ჯიში კაბერნე სოვინიონისათვის ქმნის ხელსაყრელ პირობებს, რომ მიკროზონაში დამზადდეს მაღალხარისხოვანი სუფრის წითელი ღვინო, განსაკუთრებული ნაზი გემოთი, მდიდარი ბუკეტით, ალკოჰოლისა და მჟავიანობის ნორმალური შეფარდებით.

დასახელება: „ვაზისუბანი“
გეოგრაფიული მდებარეობა

მევენახეობის სპეციფიკური ზონა "ვაზისუბანი" მდებარეობს მდ. ალაზნის დინების შუა წელში, ჩრდილო განედის 41°49' და აღმოსავლეთ გრძედის 45°43'კოორდინატებზე, ცივ-გომბორის ქედის ჩრდილო-აღმოსავლეთ 5-60 დაქანების ერთ-ერთ შლეიფზე მდებარე სავენახე ფართობზე. დასავლეთიდან და ჩრდილო-დასავლეთიდან ესაზღვრება ცივ-გომბორის ქედის მაღალი განშტოება, ხოლო აღმოსავლეთიდან და ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან – მუკუზნის ვენახიანი ფართობები. ზღვის დონიდან ფართობის სიმაღლე საშუალოდ 550 მეტრს შეადგენს. იგი მოიცავს სოფლებს: ვაზისუბანი, კალაური, შაშიანი და ვაჩნაძიანი.


კლიმატი – კლიმატი ზომიერად ნოტიოა – ცხელი ზაფხულით და ზომიერად ცივი ზამთრით, ნალექის ორმაგი მსვლელობით წლის განმავლობაში. მზის ნათების წლიური ხანგრძლივობა აღემატება 2180 საათს, ხოლო სავეგეტაციო პერიოდში 1610 საათს აღწევს. მზის პირდაპირი რადიაცია მოსული ჰორიზონტალურ ზედაპირზე წლიურად შეადგენს 70-75 კკალ/სმ2, გაბნეული რადიაცია 50-54 კკალ/ სმ2, მზის ჯამობრივი რადიაცია წლიურად 120-130 კკალ/ სმ2-ს შეადგენს. მზის ნათების არსებული რაოდენობის შეფარდება მის შესაძლო რაოდენობასთან ზაფხულის თვეებში და სექტემბერში საშუალოდ მეტად მაღალია და 68%-ს უდრის.


მოწმენდილი დღეები ყურძნის სიმწიფის პერიოდში (აგვისტო-სექტემბერი), საე­რ­თო და ქვედა იარუსის ღრუბლიანობის მიხედვით _ საშუალოდ 17-18-ს აღწევს.


ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა 11,90 უდრის. ყველაზე ცივი თვის იანვრის საშუალო ტემპერატურა +0,50, ყველაზე თბილი თვეების – ივლისი და აგვისტო კი _ ერთმანეთს უახლოვდება და 23,1–22,90 უდრის. ჰაერის ტემპერატურების წლიური აბსოლუტური მინიმუმების საშუალო -100, აბსოლუტური მინიმუმი -230 აღწევს. ჰაერის ტემპერატურის წლიური აბსოლუტური მაქსიმუმების საშუალო 340, აბსოლუტური მაქსიმუმი კი 380 უდრის.


ჰაერის ტემპერატურის დღეღამური ამპლიტუდა ყველაზე მაღალია ზაფხულის თვეებში (ივნისი, ივლისი, აგვისტო) და საშუალოდ 90 და მეტს აღწევს. ეს მაჩვენებელი ყველაზე ნაკლებია (4,8-5,50) ზამთარში.



საშუალო დღეღამური ტემპერატურის 100-ზე ზევით მდგრადი გადასვლა (ვაზის აქტიური ვეგეტაციის დასაწყისი) 8.IV-ს, ხოლო ქვევით დაცემა შემოდგომაზე (30.X) აღინიშნება. 100-ზე მაღალი საშუალო დღეღამური ტემპერატურიანი პერიოდი 204 დღეა. აღნიშნულ პერიოდში გროვდება 37300 აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი.



აქტიური სითბოს ჯამი (40000) შესაძლოა 10 წელიწადში მხოლოდ ერთხელ დაგროვდეს (10%). სითბოს ჯამის მიხედვით (38000) კარგი ხარისხის ღვინომასალას 50% წლებში მივიღებთ.



შემოდგომაზე პირველი წაყინვები საშუალოდ 15.XI-ს იწყება. ასეთი წაყინვები შესაძლოა 10 წელიწადში ერთხელ 20 ოქტომბერსაც აღინიშნოს, თუმცა ამ პერიოდში ყურძნის მოსავალი უკვე აღებულია.



გაზაფხულზე უკანასკნელი წაყინვები საშუალოდ 1.IV-ს წყდება. 10 წელიწადში ერთჯერ საგვიანო წაყინვები შესაძლოა 17 აპრილამდე არ შეწყდეს.



ატმოსფერული ნალექების წლიური ჯამი 884 მმ-ს, აქედან სავეგეტაციო პერიოდში – 662 მმ-ს უდრის. ნალექები ყველაზე მეტი რაოდენობით (150 მმ) მოდის მაისში და ივნისში (130 მმ). ყურძნის მომწიფების პერიოდში, განსაკუთრებით სექტემბერში, ატმოსფერული ნალექები საკმაოზე მეტია და 75 მმ უდრის.



ჰაერის საშუალო წლიური შეფარდებითი სინოტივე 71%-ს უდრის. სავაგეტაციო პერი­ოდ­ში ეს მაჩვენებელი 68%-ზე მეტი არ არის.



სეტყვიანი დღეების რიცხვი წელიწადში საშუალოდ 2,2-ს უდრის. სეტყვა ყველაზე ხშირად მაისში (0,7 დღე) და ივნისში (0,5 დღე) მოდის. ანომალურად სეტყვიან წლებში, სეტყვიანი დღეების რაოდენობამ შესაძლოა 5-ს მიაღწიოს.



ნიადაგის ზედაპირის საშუალო წლიური ტემპერატურა 140 უდრის. ყველაზე თბილ თვეებში (ივლისი, აგვისტო) ნიადაგის ზედაპირის საშუალო ტემპერატურა 280 აღწევს; ყველაზე ცივ თვე-იანვარში კი -10-ია.



ძირითადად გაბატონებულია დასავლეთის (32%) და სამხრეთ-დასავლეთის (23%) ქარები. ქარის საშუალო წლიური სიჩქარე 1,4 მ/წმ უდრის.



აღნიშნული მონაცემების ანალიზიდან გამომდინარე სპეციფიკური ზონა მიეკუთვნება ქარების მავნე ზემოქმედების მე-III ჯგუფის რაიონებს.

ნიადაგები

წარმოდგენილია ტყის ყაივისფერი, მდელოს ყავის­ფე­რი და ალუვიური ნიადაგების ნაირსახეობები, რომლებიც ერთმანეთისაგან გან­ს­ხ­ვა­ვ­დებიან პროფილის სისქით, ხირხატიანობის ხარისხით და მექანიკური შედგე­ნილობის მიხედვით. ტყის ყავისფერი ნიადაგები წარმოდგენილია ზედა სარტყელში ცივგომბორის მთების ჩრდილო-აღმოსავლეთ კალთებზე, მდელოს­ყავისფერი ნიადაგები კი ამ კალთების ქვედა ზოლში მდინარე ალაზნის მეორე ტერასის მიჯნაზე ქვემო ალაზნის სარწყავი არხის გაყოლებაზეა წარმოდგენილი, ხოლო ალუვიური ნიადაგები მდინარე ალაზნის მეორე ტერასაზე ქვემო ალაზნის სარწყავი არხის ქვემოთ მდინარე ალაზნის პირველ ტერასამდე.



სპეციფიკურ ზონაში გამოყოფილია ტყის ყავისფერი ნიადაგების სამი, მდელოს ყავისფერი (ძველი ალუვიური) ნიადაგების ორი და ალუვიურ-პროლუვიური ნიადაგების ოთხი სახესხვაობა:

ტყის ყავისფერი, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი, საშუალო და მძიმე თიხნარი;
ტყის ყავისფერი, საშუალო სისქის, საშუალოდ ხირხატიანი, საშუალო და მძიმე თიხნარი;
ტყის ყავისფერი, საშუალო სისქის, მცირე ჰუმუსიანი, საშუალოდ ხირხატიანი და სუსტად ქვიანი, მძიმე თიხნარი;
მდელოს ყავისფერი (ძველი ალუვიური) დიდი სისქის, თიხიანი;
მდელოს ყავისფერი (ძველი ალუვიური) დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი, თიხიანი;
ალუვიური კარბონატული, დიდი სისქის, მძიმე თიხნარი და თიხიანი;
ალუვიური კარბონატული, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი, თიხნარი;
ალუვიური-პროლუვიური, კარბონატული, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი, თიხიანი და მძიმე თიხნარი;
ალუვიური-პროლუვიური, კარბონატული, დიდი სისქის, ხირხატიანი, მსუბუქი თიხნარი და სილნარი.
ზემოთ დასახელებული ნიადაგების პირველი – სამი სახესხვაობა გავრცელებულია ზედა სარტყელში, ცივგომბორის მთების ჩრდილო-აღმოსავლეთ კალთებზე და რელიეფურად სუსტად დაქანებულ ფერდობებზე არიან წარმოდგენილი. ხოლო მეოთხე და მეხუთე სახესხვაობის ნიადაგები აღნიშნული კალთების დაბოლოებაზე ქვედა სარტყელში არიან წარმოდგენილი და სუსტად დახრილი გავაკებული რელიეფის ფორმებზეა გავრცელებული ალაქნის მეორე ტერასის მიჯნაზე. მეექვსე-მეცხრე სახესხვაობის ნიადაგები კი ალაზნის ვაკის მეორე ტერასაზე არიან გავრცელებული, რომელიც ემიჯნება ცივგომბორის მთების ჩრდილო-აღმოსავლეთის და სამხრეთ-აღმოსავლეთის მიმართულებით.

პირველი – სამი სახესხვაობის ნიადაგები, რომელიც ზედა სარტყელშია წარმოდგენილი, ხასიათდებიან საშუალო და ღრმა სისქის პროფილით, სადაც პროფილის სისქე 70-100 სმ-ს ფარგლებშია, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 30-60 სმ-ის ფარგლებში ცვალებადობს. ხასიათდებიან მძიმე თიხნარი მექანიკური შედგენილობით. პირიველი სახესხვაობის ნიადაგი ხასიათდება სუსტი ხირხატიანობით, ხოლო მეორე და მესამე სახესხვაობის ნიადაგები საშუალოდ ხირხატიანია. პირველი – სამი სახესხვაობის ნიადაგი ქვედა ფენებში ხასიათდებიან მუქი ყავისფერი და ყავისფერი შეფერილობით, ხოლო ქვედა ფენებში მოჩალისფრო-მოთეთრო შეფერილობით. მეოთხე და მეხუთე სახესხვაობის ნიადაგები, რომელიც აღნიშნული კალთების ქვედა სარტყელში არიან წარმოდგენილი, ხასიათდებიან ღრმა სისქის პროფილით (100-150 სმ) 50-60 სმ-ის სისქის აქტიური ჰუმუსიანი ფენით. მექანიკური შედგენილობით ძირითადად თიხოვნებისა და თიხნარების ჯგუფს მიეკუთვნებიან, ხოლო მეცხრე სახესხვაობა მსუბუქი თიხნარი და სილნარია. განსხვავებით მე-7 და მერვე სახესხვაობა სუსტი ხირხატიანობით ხასიათდება, ხოლო მეცხრე სახესხვაობის ნიადაგი საშუალოდ ხირხატიანია.

ყველა ამ ნიადაგში ჰუმუსის შემ­ცვე­ლობა ძირითადად დაბალი მაჩვენებლით ხასიათდება და 0,5-3,0%-ის ფარ­გ­ლებ­შია. დაბალია მეტწილად ჰიდროლიზური აზოტის შემცველობაც და 5 მგ-ს არ აღე­მა­ტე­ბა 100 გ ნიადაგში, ასევე დაბალია ხსნადი ფოსფორისა და გაცვლითი კალიუმის შემ­ცველობაც, გარდა გამონაკლისისა. კალციუმის კარბონატებს ძირითადად საშ­უ­ა­ლო რაოდენობით შეიცავენ და 8-20%-ის ფარგლებშია. გამონაკლისია მესამე სახე­ს­ხვა­ობის ნაიადგი სადაც მისი შემცველობა მაღალია და 42-44%-მდე აღწევს. ნიადაგის ხსნა­რის რეაქცია (PH) ძირითადად საშუალო ტუტეა და PH-ის მაჩვენებელი 7,5-8,0-ის ფარ­გლებშია. შთანთქმული ფუძეების ჯამი (Ca+Mg) საშუალო მაჩვენებლით ხასი­ა­თ­დე­ბა და ძირითადად 15-30 მილიექვივალენტის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში გამო­ნაკ­ლი­სისა პირველი და მეორე სახესხვაობის ნიადაგები, სადაც მაღალი მაჩვენებლებით არის წარმოდგენილი და 33-47 მილიექვივალენტს აღწევს 100 გ ნიადაგში.



აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები

«ვაზისუბნის" დასახელების ღვინის მისაღებად, ნიადაგურ-კლიმატური პირობების გათვალისწინებით, დაცული უნდა იქნეს შემდეგი აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები.

ჯიში რქაწითელი

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 750 მეტრამდე.

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5 მ; 2,5 X 1,5 მ.

შტამბის სიმაღლე: 80-100 სმ.

სხვლის ფორმა: თავისუფალი და ქართული ორმხრივი შპალერი.

დატვირთვის ნორმა 1მ²-ზე: 8-10 კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 9-10 ტონა.


ჯიში კახური მწვანე

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 750--მდე.

დარგვის სქემა: 2 X 1,5 მ; 2,5 X 1,5 მ-ზე.

შტამბის სიმაღლე: 80–90 სმ.

სხვლის ფორმა: თავისუფალი, ქართული ორმხრივი შპალერი.

დატვირთვის ნორმა 1 მ²-ზე 8-10 კვირტი.

მოსავალი 1 ჰა-ზე: _ 6-7 ტონა.



ნიადაგის მოვლა-დამუშავება

ნიადაგის საშემოდგომო და საგაზაფხულო ხვნა. ტენდამცველი ღონისძიებები _ ნიადაგის ზედაპირის ფხვიერ მდგომარეობაში შენარჩუნება (კულტივაცია, ფრეზირება, მულჩირება). სავეგეტაციო მორწყვის დამთავრება რთველის დაწყებამდე ერთი თვით ადრე.

განოყიერება

ორგანულ-მინერალური სასუქების გამოყენება კარტოგრაფიული აგრორეგ­ლა­მენ­ტე­ბით.

ფიტოსანიტარული რეგლამენტი:

ძირითადი დაავადებები: ჭრაქი, ნაცარი, სიდამპლეები.

მავნებლები: ტკიპა, ყურძნის ჭია, ვაზის ცრუფარიანა.

ბრძოლის ღონისძიების გატარება: საქართველოში რეგისტრირებული, კონტაქტური და სისტემური პრეპარატებით.

რქაწითელისა და კახური მწვანის სამეურნეო-ტექნოლოგიური დახასიათება

რქაწითელი - თეთრყურძნიანი ვაზის საღვინე ჯიშია. იგი გამოირჩევა მაღალი სამეურნეო-ტექნოლოგიური თვისებებით. ხასიათდება სხვადასხვა პირობებისადმი გამძლეობით და პროდუქციის მაღალი ღირსებით. ჯიში საშუალო ან საშუალოზე საგვიანო პერიოდისაა, უხვმოსავლიანი (მტევნის საშუალო წონა 160-250 გ-მდე). საშულო მოსავალი ჰექტარზე 9-10 ტონა.

მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 220-240 გ/დმ3 აღწევს, 5-6 გ/დმ3 მჟავიანობის შენარჩუნებით.



კახური მწვანე _ ქართული, თეთრყურძნიანი მაღალხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი ვაზის საღვინე ჯიშია.

ყურძენი სრულ სიმწიფეში სექტემბრის ბოლოს შედის.

მტევანი საშუალო სიდიდისაა და მისი საშუალო წონა 160-175 გ აღწევს. სიმწიფეში მარცვალი იღებს მწვანე-მოყვითალო შეფერვას, ხასიათდება მეტად სასიამოვნო ჯიშური არომატით. სიმწიფეში შაქრიანობა 200-220 გ/დმ3 აღწევს 6-7 გ/დმ3 მჟავიანობით.

მაღალხარისხოვანი ღვინოების მისაღებად საშუალო საჰექტარო მოსავალი 7-8 ტონის ფარგელბშია.



ღვინო "ვაზისუბანი" - ადგილწარმოშობის დასახელების კონტროლირებადი უმაღლესი ხარისხის მშრალი თეთრი ღვინოა. იგი მზადდება რქაწითელისა (85%) და კახური მწვანეს (15%) ყურძნისაგან, ტკბილის სრული დადუღებით.

ღვინო "ვაზისუბანი" ხასიათდება ღია ჩალისფერი შეფერვით, ჰარმონიული გემოთი, ხალისიანი, განვითარებული ბუკეტით, ყვავილების ტონებით.

ღვინო "ვაზისუბანი" ქიმიური მონაცემებით უნდა შეესაბამებოდეს შემდეგ მაჩვენებლებს:

 მოცულობითი სპირტშემცველობა, % - 10,5-12,5

 შაქრების მასიური კონცენტრაცია - არა უმეტეს 4 გ/დმ³

 ტიტრული მჟავიანობა – 5,5 – 7,5 გ/დმ³

 აქროლადი მჟავიანობა – არა უმეტეს 1,0 გ/დმ³

დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია – არანაკლებ 16 გ/დმ³

დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონმდებლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისის ¹ 1493/1999 წ დადგენილებას.



სპეციფიკური ზონის ფართობი

"ვაზისუბნის" სპეციფიკური ზონის ფართობი შეადგენს დაახლოებით 62 კმ².

ზომიერი ნოტიო კლიმატი, ნეშომპალა-კარბონატული ნიადაგები, რქაწითელისა და კახური მწვანის გემური მაჩვენებლები და ღვინის დაყენების ტექნოლოგია განსაზღვრავს ღვინო "ვაზისუბნის" ჰარმონიულობასა და ხალისიანობას.

დასახელება: „გურჯაანი“
გეოგრაფიული მდებარეობა

მევენახეობის სპეციფიკური ზონა გურჯაანი მდებარეობს მდინარე ალაზნის შუა წელში, მარჯვენა სანაპიროზე ჩრდილო განედის 41°45'׀ და აღმოსავლეთ გრძედის 45°48'׀კოორდინატებზე, მიკროზონის ტერიტორია მოიცავს ცივ-გომბორის ქედის ჩრდილო-აღმოსავლეთი დაქანების ტყიან კალთებზე მიბჯენილ მთისწინებს და ალაზნის დაბლობს. დასახელებული პუნქტიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთის მიმართულებით მდ. ალაზნამდე მანძილი პირდაპირი ხაზით 10 კმ-ია. საპირისპირო მხარეს სამხრეთ-დასავლეთისაკენ ცივ-გომბორის ქედის თხემურ ნაწილამდე კი 17 კმ. მიკროზონის უკიდურესი წერტილების სიმაღლეები ზღვის დონიდან 250-1000 მ-ის ფარგლებში იცვლება. მოიცავს შიდა კახეთის სოფლების: ბაკურციხის, კოლაგის, ვეჯინის, ძირკოკის, ჭანდარის, ს. გურჯაანის, ქ. გურჯაანის საგარეუბნო ზონის, კოტეხის, ჩუმლაყის, შაშიანის, კალაურის და ვაჩნაძიაანის ტერიტორიის ზედა ნაწილს, ალაზნის ვაკის მეორე ტერასიდან დაწყებული და ვრცელდება ცივ-გომბორის მთების ჩრდილო-აღმოსავლეთის კალთებზე.



კლიმატი

მიკროზონაში ამინდის ფორმირებას განაპირობებს სუბტროპიკულ და ზომიერ განედებში განვითარებული დასავლეთიდან და აღმოსავლეთიდან გადმონაცვლებული ატმოსფერული პროცესები. აქ კლიმატი ზომიერად ნოტიოა, ცხელი ზაფხულითა და ზომიერად ცივი ზამთრით.

მზის ნათების წლიური ხანგრძლივობა 2150-2200 საათის, ხოლო სავეგეტაციო პერიოდში 1550-1600 საათის საზღვრებში იცვლება. მიკროზონაში მზის პირდაპირი რადიაციის წლიური ჯამი ჰორიზონტალურ ზედაპირზე 71 კკალ/სმ² უდრის. გაბნეული რადიაცია წლიურად 49 კკალ/სმ², ხოლო სავეგეტაციო პერიოდში 35 კკალ/სმ²-ს უდრის. სუმარული რადიაციის წლიური მნიშვნელობა 120 კკალ/სმ²-ია, ხოლო თბილ პერიოდში 90 კკალ/სმ² უდრის.



მიკროზონაში ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა საკმაოდ მაღალია და 12,4°C უდრის. ყველაზე თბილი თვეებია - ივლისი და აგვისტო, რომელთა საშუალო ტემპერატურა თანაბარია და 23,6°, ყველაზე ცივი თვის (იანვარი) კი +0,9°-ია. წლიური აბსოლუტური მინიმუმებიდან საშუალო მინუს 10°, აბსოლუტური მაქსიმუმებიდან საშუალო კი 350 უდრის. ექსტრემალური ტემპერატურები -22 და +38° უდრის.



მხარის უმეტეს ნაწილში ჰაერის ტემპერატურის 100-ზე ზევით მდგრადი გადასვლა აპრილის I დეკადაში (5.IV) და 100-ზე ქვევით ნოემბრის პირველ რიცხვებში (3.XI) ეცემა. სავეგეტაციო პერიოდის ხანგრძლივობა 211 დღეს უდრის. ამ პერიოდში გროვდება 39300-მდე აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი.



გურჯაანის მიკროზონაში მოწმენდილ დღეთა (0-2 ბალი) წლიური რიცხვი, საერთო და ქვედა ღრუბლიანობის შესაბამისად 51 და 132-ს უდრის. სავეგეტაციო პერიოდში ეს მაჩვენებელი, აღნიშული ღრუბლიანობების შესაბამისად 36 და 79 დღეს უტოლდება.



ღრუბლიანი დღეების წლიური რაოდენობა (8-10 ბალი) საერთო და ქვედა ღრუბლიანობის შესაბამისად 113 და 59-ს, სავეგეტაციო პერიოდში კი 54 და 26 შეადგენს.



ზაფხულის დასაწყისიდან 85 დღის განმავლობაში მიკროზონაში ჰაერის საშუალო დღეღამური ტემპერატურა 200C-ზე მაღალია. ამ პერიოდში 34 დღის განმავლობაში (10.VII-13.VIII) ჰაერის საშუალო ტემპერატურა 230 და მეტსაც აღწევს.



მიკროზონაში შემოდგომის პირველი წაყინვები ნოემბრის მესამე დეკადაში (25.XI-დან) იწყება. ათ წელიწადში ერთხელ წაყინვა შესაძლოა ოქტომბრის დასასრულს (30.X-დან) დაიწყოს, რაც ვაზისათვის საშიში არ არის. ბოლო წაყინვები საშუალოდ 24.III-დან წყდება. ათ წელიწადში ერთხელ გაზაფხულის წაყინვები აპრილის შუა რიცხვებამდეც არის მოსალოდნელი.



მიკროზონაში ატმოსფერული ნალექების წლიური ჯამი 804 მმ, სავეგეტაციო პერიოდში 578 მმ მოდის. წლიური ნალექებიდან მაქსიმუმი (124 მმ) მაისში, ხოლო მინიმუმი (32 მმ) იანვარში აღინიშნება. ნალექები თოვლის სახით ჩნდება დეკემბრის ბოლო რიცხვებში, რომელიც მარტის შუა რიცხვებამდე ქრება. ამ პერიოდში 6-7 სმ საშუალო დეკადური სიმაღლის თოვლის საბურველი 25 დღის განმავლობაში დევს.



ჰაერის შეფარდებითი სინოტივის მნიშვნელობა საშუალოდ 72% უდრის. ჰაერის ტენით გაჟღენთილობა ყველაზე მეტი (80%) ნოემბერში, ყველაზე ნაკლები (64%) კი აგვისტოშია.



სეტყვიანი დღეების საშუალო წლიური მნიშვნელობა 1,7-ს უდრის. წლის განმავლობაში ყველაზე სეტყვიანი მაისი და ივნისია (0,6-0,4). განსაკუთრებულ წლებში სეტყვა შესაძლოა მოვიდეს 6-ჯერ.



ალუვიურ-კარბონატული ნიადაგის სიღრმის ტემპერატურული იზოპლეტების ანალიზიდან გამომდინარე, 5-50 სმ სიღრმის ფენაში, საშუალო ტემპერატურის 100-ზე ზევით მდგრადი გადასვლა აპრილის პირველ დეკადაში ხდება, ხოლო შედარებით მეტ სიღრმეზე (50-100 სმ) აპრილის შუა რიცხვებისაკენ იწევს.



ფესვთა სისტემის გააქტიურება მაისის შუა რიცხვებიდან იწყება, როცა ნიადაგის 10-120 სმ-ის სიღრმის ფენაში ტემპერატურა 150-ზე მაღალი ხდება. ივნისის შუა რიცხვებიდან სექტემბრის ბოლომდე 3 თვეზე მეტი ხნის განმავლობაში 5-დან 70 სმ-მდე სიღრმის ფენაში ტემპერატურა 200-ზე მაღალია.



მიკროზონაში ძირითადად გაბატონებულია სამხრეთ-დასავლეთის (33%) და დასავლეთის (18%) ქარები. იშვიათად მათ ენაცვლება აღმოსავლეთის (12%) ქარები. ქარის საშუალო წლიური სიჩქარე 1,7 მ/წმ-ია, წლის განმავლობაში ყველაზე მეტი სიჩქარე ქარს (1,9 მ/წმ) მარტში, ყველაზე ნაკლები (1,5 მ/წმ) კი დეკემბერში აქვს.



ევროპული და კახური ტიპის ღვინოების მისაღებად რეკომენდებული ჯიშები რქაწითელი, კახური მწვანე და საფერავი _ კვირტის გაშლას აპრილის შუა რიცხვებიდან, ყვავილობას მაისის ბოლოს, ყურძნის სიმწიფეს აგვისტოს მეორე ნახევარში იწყებენ. ყურძნის ტექნიკური მომწიფება (19-21% შაქრიანობით და 6,5-7,5 გრ/დმ³ ტიტრული მჟავიანობით) სექტემბრის ბოლო რიცხვებში აღინიშნება. ევროპული ტიპის სუფრის ღვინოებისათვის საუკეთესო ხარისხის ნედლეულის მისაღებად საჭიროა 40000-მდე სითბო, რომელიც გურჯაანის მიკროზონაში საშუალოდ (50%) 420 მ სიმაღლემდე გროვდება.



450-500 მ სიმაღლის ფარგლებში მდებარე ფართობებიდან საუკეთესო ხარისხის ღვინომასალს ათ წელიწადში 4-3-ჯერ, ხოლო კარგი ხარისხის ღვინომასალას ათ წელიწადში 7-5-ჯერ მივიღებთ 550 მეტრზე საუკეთესო ხარისხის პროდუქციას მივიღებთ 4 წელიწადში ერთხელ (25%), კარგი ხარისხისას 5-ჯერ 600 მეტრზე საუკეთესო ხარისხის პროდუქციას მივიღებთ 10 წელიწადში ერთხელ, კარგი ხარისხის პროდუქციას 4 წელიწადში ერთხელ.


ბუნებრივად ნახევრადტკბილი ღვინომასალის (> 26% შაქრიანობით) მისაღებად საკმაო სითბო (> 41000) აქ საშუალოდ (50%) 360 მ სიმაღლემდე გროვდება. ამისათვის ყურძენი ოქტომბრის პირველ ნახევარში უნდა დაიკრიფოს. 400 მ-ზე ასეთი ღვინომასალა 4 წელიწადში ერთხელ, ხოლო 500 მ-ზე 10 წელიწადში ერთხელ მიიღება.



მრავალწლიური მონაცემების მიხედვით, ჰაერის ტემპერატურების წლიური აბსოლუტური მინიმუმებიდან საშუალო, როგორც აღინიშნა -100C უდრის. ათ წელიწადში ერთხელ მოსალოდნელია მინიმალური ტემპერატურის (მცირე ხანგრძლივობით) -150-მდე დაცემა, რაც იწვევს ვაზის კვირტების მხოლოდ სუსტ (< 30%) დაზიანებას.

ნიადაგი

არსებული კვლევისა და ჩვენს მიერ ჩატარებული კვლევის მასალების საფუძველზე მიკროზონის ტერიტორიაზე გამოყოფილია ყავისფერი ნიადაგების 4, მდელოს-ყავისფერი ნიადაგების 4, ალუვიური ნიადაგების 5 და დელუვიური ნიადაგების 2 სახესხვაობა:

მუქი ყავისფერი, დიდი სისქის, თიხიანი
მუქი ყავისფერი, დიდი სისქის, ხირხატიანი, თიხიანი
რენძინო ყავისფერი, დიდი სისქის, თიხიანი
ყავისფერი, დიდი სისქის, ხირხატიანი, თიხნარი
მდელოს ყავისფერი, დიდი სისქის, თიხიანი
მდელოს ყავისფერი, დიდი სისქის, თიხნარი
მდელოს ყავისფერი, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი, თიხნარი
მდელოს ყავისფერი, დიდი სისქის, სიღრმით 110-120 სმ-დან გალებებული 140-150 სმ-დან გრუნტის წყლის დგომით, მძიმე თიხიანი
ალუვიური კარბონატული, დიდი სისქის, თიხიანი
ალუვიური კარბონატული, დიდი სისქის, თიხნარი
ალუვიური კარბონატული, სუსტად ხირხატიანი, თიხნარი
ალუვიური კარბონატული, დიდი სისქის, საშუალოდ ხირხატიანი და ქვიანი თიხნარი
ალუვიური კარბონატული, დიდი სისქის, პერიოდულად ჭარბტენიანი, 120-140 სმ-დან გრუნტის წყლის დგომით, თიხიანი
დელუვიური კარბონატული, დიდი სისქის, თიხნარი
დელუვიური კარბონატული, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი და ქვიანი, თიხნარი.


ზემოთ დასახელებული ნიადაგების პირველი სამი სახესხვაობა გავრცელებულია მიკროზონის ზედა სარტყელში ცივ-გომბორის მთების ჩრდილო-აღმოსავლეთ კალთებზე და სუსტად დაქანებულ ფერდობებზე, ხოლო მეოთხე სახესხვაობის ნიადაგები ძირითადად აღნიშნული კალთების შუა სარტყელში არიან წარმოდგენილი და რელიეფურად სუსტად დახრილ ფერდობებზე და გავაკებებზე არიან განვითარებული. მე-5, მე-6, მე-7 და მე-8 სახესხვაობის ნიადაგები კი წარმოდგენილია ზემოთ აღნიშნული კალთების დაბოლოებაზე, რომელიც უშუალოდ ემიჯნება ალაზნის ვაკეს და განვითარებული არიან გავაკებული რელიეფის ფორმებზე. აღნიშნული სახესხვაობის ნიადაგები სუსტადაა დახრილი ჩრდილო-აღმოსავლეთითა და სამხრეთ-აღმოსავლეთის მიმართულებით. მე-9, მე-13 სახესხვაობის ნიადაგები კი წარმოდგენილია ალაზნის ვაკის ზედა ნაწილში, რომელიც ემიჯნება ცივ-გომბორის მთების ჩრდილო-აღმოსავლეთი კალთების დაბოლოებას ქვემო ალაზნის სარწყავი არხის გაყოლებაზე. მე-14 და მე-15 სახესხვაობის ნიადაგები კი, რომლებიც დელუვებს წარმოადგენენ, ძირითადად გვხვდებიან ზემოთ აღნიშნული კალთების დაბოლოებაზე, სუსტად დაქანებულ შლეიფებზე.

პირველი სამი სახესხვაობის ნიადაგები, რომლებიც მიკროზონის ყველაზე მაღალ სარტყელშია წარმოდგენილი ხასიათდებიან ღრმა სისქის პროფილით და პროფილის სისქე 70-100 სმ-ის ფარგლებში, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 45-60 სმ-ის ფარგლებში ცვალებადობს, მექანიკური შედგენილობით თიხიანებს წარმოადგენენ, აქედან მე-2 სახესხვაობისათვის დამახასიათებელია ხირხატიანობა. სამივე სახესხვაობის ნიადაგები ქვედა ფენებში კარბონატების მაღალი შემცველობით ხასიათდებიან, განსაკუთრებით მე-3 სახესხვაობის ნიადაგი. აღნიშნული ნიადაგები განვითარებული არიან ლიოსისებურ თიხებზე და კირნარ ნაფენებზე. ზედა აქტიურ ჰუმუსიან ფენაში ხასიათდებიან მუქი ყავისფერი შეფერილობით, ხოლო ქვევით მოჩალისფრო-მოთეთრო შეფერილობით. მე-4 სახესხვაობის ნიადაგი, რომელიც ძირითადად მიკროზონის შუა სარტყელშია წარმოდგენილი, ხასიათდება საშუალო და სუსტი ხირხატიანობით, ღრმა სისქის პროფილით (80-120 სმ). აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 50-60 სმ-ის ფარგლებშია. მექანიკური შედგენილობით თიხნარია, შეფერილობით აქტიურ ფენაში ყავისფერია, ქვევით კი ჯერ ღია ყავისფერში, შემდეგ უფრო ღრმა ფენებში ჩალისფერში გადადის. კარბონატულია მთელ პროფილში. მე-5, მე-8 სახესხვაობის ნიადაგები, რომელიც მიკროზონის დაბლა სარტყელშია წარმოდგენილი ხასიათდებიან ყავისფერი და მუქი-ყავისფერი მოშავო შეფერილობით, ღრმა სისქის პროფილით (100-150 სმ) და ღრმა ჰუმუსიანი ფენით (60-70 სმ). მექანიკური შედგენილობით მე-5 და მე-8 სახესხვაობა თიხების ჯგუფს მიეკუთვნება, ხოლო მე-6 და მე-7 სახესხვაობა თიხნარებია, განსხვავებით მე-7 სახესხვაობა სუსტი ხირხატიანობით ხასიათდება, ხოლო მე-8 სახესხვაობა შედარებით მეტი ტენიანობით გამოირჩევა და 100-120 სმ-ის სიღრმიდან გალებებულია, ხოლო 140 სმ-ის სიღრმეზე დგას გრუნტის წყალი. მე-9, მე-13 სახესხვაობის ნიადაგები ძირითადად ალაზნის ვაკის სამხრეთ დასავლეთ ნაწილში და მისი შენაკადი მდინარეების გასწვრივ არიან წარმოდგენილი. აღნიშნული ნიადაგებიც ხასიათდებიან ღრმა სისქის პროფილით (100-150 სმ), აქტიური ჰუმუსიანი ფენა კი 50-70 სმ-ის ფარგლებშია. ხასიათდებიან ყავისფერი და რუხი ყავისფერი შეფერილობით. მექანიკური შედგენილობით მე-9 და მე-13 სახესხვაობები თიხებს, ხოლო მე-10, მე-12 სახესხვაობები თიხნარების ჯგუფს მიეკუთვნებიან, განსხვავებით მე-11 სახესხვაობისათვის დამახასიტებელია სუსტად ხირხატიანობა, ხოლო მე-12 სახესხვაობა საშუალოდ ხირხატიანი და ქვიანია. მე-13 სახესხვაობის ნიადაგისათვის დამახასიათებელია პერიოდული ჭარბტენიანობა და 120-140 სმ-ის სიღრმიდან გრუნტის წყლის დგომაც. მე-14 და მე-15 სახესხვაობის ნიადაგები, რომლებიც ძირითადად ცივ-გომბორის მთების ჩრდილო-აღმოსავლეთი კალთების დაბოლოებაზე არიან წარმოდგენილი, ხასიათდებიან ღრმა სისქის პროფილით (70-120 სმ) აქტიური ჰუმუსიანი ფენა კი 40-50 სმ-ის ფარგლებშია. შეფერილობით ყავისფერია, მექანიკური შედგენილობით თიხნარებს მიეკუთვნებიან, მთელ პროფილში კარბონატულია. განსხვავებით მე-15 სახესხვაობისათვის დამახასიათებელია ხირხატიანობა და სუსტი ქვიანობა, რაც უკეთეს პირობებს ქმნის მაღალხარისხიანი ღვინოების წარმოებისათვის. პირველი, მე-2, მე-3, მე-5, მე-8, მე-9 და მე-13 სახესხვაობის ნიადაგები თიხების ჯგუფს, ხოლო დანარჩენი მე-4, მე-6, მე-7, მე-10, მე-11, მე-12, მე-14, მე-15 სახესხვაობები თიხნარების ჯგუფს მიეკუთვნება. ჰუმუსის შემცველობა ნიადაგის საპლანტაჟო ფენაში ძირითადად 1,5-4,5%-ის ფარგლებშია, ხოლო პირველი სამი სახესხვაობის ნიადაგებში 3,5-5,5,%-მდე აღწევს, ქვევით კი მცირდება. ხსნადი ფოსფორით მეტწილად ღარიბია და ძირითადად 1,5-2,5 მგ-ის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში. ზოგ შემთხვევაში კი კვალის სახითაა წარმოდგენილი. გაცვლითი კალიუმითაც უმეტეს შემთხვევაში ღარიბია და 3,5-25,0 მგ-ის ფარგლებშია, 100 გ ნიადაგში, კალციუმის კარბონატებს მეტწილად საშუალო რაოდენობით შეიცავს, ხოლო პირველი სამი სახესხვაობის ნიადაგების ქვედა ფენაში საკმაოდ მაღალია და 40-60% აღწევს. ნიადაგის არეს რეაქცია ძირითადად საშუალო და სუსტი ტუტეა და პH-ის მაჩვენებელი 7,5-8,3-ის ფარგლებშია.

ჩატარებული გამოკვლევებიდან გამომდინარე, მიკროზონაში წარმოდგენილი ნიადაგის მახასიათებლები ერთ-ერთი განმსაზღვრელი ფაქტორია ღვინო ,,გურჯაანის წარმოებისათვის.

აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები

"გურჯაანის" დასახელების ღვინომასალის მისაღებად, ნიადაგურ-კლიმატური პირობების გათვალისწინებით, დაცული უნდა იქნეს შემდეგი აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები.

ჯიში რქაწითელი

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 320-750 მეტრამდე.
დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5 მ 2,5 X 1,5 მ 3,0 X 1,5 მ-ზე.
შტამბის სიმაღლე: 70-100 სმ.
სხვლის ფორმა: თავისუფალი და ქართული ორმხრივი შპალერი.
დატვირთვის ნორმა 1მ2-ზე: 8-10 კვირტი. 1 ჰა-ზე 80-100 ათასი კვირტი.
მოსავალი: 1 ჰა-ზე 9-10 ტონა.

ჯიში კახური მწვანე

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5 მ 2,5 X 1,5 მ 3,0 X 1,5 მ-ზე.
შტამბის სიმაღლე: 60-100 სმ.
სხვლის ფორმა: თავისუფალი, ქართული ორმხრივი შპალერი.
დატვირთვის ნორმა 1მ2-ზე: 8-10 კვირტი. 1 ჰა-ზე 80-100 ათასი კვირტი.
მოსავალი: 1 ჰა-ზე 6-7 ტონა.

ნიადაგის მოვლა-დამუშავება

სარწყავში - ბოლო სავეგეტაციო მორწყვის დამთავრება რთველის დაწყებამდე ერთი თვით ადრე, ნიადაგის საშემოდგომო და საგაზაფხულო ხვნები, ნიადაგის მინიმალური დამუშავება. ტენდამცველი ღონისძიებები - ნიადაგის ზედაპირის ფხვიერ მდგომარეობაში შენარჩუნება (კულტივაცია, ფრეზირება, მულჩირება).


განოყიერება

ორგანულ-მინერალური სასუქების გამოყენება კარტოგრაფიული აგრორეგლამენტებით.

ფიტოსანიტარული რეგლამენტი:

ძირითადი დაავადებები: ჭრაქი, ნაცარი, სიდამპლე.
მავნებლები: ტკიპა, ყურძნის ჭია, ვაზის ცრუფარიანა.
ბრძოლის ღონისძიების გატარება: საქართველოში რეგისტრირებული, კონტაქტური და სისტემური პრეპარატებით.

რქაწითელისა და კახური მწვანის სამეურნეო-ტექნოლოგიური დახასიათება

რქაწითელი თეთრყურძნიანი საღვინე ვაზის ჯიშია. იგი გამოირჩევა მაღალი სამეურნეო-ტექნოლოგიური თვისებებით, ხასიათდება სხვადასხვა პირობებისადმი გამძლეობით და პროდუქციის მაღალი ღირსებით. ჯიში საშუალო ან საშუალოზე საგვიანო პერიოდისაა, უხვმოსავლიანი (მტევნის საშუალო წონა 160-250 გ-მდე). საშუალო მოსავალი ჰექტარზე 9-10 ტონა.

მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 240 გ/დმ3-ს აღწევს, 7,8 გ/დმ³ მჟავიანობის შენარჩუნებით.

კახური მწვანე თეთრყურძნიანი საღვინე ვაზის ჯიშია.

ვაზი საშუალო ზრდისაა, საშუალო სიმწიფის პერიოდის. მტევნის საშუალო წონა 172 გ-ია, ხოლო საშუალო მოსავალი ჰექტარზე 6-7 ტ. ჯიშს ახასიათებს შაქრის დაგროვების (220 გ/დმ³) საკმაოდ დიდი უნარი, ნორმალური მჟავიანობის შენარჩუნებით (6,0-7,8 გ/დმ³).



ღვინო "გურჯაანი"

"გურჯაანი" - ადგილწარმოშობის დასახელების, კონტროლირებადი უმაღლესი ხარისხის თეთრი მშრალი ღვინოა. მზადდება რქაწითელისა ჯიშის ყურძნიდან. დასაშვებია 15%-მდე კახური მწვანეს ჯიშის ყურძნის გამოყენება.

ღვინო "გურჯაანი" ხასიათდება ღია ჩალისფერი შეფერვით, გემოზე ჰარმონიული, სრული, დახვეწილი, ჯიშური არომატით და განვითარებული ბუკეტით.

ღვინო "გურჯაანი" ქიმიური მონაცემები უნდა შეესაბამებოდეს შემდეგ მაჩვენებლებს:
მოცულობითი სპირტშემცველობა 10,5-12,5%
შაქრის მასიური კონცენტრაცია არაუმეტეს 3 გ/ დმ³
ტიტრული მჟავიანიბა 5,5-7,5 გ/დმ³
აქროლადი მჟავიანობა არაუმეტეს 1,0 გ/დმ^3.
დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია არანაკლებ 16 გ/დმ³
გოგირდოვანი მჟავის საერთო მასის კონცენტრაცია არაუმეტეს 210 მგ/დმ³
თავისუფალი გოგირდოვანი მჟავის კონცენტრაცია არაუმეტეს 30 მგ/დმ³
დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონდებლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისის #1493/1999წ დადგენილებას.

ღვინო "გურჯაანის" სანედლეულო ბაზის არსებული ფართობები

გურჯაანის მიკროზონაში სანედლეულო ბაზის ფართობი შეადგენს _ 1151,5 ჰა-ს.

მიკროზონაში შესაძლებელია მიღებული იქნას კონდიციური ყურძნის 8636 ტ. 1 ტონიდან 65 დეკალიტრის გამოსავლიანობისას შესაძლებელია წარმოებულ იქნას 561000 დეკალიტრი ღვინომასალა.

გურჯაანის მიკროზონის მდებარეობა _ ცივ-გომბორის ქედის დაქანებაზე შექმნილი მიკროკლიმატი, ყავისფერი, მდელოს ყავისფერი, ალუვიური და დელუვიური ნიადაგები, ჯიში რქაწითელისა და კახური მწვანის უნიკალურობა განსაზღვრავს ღვინო ,,გურჯაანის განსაკუთრებულ თვისებებს.

დასახელება "ატენური"

გეოგრაფიული მდებარეობა

მევენახეობის სპეციფიკური ზონა ატენი (ატენური) მდებარეობს შიდა ქართლში, გორის ადმინისტრაციულ რაიონში., თრიალეთის ქედის ჩრდილო-აღმოსავლეთი კალთების დაბოლოებაზე, მთისწინების გორაკ-ბორცვიან ზოლში ჩრდილო განედის 42°31׀ და აღმოსავლეთ გრძედის 42°54׀ კოორდინატებზე, მდინარე ატენურის მარცხენა და მარჯვენა მხარეს და ქმნის ორ ურთიერთ საპირისპირო (ჩრდილო-აღმოსავლეთის, სამხრეთის და სამხრეთ-დასავლეთის) დახრილობის ფერდობებსა და გავაკებებს, რომელიც მიმართულია მდინარე ატენურის აუზისაკენ.



მიკროზონაში ვენახები მოქცეულია 620 მეტრიდან 750 მეტრამდე სიმაღლის ფარგლებში და მოიცავს სოფლებს: პატარა ატენს, გარდატენს და დიდ ატენს.

კლიმატი

 სპეციფიკური ზონა მიეკუთვნება ზომიერად ნოტიო სუბტროპიკულ კლიმატურ ოლქს, რომელიც ზომიერად თბილი სტეპურიდან ზომიერად ნოტიოზე გარდამავალი კლიმატით ცხელი ზაფხულითა და ცივი ზამთრით ხასიათდება.

მზის ნათების წლიური ხანგრძლივობა 2200-2300 საათის, სავეგეტაციო პერიოდში 1500-1700 საათს ჭარბობს. ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა 10,70-ს, ყველაზე თბილი თვის _ აგვისტოს საშუალო ტემპერატურა 22,00-ს, ყველაზე ცივი თვის იანვარისა კი მინუს 1,50-ს აღწევს.

ჰაერის საშუალო დღე-ღამური ტემპერატურის 100-ზე ზევით მდგრადი გადასვლა აპრილის შუა რიცხვებიდან (16.IV), ხოლო ქვევით დაცემა (25.IX) ოქტომბრის ბოლოს ხდება ამ პერიოდის ხანგრძლივობა 192 დღეს უდრის. 100-ზე აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი 34500-ს უახლოვდება.

შემჩნეულია, რომ მდ. მტკვრის მარჯვენა მხარეს, მდ. ტანას ქარებისაგან დაცულ ხეობაში ხარისხოვანი პროდუქციის მისაღებად საკმაო სითბო 650 მ სიმაღლემდე შესაძლებელია 75% წლებში, ე. ი. 10 წელიწადში 7-8-ჯერ, ხოლო საუკეთესო ხარისხის პროდუქციაა ჩინურისა და გორული მწვანისაგან მიიღება 25% წლებში, ე. ი. 4 წელიწადში ერთჯერ.

ქ. გორიდან სამხრეთით, მდ. ტანას ხეობაში, სიმაღლის მატებით ნალერქების წლიური ჯამი თანდათან კლებულობს და ატენში ზღვის დონიდან 620 მ სიმაღლეზე 560 მმ-ს უდრის. ნალექების საშუალო თვიური რაოდენობა უდიდესია (73 მმ) მაისში, უმცირესი (32 მმ) კი აგვისტოში. წლის თბილ პერიოდში ნალექებს 344 მმ-ზე მეტი არ მოდის. ჰიდროთერმული კოეფიციენტი ივლისის შუა რიცხვებიდან ოქტომბრის პირველ რიცხვებამდე (112 დღის განმავლობაში) 1-ზე ნაკლებია. განსაკუთრებული გვალვიანობით გამოირჩევა ივლისი და აგვისტო, როცა ვენახი ინტენსიურ რწყვას მოითხოვს. დანარჩენ თვეებში ნალექები იმაზე მეტია, რამდენიც ნიადაგიდან და მცენარეულობიდან შესაძლოა აორთქლდეს.

სეტყვიან დღეთა რიცხვი წელიწადში საშუალოდ 2-ს უდრის. სეტყვა შედარებით ხშირად (0,8 დღე) მაისში მოდის.

გორის რაიონში, მდ. მტკვრის ხეობაში გაბატონებულ ჩრდილო-დასავლეთისა (44%) და მისი პერპენდიკულარული სამხრეთ-აღმოსავლეთის (41%) ქარები მდ. ტანას ხეობაში ნაკლები სიძლიერით ხასიათდება. თრიალეთის ქედის განშტოებები საცხენისისა და წერეთის ქედები მდ. ტანას ხეობას აღნიშნული მიმართულებებიდან ჰაერის მასების უშუალო შემოჭრისაგან იცავენ. ქარები უმთავრესად ხეობის გასწვრივ ქრიან, რომლის სიღრმეში მათი სიძლიერე თანდათან მცირდება.

ჰაერის მინიმალური ტემპერატურების საშუალო, სანაპირო ზოლთან შედარებით გაზრდილია და მინუს 12-140C-ის საზღვრებში იცვლება. ასეთ შემთხვევებში 10 წელიწადში მოსალოდნელია ყინვების 17-190C-მდე დაცემა და მოზამთრე ერთწლიანი ნაზარდების მნიშვნელოვანი დაზიანება.

ნიადაგები

ძირითადად ნიადაგის ორი ტიპია წარმოდგენილი _ ყავისფერი და ალუვიური ნიადაგები. მცირე ლაქების სახით წარმოდგენილია დელუვიური და პროლუვიური ნიადაგებიც.

ნიადაგების პროფილის სისქე 0,7-1,5 მეტრის ფარგლებშია, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 30-60 სმ-ის ფარგლებში ცვალებადობს. მექანიკური შედგენილობის მიხედვით ძირითადად მძიმე თიხნარებისა და მსუბუქ თიხებს მიეკუთვნებიან, სადაც ფიზიკური თიხის შემცველობა 40-70%-ის ფარგლებშია. თიხის რაოდენობა კი ძირითადად ლექის (<0,081 მმ) ფრაქციითაა გაზრდილი და ამიტომ ლექინ-ლამიანი ნიადაგების ჯგუფს მიეკუთვნებიან. კარბონატების მეტწილად მცირე რაოდენობით შეიცავენ და პროფილში 0,2-14,0%-ის ფარგლებში ცვალებადობს. ნიადაგის არეს რეაქცია (PH) სუსტი და საშუალო ტუტეა, PH-ის მაჩვენებელი 7,2-8,2-ის ფარგლებშია. ჰუმუსს საშუალოდ და მცირე რაოდენობით შეიცავეს და პროფილში 3,25-0,5%-ის ფარგლებშია. ჰიდროლიზური აზოტით მეტწილად ღარიბია, 100 გ ნიადაგში 6,0 მგ-ს არ აღემატება. გამონაკლის შემთხვევებში კი საშუალოდაა წარმოდგენილი და 7-10 მგ-ს შეადგენს 100 გ ნიადაგში. საშუალო და მცირე რაოდენობით შეიცავს ხსნად (შესათვისებელ) ფოსფორს და 6,0-1,2 მგ-ის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში. ზოგიერთ შემთხვევებში კი მხოლოდ კვალის სახითაა წარმოდგენილი. გაცვლითი კალიუმს საშუალო და მცირე რაოდენობით შეიცავენ და ნიადაგის საპლანტაჟო ფენაში 46,0-9,2 მგ-ის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში. შთანთქმული ფუძეების ჯამი (Ca+Mg) საშუალო და მაღალი მაჩვენებლით ხასიათდება და 20,0-54,3 მილიექვივალენტის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში. ჯამიდან გაცილებით მეტი პროცენტი მოდის შტანთქმულ კალციუმზე, მაგნიუმი კი გაცილებით მცირეა.


აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები

"ატენის" ("ატენურის") დასახელების ღვინის საწარმოებლად, ნიადაგურ-კლიმატური პირობების გათვალისწინებით, რეკომენდირებულია შემდეგი აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები.

ჯიში ჩინური

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 640-830 მეტრამდე

დარგვის სქემა: 2,5 X 1,5 2,0 X 1,5

შტამბის სიმაღლე: 90-100 სმ

სხვლის ფორმა: ქართული ორმხრივი შპალერი და თავისუფალი

დატვირთვის ნორმა: 1მ² 7-10 კვირტი

მოსავალი: ჰა-ზე 8-9 ტ

ჯიში გორული მწვანე

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 640-830 მ-მდე

დარგვის სქემა: 2,5 X 1,5 2,0 X 1,5

შტამბის სიმაღლე: 90-100 სმ

სხვლის ფორმა: ქართული ორმხრივი შპალერი, თავისუფალი

დატვირთვის ნორმა: 1მ² 8-10 კვირტი

მოსავალი: 8 ტ/ჰა-ზე


ჯიში ალიგოტე

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 640-850 მ-მდე

დარგვის სქემა: 2,5 X 1,5 2,0 X 1,5

შტამბის სიმაღლე: 90-100 სმ

სხვლის ფორმა: ქართული ორმხრივი შპალერი, თავისუფალი

დატვირთვის ნორმა: 1მ² 8-10 კვირტი

მოსავალი: 8 ტ/ჰა-ზე


ნიადაგის მოვლა-დამუშავება:

ნიადაგის საშემოდგომო და საგაზაფხულო ხვნა და კულტივაცია. სავეგეტაციო მორწყვის დამთავრება რთველის დაწყებამდე ერთი თვით ადრე.

ურწყავში ნიადაგის ზედაპირის ფხვიერ მდგომარეობაში შენარჩუნება.

განოყიერება

ორგანული და მინერალური სასუქების გამოყენება კარტოგრაფიული რეგლამენტებით.

ფიტოსანიტარული რეგლამენტი:

ძირითადი დაავადებები: ნაცარი, ჭრაქი

მავნებლები: ვაზის ცრუფარიანა, ყურძნის ჭია.

ბრძოლის ღონისძიებები: საქართველოში რეგისტრირებული, შესაბამისი კონტაქტური და სისტემური პრეპარატების გამოყენება.

ჯიში ჩინურის, გორული მწვანისა და ალიგოტეს

სამეურნეო-ტექნოლოგიური დახასიათება

ჩინური - ქართული აბორიგენული მაღალხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიშია, რომელიც ლიტერატურაში ატენურის სახელითაც არის ცნობილი. სამეურნეო დანიშნულების მიხედვით იგი მიეკუთვნება სუფრის ღვინისა და ცქრიალა ღვინომასალების მიმართულების ყურძნის ჯიშთა ჯგუფს. ახასიათებს საგვიანო სიმწიფის პერიოდი და საშუალოზე ძლიერი ზრდა.

საშუალო მოსავალი 8-9 ტ/ჰა-ზე. მწიფე ყურძენში შაქრიანობა _ 170-205 გ/დმ³, მჟავიანობა 7-8 გ/დმ³  მტევნის საშუალო წონა 172-185 გ-მდე.

გორული მწავნე - გორული მწვანე ქართული მაღალხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი თეთრყურძნიანი ვაზის საღვინე ჯიშია, საგვიანო სიმწიფის პერიოდის. სხვა ჯიშებისაგან განსხვავებით აგროვებს შედარებით მეტ შაქარს.

ვაზი საშუალოზე ძლიერი ზრდისაა. საშუალო მოსავალი 8 ტ/ჰა-ზე, მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 216 - 225 გ/დმ³ აღწევს, ხოლო მჟავიანობა 9,1-10,0 გ/დმ³.

ალიგოტე ფრანგული თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიშია. სამეურნეო დანიშნულებით მისი პროდუქცია განკუთვნილია მაღალხარისხოვანი სუფრის ღვინისა და ცქრიალას ღვინოების მისაღებად.

სიმწიფეში შედის სექტემბრის პირველ ნახევარში. საშუალო ზრდის სიძლიერის. საჰექტარო მოსავალი 8-9 ტონას აღწევს. მტევნის საშუალო წონა 125-130 გ, შაქრიანობა 200-210 გ/დმ³, ხოლო მჟავიანობა 8,5-9 გ/დმ³ შეადგენს.

ღვინო "ატენი" ("ატენური") - ადგილწარმოშობის დასახელების კონტროლირებადი უმაღლესი ხარისხის თეთრი ცქრიალა ღვინოა. იგი მზადდება ჩინურისა და გორული მწვანის ყურძნისაგან (აგრეთვე რეკომენდირებულია ალიგოტეს ჯიშის ყურძენი) ღვინომასალების მეორადი დუღილით.

ღვინო "ატენი" ("ატენური") ხასიათდება ჩალისფერი შეფერვით, ჰარმონიული გემოთი, ხილის ტონებით, ენერგიული თამაშით.

ღვინო "ატენის" ("ატენურის") ქიმიური მონაცემები უნდა შეესაბამებოდეს შემდეგ მაჩვენებლებს:

მოცულობით სპირტშემცველობა, % _ 11,5

შაქრების მასური კონცენტრაცია:

ძლიერ მშრალი არაუმეტეს 3,0 გ/დმ³,

მშრალი - 20-35 გ/დმ³,

ნახევრადმშრალი - 35-50 გ/დმ³,

ნახევრადტკბილი - 50-80 გ/დმ³,

ტკბილი - 80 გ/დმ³ და მეტი

ტიტრული მჟავიანობა 6,0-7,0 გ/დმ³

აქროლადი მჟავიანობა - არა უმეტეს 1,0 გ/დმ³

დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია - არა ნაკლებ 16 გ/დმ³

დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონმდებლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისს #1493/1999 დადგენილებას.


სპეციფიკური ზონის ფართობი

"ატენის" ("ატენურის") სპეციფიკური ზონის ფართობი შეადგენს დაახლოებით 14,5 კმ²


ატენის ხეობაში ღვინის დამზადების თვითმყოფადი ისტორიული და თანამედროვე ტექნოლოგიათა ურთიერთშეჯერება, ხელშემწყობი ბუნებრივ-ეკოლოგიური პირობები (მაღალმთიანი სისტემების ზეგავლენა ტემპერატურულ პირობებზე) აბორიგენული ჯიშების თვისებები უზრუნველყოფს ქართული ტრადიციული ცქრიალა ღვინო "ატენის" ("ატენურის") წარმოებას.

დასახელება "წინანდალი"
გეოგრაფიული მდებარეობა

მევენახეობის სპეციფიკური ზონა წინანდალი მდებარეობს თელავის ადმინისტრაციულ რაიონში, მდ. ალაზნის მარჯვენა სანაპიროზე. მიკროზონის ტერიტორია მოიცავს ერთი მხრივ ცივ-გომბორის ქედის ჩრდილო-აღმოსავლეთი დაქანების ტყიანი კალთების გაგრძელებას და მეორე მხრივ მთისწინებსა და ალაზნის დაბლობს. სამრეწველო ვენახები ძირითადად განლაგებულია ზღვის დონიდან 300-750 მეტრი სიმაღლის ფარგლებში.

ღვინო ,,წინანდლის“ წარმოების სანედლეულო ბაზა მოიცავს შემდეგ სოფლებს:   აკურა, ვანთა, ბუშეტი, ქვემო ხოდაშენი, წინანდალი, კისისხევი, კონდოლი, ნასამხრალი, შალაური, კურდღელაური, ვარდისუბანი, გულგულა, იყალთო, რუისპირი.

კლიმატი

კლიმატი ზომიერად ნოტიოა, ცხელი ზაფხულითა და ზომიერად ცივი ზამთრით. მზის ნათების წლიური ხანგრძლივობა 2300 საათს აღემატება. მიკროზონაში მზის პირდაპირი რადიაციის წლიური ჯამი პერპენდიკულარულ ზედაპირზე 130 კკალ/სმ², ხოლო სხივებისადმი ჰორიზონტალურ ზედაპირზე 76 კკალ/სმ² უდრის. თბილ პერიოდში ეს მაჩვენებლები შესაბამისად 92 და 60 კკალ/სმ² ფარგლებში მერყეობს. გაბნეული რადიაცია წლიურად 54 კკალ/სმ², ხოლო სავეგეტაციო პერიოდში 40 კკალ/ სმ² აღწევს. ჯამური რადიაციის წლიური მნიშვნელობა 130 კკალ/სმ²-ია, ხოლო თბილ პერიოდში 100 კკალ/სმ² უდრის. მიკროზონაში ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა საკმაოდ მაღალია და 12,4° უდრის. ყველაზე თბილ თვეებში - ივლისში და აგვისტოში საშუალო ტემპერატურა 23,2°, ყველაზე ცივი თვის - იანვრის ტემპერატურა კი +0,9°-ია. წლიური აბსოლუტური მინიმუმებიდან საშუალო -10°, აბსოლუტური მაქსი­მუმებიდან საშუალო კი 35° უდრის. ექსტრემალური ტემპერატურები -230 _ +380-ის ფარგლებშია. მხარის უმეტეს ნაწილში ჰაერის ტემპერატურის 100-ზე ზევით მდგრადი გადასვლა აპრილის I დეკადაში (8.IV-დან) აღინიშნება, 100-ზე ქვევით ტემპერატურა ნოემბრის პირველ რიცხვებში (3.XI-დან) ეცემა. სავეგეტაციო პერიოდის ხანგრძლივობა უდრის 208 დღეს. აქტიურ ტემპე­რატურათა ჯამი 550 მ სიმაღლეზე 38000 აღწევს.

წინანდლის მიკროზონაში მოწმენდილ დღეთა წლიური რიცხვი (ღრუბლიანობა 0-2 ბალი) საერთო და ქვედა იარუსის ღრუბლიანობის შესაბამისად 52-82-ს შეადგენს. სავეგეტაციო პერიოდში მოწმენდილი დღეები აღნიშნული ღრუბ­ლიანობის თანმიმდევრულად 36 და 55 უდრის. წლის განმავლობაში მოღრუბლული დღეები (8-10 ბალი) საერთო და ქვედა იარუსის ღრუბლიანობის შესაბამისად 122 და 95-ს უდრის, ხოლო სავეგეტაციო პერიოდში აღნიშნულ ღრუბლიანობათა დღეები შესაბამისად 61 და 45-ს შეადგენს. მიკროზონაში ატმოსფერული ნალექების წლიური ჯამი 845 მმ, სავეგეტაციო პერიოდში 644 მმ უდრის. წლიური ნალექებიდან მაქსიმუმი (157 მმ) მაისში, მინიმუმი (28 მმ) იანვარში აღინიშნება. ვაზის კვირტის გაშლა (რქაწითელი, საფერავი, კაბერნე) აპრილის შუა რიცხვებიდან იწყება, ხოლო სიმწიფეში აგვისტოს შუა რიცხვებიდან შედის. ხარისხოვანი ევროპული ტიპის სამარკო ღვინის დასამზადებლად ყურძენი სექტემბრის ბოლო რიცხვებში უნდა დაიკრიფოს.

„წინანდლის“ მიკროზონაში (300-750 მ სიმაღლის ფარგლებში) აქტიური სითბოს ჯამი 4100-35000 შორის იცვლება. აქ გავრცელებული ვაზის ჯიშებიდან ევროპული ტიპის საუკეთესო ხარისხის სუფრის ღვინოს (300-450 მ სიმაღლის ნაკვეთებიდან) მივიღებთ 75%-35%-ის ფარგლებში. ე.ი. 10 წელიწადში დაახლოებით 7-4-ჯერ. აღნიშნულ სიმაღლეებზე კარგი ხარისხის პროდუქცია თითქმის ყოველწლიურად (80-90%) იწარმოება.

500-550 მეტრი სიმაღლის ნაკვეთებზე უმაღლესი ხარისხის ღვინომასალა იწარმოება 10 წელიწადში 2-ჯერ (20%), მაშინ, როცა კარგი ხარისხის პროდუქციის მიღება შესაძლოა 10 წელიწადში 5-ჯერ (50%). 600-650 მეტრ სიმაღლის ნაკვეთებზე კი კარგი ხარისხის პროდუქცია მიიღება 10 წელიწადში 2-ჯერ (20%).



წინანდლის მიკროზონაში სეტყვიანი დღეები ხშირია (წელიწადში საშუალოდ 2-3). წლის განმავლობაში ყველაზე ხშირად სეტყვა მოდის მაისში და ივნისში (0,7 და 0,8). განსაკუთრებულად სეტყვიან წლებში კი შესაძლოა მოვიდეს 9-ჯერ.

ჰაერის შეფარდებითი სინოტივის წლიური მნიშვნელობა საშუალოდ 70% უდრის. ჰაერის ტენით გაჟღენთილობა ყველაზე ნაკლებია აგვისტოში (60%), ყველაზე მეტი კი ნოემბერში (77%). მიკროზონაში ძირითადად გაბატონებულია დასავლეთის (35%) და აღმოსავლეთის (23%) რუმბის ქარები. ქარის საშუალო წლიური სიჩქარე 1,7 მ/წმ უდრის. ძლიერ ქარიან დღეთა რიცხვი მიკროზონაში დიდი არ არის (10). მრავალწლიური მონაცემების მიხედვით, ჰაერის ტემპერატურების წლიური აბსოლუტური მინიმუმებიდან საშუალო -10, -110 უდრის. ათ წელიწადში ერთხელ მოსალოდნელია მინიმალური ტემპერატურის მცირე ხანგრძლივობით -150-მდე დაცემა, რაც ვაზის სანაყოფე კვირტებს მხოლოდ სუსტად (< 30%) დააზიანებს.

ნიადაგი

2005 წლის ივნის-ივლისის თვეში საქართველოს მებაღეობის, მევენახეობისა და მეღვინეობის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის ნიადაგმცოდნე სპეციალისტებმა, მიკროზონის ნიადაგური საფარის შესწავლის მიზნით, საკვლევ ტერიტორიაზე ჩაატარეს ნიადაგების კვლევის საველე და კამერალური სამუშაოები. ნიადაგების ანალიზური სამუშაოები ჩატარდა ამავე ინსტიტუტის აგროქიმიის ლაბორატორიაში.



გამოკვლევების შედეგად შესწავლილ ტერიტორიაზე გამოიყო შემდეგი ძირითადი ნიადაგური ტიპები:



ტყის ყავისფერი, დიდი სისქის, საშუალო და ძლიერ ხირხატიანი, მძიმე თიხნარი;
ყავისფერი, დიდი სისქის, ალაგ სუსტად ხირხატიანი, თიხნარი და თიხიანი;
ყავისფერი, საშუალო სისქის, სუსტად ხირხატიანი, მძიმე თიხნარი;
მდელოს ყავისფერი, დიდი სისქის, მძიმე თიხნარი და თიხიანი;
მდელოს ყავისფერი, დიდი სისქის, სუსტად და საშუალოდ ხირხატიანი, თიხნარი;
დელუვიურ-პროლუვიური, დიდი სისქის, მსუბუქი და მძიმე თიხნარი;
ალუვიურ-პროლუვიური, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი, თიხნარი;
ალუვიური, დიდი სისქის, მძიმე თიხნარი;
ალუვიური, დიდი სისქის, ძლიერ ხირხატიანი, თიხნარი.


პირველი სახესხვაობის ნიადაგი ხასიათდება სოფ. ვანთის, სოფ. აკურის (ნაკ. „ნასახლარები”), სოფ. კისისხევში (ნაკ. „არხის ზემოთ”) მაგალითზე.

მეორე სახესხვაობის ნიადაგი ხასიათდება სოფ. ბუშეტის (ნაკ. „რკინიგზის ქვემოთ თეთრ ხიდთან”), სოფ. შალაურის (ნაკ. „ტრასის ქვემოთ”), სოფ. ვაჩნა­ძიანის (ნაკ. „ხრამიწები”) მაგალითზე.

მესამე სახესხვაობის ნიადაგი ხასიათდება სოფ. შალაურის (ნაკ. ,,დიდი ვერხვის ადგილები) მაგალითზე.

მეოთხე სახესხვაობის ნიადაგი ხასიათდება სოფ. წინანდლის (ნაკ. ,,თელიანი), სოფ. ქვემო ხოდაშენის (ნაკ. „ნაფარეხლები”), სოფ. კურდღელაურის (ნაკ. „ბეღანაფშები”) მაგალითზე.

მეხუთე სახესხვაობის ნიადაგი ხასიათდება სოფ. ქვემო ხოდაშენის (ნაკ. „დიდი ვენახები”) მაგალითზე.

მეექვსე და მეშვიდე სახესხვაობის ნიადაგები წარმოდგენილია ზემოთ ჩამოთვლილი სოფლებიდან ალაზნის ვაკისკენ გარდამავალ ზოლში.

მერვე და მეცხრე სახესხვაობის ნიადაგები უშუალოდ ალაზნის ტერასის მიჯნაზე მდებარეობენ.

მიკროზონის ზედა ნაწილში წარმოდგენილი ყავისფერი ნიადაგები (თავისი სახესხვაობით) საშუალო და ღრმა პროფილით ხასიათდებიან. ქვედა ზოლში გავრცელებული ალუვიური, ალუვიურ-პროლუვიური და დელუვიურ-პრო­ლუვიური ნიადაგები უფრო ღრმა პროფილით და სხვადასხვა ხირხატიანობით ხასიათდებიან. ნიადაგის პროფილის სისქე ზედა ნაწილში, სადაც ყავისფერი ნიადაგებია წარმოდგენილი, 70-100 სმ-ის ფარგლებშია, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 30-50 სმ-ის ფარგლებში. ზონის ქვედა ნაწილში, სადაც ალუვიური, ალუვიურ- პროლუვიური და დელუვიურ-პროლუვიური ნიადაგებია წარმოდგენილი პროფილი უფრო ღრმაა 100-150 სმ-ს აღემატება, აქტიური ჰუმუსიანი ფენა კი 40-50 სმ-ია. მექანიკური შედგენილობით ნიადაგები ძირითადად საშუალო და მძიმე თიხნარი შედგენილობით ხასიათდებიან, მცირე მონაკვეთებზე კი მსუბუქი თიხიანებიცაა წარმოდგენილი. ჰუმუსი მცირე რაოდენობითაა 1,0-2,5%-ის ფარგლებში, ჰიდროლიზური აზოტის, ხსნადი ფოსფორის და გაცვლითი კალიუმის შემცველობა დაბალია, კალციუმის კარბონატებს ნიადაგები მცირე და საშუალო რაოდენობით შეიცავენ, 2,5-16,0%-ის ფარგლებში, ნიადაგის არეს რეაქცია (pH) საშუალო ტუტეა. მიკროზონაში წარმოდგენილი ნიადაგები ექსპოზიციით (ძირითადად ჩრდილო-აღმოსავლეთი და აღმოსავლეთი), კალციუმის კარბონატების შემცველობით, ხირხატიანობით და კლიმატური ფაქტორების ერთობლიობით კარგ პირობებს ქმნიან წინანდლის დასახელების ღვინის მისაღებად. ძირითადი გავრცელებული ვაზის ჯიშებია: რქაწითელი, საფერავი და კახური მწვანე.



აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები - წინანდლის დასახელების ღვინის მისაღებად ნიადაგურ-კლიმატური პირობების გათვალისწინებით დაცული უნდა იქნეს შემდეგი აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები:

ჯიში რქაწითელი

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 300-600 მეტრამდე.

დარგვის სქემა: 2,35 X 1,30 მ 2,5 X 1,5 მ.

შტამბის სიმაღლე:80-100 სმ-მდე.

სხვლის ფორმა: თავისუფალი და ქართული ორმხრივი შპალერი.

დატვირთვის ნორმა 1მ^2-ზე: 8-10 კვირტი. 1 ჰა-ზე 80-100 ათასი კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 9-10 ტონა.



ჯიში კახური მწვანე

დარგვის სქემა: 2,5 X 1,5 მ 2,35 X 1,30 მ.

შტამბის სიმაღლე: 70-100 სმ-მდე.

სხვლის ფორმა: თავისუფალი და ქართული ორმხრივი შპალერი.

დატვირთვის ნორმა 1მ²-ზე: 8-10 კვირტი. 1 ჰა-ზე 80-100 ათასი კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 6-7 ტონა.

გადაუდებელი აგროღონისძიება: გასხვლისას დატოვებული კვირტებისა და მოსავლიანი ყლორტების ნორმირება დადგენილი აგრორეგლამენტების ფარგლებში _ რეგლამენტირებული მოსავლის მისაღებად.

ნიადაგის მოვლა-დამუშავება

ნიადაგის საშემოდგომო და საგაზაფხულო ხვნები. ნიადაგის მინიმალური დამუშავება _ ჰერბიციდების პერიოდულად გამოყენების ფონზე. ტენდამცველი ღონისძიებები _ ნიადაგის ზედაპირის ფხვიერ მდგომარეობაში შენარჩუნება (კულტივაცია, ფრეზირება, მულჩირება). სავეგეტაციო მორწყვის დამთავრება რთველის დაწყებამდე ერთი თვით ადრე. ურწყავში - ნიადაგის ზედაპირის სარეველებისგან სუფთა და ფხვიერ მდგომარეობაში შენარჩუნება. შესაძლებლობის ფარგლებში, ნიადაგის მულჩირება ორგანული მასითა და სინთეტური საშუალებით.

განოყიერება

ორგანულ-მინერალური სასუქების გამოყენება კარტოგრაფიული აგრორეგ­ლა­მენტებით.

ფიტოსანიტარული რეგლამენტი:

ძირითადი დაავადებები: ჭრაქი, ნაცარი, ანთრაქნოზი, სიდამპლეები.

მავნებლები: ტკიპები, ყურძნის ჭია, ვაზის ცრუფარიანა.

ბრძოლის ღონისძიების გატარება: საქართველოში რეგისტრირებული, კონტაქ­ტური და სისტემური პრეპარატებით.

დამატებითი აგროღონისძიება ნაცრის წინააღმდეგ დამატებითი წამლობების ჩატარება.

სამეურნეო-ტექნოლოგიური დახასიათება

რქაწითელი თეთრყურძნიანი საღვინე ვაზის ჯიშია. ის გავრცელებულია როგორც საქართველოში, ისე მის ფარგლებს გარეთაც, რაც განპირობებულია მისი ფართო ეკოლოგიური პლასტიურობით და უნივერსალური სამეურნეო-ტექნო­ლოგიური თვისებებით. ჯიში საშუალო ან საშუალოზე საგვიანო პერიოდისაა, უხვმოსავლიანი (მტევნის საშუალო წონა 160-250 გ-მდე). საშუალო მოსავალი ჰექტარზე 90-100 ცენტნერი.

მოცემულ მიკროზონაში მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 240 გ/დმ³-ს აღწევს, 7,8 გ/დმ³ მჟავიანობის შენარჩუნებით. წინანდლის დასახელების ღვინომასალის მისაღებად ყურძენი იკრიფება, როცა მასში შაქრის კონცენტრაცია 20-21% მიაღწევს.

კახური მწვანე თეთრყურძნიანი საღვინე ვაზის ჯიშია. ვაზი საშუალო ზრდისაა, საშუალო სიმწიფის პერიოდის. მტევნის საშუალო წონა 172 გ-ია, ხოლო საშუალო მოსავალი ჰექტარზე 6-7 ტ. ჯიშს ახასიათებს შაქრის დაგროვების (200-220 გ/დმ3) საკმაოდ დიდი უნარი, ნორმალური მჟავიანობის შენარჩუნებით (6,0-7,8 გ/დმ³). ჯიშის დამახასიათებელ თვისებად უნდა ჩაითვალოს მისი განსა­კუთრებული მგრძნობიარობა ნაცრისადმი.



ღვინო ,,წინანდალი’’

ადგილწარმოშობის დასახელების კონტროლირებადი უმაღლესი ხარისხის თეთრი, მშრალი ღვინო ,,წინანდალი’’ მზადდება რქაწითელის და კახური მწვანე ჯიშების ყურძნიდან (15%-მდე).

ღვინო ,,წინანდალი’’ ხასიათდება ღია ჩალისფერი შეფერვით, გემოზე ჰარმო­ნიული, სრული, დახვეწილია, განვითარებული ბუკეტით, ჯიშური არომატით.

ღვინო ,,წინანდლის” ქიმიური მონაცემები უნდა შეესაბამებოდეს შემდეგ

მაჩვენებლებს:

მოცულობითი სპირტშემცველობა, არანაკლებ % - 10,5

შაქრების მასური კონცენტრაცია _ არაუმეტეს 3 გ/დმ³

ტიტრული მჟავიანობა 5,5 _ 7,5 გ/დმ³

აქროლადი მჟავიანობა _ არაუმეტეს 1,0 გ/დმ³

დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია არანაკლებ 16 გ/დმ³

გოგირდოვანი მჟავის საერთო მასის კონცენტრაცია არაუმეტეს 210 მგ/დმ³

თავისუფალი გოგირდოვანი მჟავის კონცენტრაცია არაუმეტეს 30 მგ/დმ³

დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონმდებლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისის #1493/1999 დადგენილებას.

დასახელება " ხვანჭკარა"
გეოგრაფიული მდებარეობა

მევენახეობის სპეციფიკური ზონა "ხვანჭკარა" მდებარეობს რაჭაში ამბროლაურის ადმინისტრაციულ რაიონში, ლეჩხუმის ქედის სამხრეთ დაქანებებზე, ჩრდილოეთ განედის 42⁰30' და აღმოსავლეთი გრძედის 43⁰00' კოორდინატებს შორის არსებულ ფართობებზე. სამრეწველო ვენახები ძირითადად განლაგებულია ზღვის დონიდან 450-750 მეტრი სიმაღლის საზღვრებში. მიკროზონა ვრცელდება მდ. რიონის მარჯვენა სანაპიროზე განედური მიმართულების ხეობის გასწვრივ 35-40 კმ მანძილზე, მაღალი ქედებით დაცულ ქვაბულში. ვენახები გვხვდება, აგრეთვე, მდ. რიონის მარცხენა სანაპიროზე – რაჭის ქედის ჩრდილო დაქანებებზე.

ღვინო "ხვანჭკარის" მიკროზონა მოიცავს უშუალოდ სოფ. ხვანჭკარის მახლობელ სოფლებს: წესი, კვაცხუთი, სადმელი, ღვიარა, ბოსტანა, დიდი ჩორჯო, პატარა ჩორჯო, მეორე ტოლა, პირველი ტოლა, ჭრებალო, ჭყვიში, ჟოშხა, ქვიშარი, ღვარდია, ბარეული, ღადიში, ბაჯი, ბუგეული, საკეცია, ჯვარისა, იწა, კრიხი, ახალსოფელი, გორი, ხიმში, აბანოეთი. ზოგიერთ წლებში "ხვანჭკარის" ღვინომასალის მიღება შესაძლებელია ცაგერის რაიონის სოფლებში - ალპანასა და ორბელში.

კლიმატი


ხვანჭკარის მიკროზონაში ამინდის ფორმირებას განაპირობებს სუბტროპიკულ და ზომიერ განედებში განვითარებული დასავლეთიდან და აღმოსავლეთიდან გადმოადგილებული ატმოსფერული პროცესები. აქ კლიმატი საკმაოდ ნოტიოა, ზომიერად ცივი ზამთრით და ცხელი, შედარებით მშრალი ზაფხულით.

ორიგინალური ბუნებრივად ნახევრადტკბილი ღვინო "ხვანჭკარის" წარმოებას განაპირობებს განედური მიმართულების სამხრეთული დაქანების მთისწინებზე წარმოქმნილი ძირითადი აგროკლიმატური მაჩვენებლები: მზის სხივური ენერგია, სითბოს რაოდენობა, ზაფხულის ტემპერატურების ზომიერი დაძაბულობა და ადგილმდებარეობის ზომიერი დატენიანება.

მიკროზონაში მევენახეობის გავრცელების არეალში ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა 12,2-10,8⁰C, უთბილესი თვეების (ივლისი, აგვისტო) საშუალო ტემპერატურა 21-22⁰C, უცივესისა (იანვარი) კი 0, -10-ის ფარგლებშია. წლიური აბსოლუტური მინიმუმებიდან საშუალო - მინუს 14-16⁰, აბსოლუტური მაქსიმუმებიდან საშუალო კი 36-37⁰ უდრის. ექსტრემალური ტემპერატურები -27 - +40⁰ აღწევს.



მზის ნათების წლიური ხანგრძლივობა 1900-2000 სთ-ის ფარგლებშია. სავეგეტაციო პერიოდში მზე 1400 საათზე მეტი ხნის განმავლობაში ანათებს. ჯამობრივი რადიაცია საკმაოდ მაღალია და წლის განმავლობაში 120-130 კკალ/სმ² საზღვრებში იცვლება.



საერთო მოღრუბლულობის მხრივ, აქ დასავლეთ საქართველოს მევენახეობის სხვა რაიონებთან შედარებით, შესამჩნევია მოწმენდილი დღეების მნიშვნელოვანი მეტობა, რაც სხვა ფაქტორებთან კომპლექსში საგრძნობ გავლენას ახდენს ყურძნის ხარისხზე.



შემოდგომის პირველი წაყინვები ნოემბრის პირველ დეკადაში იწყება, ხოლო ბოლო წაყინვები გაზაფხულზე, აპრილის პირველ დეკადაში - (5.IV – 7.IV) წყდება. უყინვო პერიოდის ხანგრძლივობა 215 დღეზე მეტია. საგვიანო წაყინვები 10 წელიწადში ერთხელ შესაძლოა აპრილის ბოლომდეც გაგრძელდეს, რაც ადრეგაშლილი ვაზის კვირტების დაზიანების საშიშროებას ქმნის.



ალექსანდროული და მუჯურეთული კვირტის გაშლას აპრილის შუა რიცხვებიდან (15.IV), ყვავილობას ივნისის პირველ დეკადაში, ხოლო ყურძნის სიმწიფეს აგვისტოს II დეკადის დასასრულიდან იწყებენ.



ყურძენი ტექნიკურ სიმწიფეში სექტემბრის დასასრულს (25.IX-დან) შედის, ხოლო ბუნებრივად ნახევრადტკბილი ღვინომასალის მისაღებად ყურძენს ოქტომბრის მეორე ნახევარში კრეფენ. ამისათვის საჭიროა 35000-ზე და მეტი აქტიური სითბოს ჯამი.



"ხვანჭკარის" მიკროზონაში, 450-650 მ სიმაღლის საზღვრებში აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი (Sტ>100) 3750-33500 ფარგლებში მერყეობს. 600 მეტრ სიმაღლეზე "ხვანჭკარისათვის" ღვინომასალის წარმოება შესაძლოა ორ წელიწადში ერთხელ (50%); დანარჩენ წლებში ვიღებთ სუფრის მშრალ, სამარკო ღვინომასალას. 500 მეტრ სიმაღლემდე არსებულ ფართობებზე 6-ჯერ, ხოლო თითქმის 8-ჯერ (> 75%) 400 მ სიმაღლემდე;

600 მეტრი სიმაღლის ზევით მდებარე ზონებში "ხვანჭკარის" ღვინომასალას მივიღებთ უფრო ნაკლებ შემთხვევებში, კერძოდ - 650-700 მ სიმაღლეზე 10 წელიწადში მხოლოდ ერთხელ. დანარჩენ წლებში ამ ჯიშებისაგან მიიღება ღვინომასალა ხარისხოვანი სუფრის მშრალი ღვინისათვის.

ალექსანდროულისა და მუჯურეთულის ჯიშებს შორის ყურძნის ხა­რის­ხობ­რივი მაჩვენებლების (შაქარ-მჟავიანობა) სხვაობათა ანალიზიდან გამომდინარე, ალექ­სან­დ­რო­ულის შაქრიანობა 0,8-1,3%-ით /ე. ი. ≈ 1%-ით/ ნაკლებია, ხოლო საერთო მჟავიანობა 0,9 გ/დმ³, /ე. ი. ≈ 1 გ/დმ³/ მეტი, ვიდრე მუჯურეთულისა.

ატმოსფერული ნალექების წლიური ჯამი 1050-1100 მმ უდრის. თვეების მიხედვით ნალექების განაწილება დაახლოებით ზომიერია. სავეგეტაციო პერიოდში 640-660 მმ ნალექი მოდის. წლის თბილი პერიოდის ზომიერი დატენიანების საერთო ფონზე, ცალკეულ წლებში, აორთქლებადობის მეტობა ყვავილობის დამთავრებიდან სიმწიფის დაწყებამდე დროის მონაკვეთს შედარებით მშრალს ხდის.

სეტყვიან დღეთა წლიური რიცხვი საშუალოდ 1-2-ს შორის იცვლება. წლის განმავლობაში სეტყვა ყველაზე ხშირად მოდის მაის-ივნისში /0,6-0,8 დღე/.

ჰაერის შეფარდებითი სინოტივის წლიური მნიშვნელობა 75-76% უდრის. ჰაერის ტენით გაჟღენთილობა ყველაზე ნაკლებია /68-70%/ გაზაფხულის მეორე ნახევარში, ყველაზე მეტი /81-84%/ კი - ზამთარში. თოვლის საფარი დეკემბრის შუა რიცხვებში იქმნება, რომელიც მარტის მეორე ნახევრამდე ქრება. თოვლის საფარის საშუალო სიმაღლე 15-20 სმ უდრის.

მდინარე რიონის ხეობის გასწვრივ გაბატონებულია აღმოსავლეთის (39%) და დასავლეთის (37%) რუმბის ქარები. ქარის სიჩქარე, ხეობის ჩაკეტილობის გამო, დიდი არ არის. ცალკეულ მიკროუბნებში /ამბროლაური/ დამახასიათებელ ქარებს აძლიერებს აქ განვითარებული მთა-ხეობის ქარები. ამის შედეგად ამბროლაურში და სხვა მდინარისპირა დაბლობებზე მათი სიჩქარე მნიშვნელოვნად იზრდება და წლიურად 2,0-2,5 მ/წმ აღწევს. ქარი შედარებით ძლიერი ხდება გაზაფხულ-ზაფხულის პერიოდში /2,5-3,1 მ/წმ/.

ნიადაგი

"ხვანჭკარის" დასახელების ღვინო-მასალის მისაღებად ვენახები და სავენახე ფართობები ძირითადად განთავსებულია ქვემო რაჭის, ამბროლაურის ტერიტორიაზე, ძირითადად მდ. რიონის მარჯვენა მხარეს.

მიკროზონის დადგენის მიზნით, 2005 წლის ივნის-ივლისის თვეებში საქართველოს მებაღეობის, მევენახეობისა და მეღვინეობის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის ნიადაგმცოდნე სპეციალისტებმა ზემოთ ჩამოთვლილი სოფლების ტერიტორიებზე ჩაატარეს ნიადაგების საველე და კამერალური სამუშაოები.

ნიადაგის ანალიზური სამუშაოები ჩატარდა ამავე ინსტიტუტის აგროქიმიის ლაბორატორიაში.

გამოკვლევა ჩატარებული იქნა მდ. რიონის ორივე მხარეს, სიმაღლე ზღვის დონიდან 450-750 მ-ის ფარგლებში (ტექსტის შემდგომ ნაწილში აღინიშნოს (ს. ზ. დ)) და გამოყოფილი იქნა: ნეშომპალა-კარბონატული ნიადაგების სამი, ყომრალი ნიადაგების ერთი, დელუვიურ-პროლუვიური ნიადაგების ერთ და ალუვიური ნიადაგების ერთი სახესხვაობა – სულ ექვსი სახესხვაობა.

პირველი სახესხვაობის ნიადაგს - ნეშომპალა კარბონატული, დიდი სისქის, მძიმე თიხნარი და მსუბუქი თიხა, ვახასიათებთ შემდეგი ნიადაგური ჭრილებით: სოფ. ხვანჭკარა ნაკ. "საცავი" ს.ზ.დ. 510 მ და ნაკ. "ფერმის გვერდით" ს. ზ. დ. 750 მ ჭრ. ¹23; სოფ. სადმელი ნაკ. "ქოველები" ს. ზ. დ. 750 მ, ჭრ. ¹14 და ნაკ. "სულმუხა" ს. ზ. დ. 540 მ, ჭრ. ¹16; სოფ. I ტოლა ნაკ. "ბერეული" ს. ზ. დ. 640 მ. ჭრ. ¹20; სოფ. ჭყვიში ნაკ. "ყავრუში" ს. ზ. დ. 615 მ ჭრ. ¹34 და ნაკ. "სურგულაძის კარი" ს.ზ.დ. 595 მ. ჭრ. ¹36.

მეორე სახესხვაობის ნიადაგი - ნეშომპალა კარბონატული. დიდი სისქის, ხირხატიანი, საშუალო თიხა და მძიმე თიხნარი. ხასიათდება – სოფ. კვასხუთი ნაკ. "გურგვალა" ს. ზ. დ. 620 მ ჭრ. ¹7; სოფ. საკეცია ნაკ. "ჯვარისის ასახვევთან" ს. ზ. დ. 575 მ. ჭრ ¹40; სოფ. ბუგეული ნაკ. "მაედანი" ს. ზ. დ. 720 მ ჭრ. ¹43; სოფ. აბანოეთი ნაკ. "ქაფიანეული" ს. ზ. დ. 680 ჭრ. ¹46; სოფ. გორი ნაკ. "მურუზაულები" ს. ზ. დ. 655 მ ჭრ. ¹42.

მესამე სახესხვაობის ნიადაგი – ნეშომპალა-კარბონატული საშუალო სისქის, საშუალო და მსუბუქი თიხა. ხასიათდება: სოფ. ჭრებალო ნაკ. "ყავრუში" ს. ზ. დ. 750 მ ჭრ. ¹32.

მეოთხე სახესხვაობის ნიადაგს ახასიათებს: სოფ. "წესი" ნაკ. "გვერდა" ს. ზ. დ. 640 მ ჭრ. ¹1; სოფ. ბოსტანა ნაკ. "ნაფუძვარი" ს. ზ. დ. 700 მ ჭრ. ¹28; სოფ. ჩორჯო ნაკ. "კარიეთი" ს. ზ. დ. 695 მ ჭრ. ¹30; სოფ. ბაჯი ნაკ. "ხვარაქეული" ს. ზ. დ. 500 მ ჭრ. ¹39; სოფ. ინა ნაკ. "გეწაძეების ვენახი" ს. ზ. დ. 640 ჭრ. ¹49.

მეხუთე სახესხვაობის ნიადაგი - დელუვიურ-პროლუვიური, დიდი სისქის, ალაგ სუსტად ხირხატიანი, მსუბუქი თიხა – ხასიათდება: სოფ. ბუგეული ნაკ. "ჭალა" ს. ზ. დ. 540 მ ჭრ. ¹18; სოფ. ხიმში ნაკვეთი "დიდყანა" ს. ზ. დ. 575 მ ჭრ. ¹10; სოფ. ძირაგეული ნაკ. "ჯიშთა გამოცდის ნაკვეთი" ს. ზ. დ. 540 მ ჭრ. ¹12; სოფ. გორი ნაკ. "მურუზაულები" ს. ზ. დ. 655 მ ჭრ. ¹42.

მეექვსე სახესხვაობის ნიადაგი – ალუვიური, დიდი სისქის, ალაგ სუსტად ხირხატიანი და ქვიანი, თიხნარი ხასიათდება სოფ. წესი ნაკ. "კოტეს ჭალა" ს. ზ. დ. 550 მ ჭრ.¹4.

"ხვანჭკარის" დასახელების ღვინომასალის მისაღებად ნიადაგურ-კლიმატური და რელიეფური ფაქტორების მხრივ, მდ. რიონის მარჯვენა მხარეს გამოირჩევა სოფლების: ხვანჭკარის, დიდი და პატარა ჩორჯოს, ბოსტანას, ღვიარას, სადმელის, ძირაგეულის, კვაცხუთის, I და II ტოლას, ჭრებალოს ნაკვეთი ყავრულში, ხოლო მდ. რიონის მარცხენა მხარეს სოფ. ბუგეულის (ზღვის დონიდან 750 მ სიმაღლემდე და მის გასწვრივ მდებარე) ტერიტორიები.

არსებული ვენახები, სადაც წარმოდგენილია ალექსანდროულის, მუჯურეთულის, წულუკიძის თეთრას, საფერავის, ძველშავის, ცოლიკოურის და სხვათა შერეული ნარგავები ამჟამად შეადგენს დაახლოებით 900 ჰექტარს, უახლოეს პერსპექტივაში გასაშენებელია 90-100 ჰექტრამდე.

სათანადო აგროტექნიკურ ღონისძიებათა გატარების და განოყიერების პირობებში აღნიშნული ნიადაგები იძლევიან პირობებს მაღალი ხარისხის პროდუქციის მისაღებად.

აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები: ხვანჭკარის დასახელების ღვინის მისაღებად, ნიადაგურ-კლიმატური პირობების გათვალისწინებით, დაცული უნდა იქნეს შემდეგი აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები.

ჯიში ალექსანდროული

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 450-750 მ-მდე.

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5 მ; 2,25 X 1,5 მ.

შტამბის სიმაღლე: 60-80 სმ.

სხვლის ფორმა: ორმხრივი ქართული, თავისუფალი.

დატვირთვის ნორმა 1 მ²: 7-8 კვირტი. 1 ჰა-ზე 70-80 ათასი კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 6-6,5 ტონა.



ჯიში მუჯურეთული

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5; 2,25 X 1,5.

შტამბის სიმაღლე: 60-80 სმ.

სხვლის ფორმა: ორმხრივი ქართული, თავისუფალი.

დატვირთვის ნორმა1 მ²: 7-8 კვირტი. 1 ჰა-ზე 70-80 ათასი კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 6,5-7 ტონა.



ნიადაგის მოვლა-დამუშავება

ურწყავი – საშუალო და დიდი დაქანების ფერდობებზე ეროზიის საწინააღმდეგო ღონისძიებები: ნიადაგის მინიმალური და ნულოვანი დამუშავება, ბალახიან-კორდიანი სისტემა, ნიადაგის მულჩირება.

განოყიერება

ორგანულ-მინერალური სასუქების გამოყენება აგრორეგლამენტით.

ფიტოსანიტარული რეგლამენტები

ძირითადი დაავადებები: ჭრაქი, ნაცარი, ანთრაქნოზი.

მავნებლები: ტკიპები, ყურძნის ჭია, ვაზის ცრუფარიანა.

ბრძოლის ღონისძიებები: საქართველოში რეგისტრირებული კონტაქტური და სისტემური პრეპარატები.

ალექსანდროულისა და მუჯურეთულის სამეურნეო-ტექნოლოგიური დახასიათება

ალექსანდროული – ქართული წითელყურძნიანი მაღალხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი საღვინე ვაზის ჯიშია, საშუალო პერიოდის სიმწიფის, - სექტემბრის ბოლოს მწიფდება. მტევანი საშუალო ზომის - 90-100 გ.

ვაზი საშუალო ზრდისაა, მოსავალი – 6-6,5 ტონის ფარგლებშია ჰექტარზე. შაქრიანობა ყურძენში აღწევს 260 გ/დმ³.

სოკოვან ავადმყოფობათა მიმართ ნაკლებად გამძლეა - განსაკუთრებით ადვილად ავადდება ნაცრით.

მუჯურეთული - ქართული წითელყურძნიანი ვაზის საღვინე ჯიშია. საშუალოზე საგვიანო პერიოდის სიმწიფისაა, ოქტომბრის შუარიცხვებში მწიფდება.

ვაზი საშუალო ზრდისაა, მოსავალი ჰა-ზე – 6-8 ტ ფარგლებში მერყეობს. მტევნის საშუალო წონა 60-90 გ-ია. შაქრიანობა 250 გ/დმ³, ხოლო მჟავიანობა 6-7 გ/დმ³ აღწევს. სოკოვან ავადმყოფობათა მიმართ სუსტად გამძლეა.

ღვინო "ხვანჭკარა"

"ხვანჭკარა" – ადგილწარმოშობის დასახელების, კონტროლირებადი, უმაღლესი ხარისხის წითელი ბუნებრივად ნახევრადტკბილი ღვინოა. იგი მზადდება ალექსანდროულისა და მუჯურეთულის ჯიშის ყურძნისაგან.

ღვინო "ხვანჭკარა" ხასიათდება მუქი ლალისფერი შეფერვით, გემოზე ჰარმონიული, ხავერდოვანი, დახვეწილი, სასიამოვნო სიტკბოთი, ხილის ტონებით და ჯიშური არომატით.

ღვინო "ხვანჭკარის" ქიმიური მონაცემები უნდა შეესაბამებოდეს შემდეგ მაჩვენებლებს:

მოცულობითი სპირტშემცველობა, % - 10,5-12,0

შაქრის მასური კონცენტრაცია – 30-50 გ/დმ³

ტიტრული მჟავიანობა - 5-7 გ/დმ³

აქროლადი მჟავიანობა, არა უმეტეს – 1,2 გ/დმ³



დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია – არანაკლებ 20 გ/დმ³

გოგირდოვანი მჟავის საერთო მასის კონცენტრაცია – არაუმეტეს 210 მგ/დმ³

თავისუფალი გოგირდოვანი მჟავის კონცენტრაცია – არაუმეტეს 30 მგ/დმ³

დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონმდებლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისის ¹1493/1999 დადგენილებას.

ღვინო "ხვანჭკარას" სანედლეულო ბაზის არსებული ფართობები "ხვანჭკარის" მიკროზონაში სანედლეულო ბაზის ფართობი შეადგენს დაახლოებით 903 ჰას. აქედან ალექსანდროულსა და მუჯურეთულს უკავია 40% ე. ი. დაახლოებით 360 ჰა.

წარმოებული მოსავალი მიკროზონაში საშუალოდ იქნება 2520 ტ. I ტონიდან 65 დეკალიტრის გამოსავლიანობის შემთხვევაში შესაძლებელია წარმოებული იქნას 163000 დეკალიტრი ღვინომასალა "ხვანჭკარის" მიკროზონის განსაკუთრებული გეოგრაფიული მდებარეობა –კლდეებით დაცულ ქვაბულში, მდინარე რიონისაკენ დაქანებულ ფერდობებზე შექმნილი მიკროკლიმატი, ნეშომპალა-კვარცითა და კირქვებით მდიდარი ხირხატიანი ნიადაგები, სითბოს შთანთქმისა და გაცივების მაღალი უნარი, აბორიგენული ჯიშების ალექსანდროულისა და მუჯურეთულის უნიკალურობა, ორიგინალური ტექნოლოგია, განსაზღვრავს ღვინო "ხვანჭკარის" განსაკუთრებულ თვისებებს.

დასახელება " ქინძმარაული "

გეოგრაფიული მდებარეობა

მევენახეობის სპეციფიკური ზონა "ქინძმარაული” მდებარეობს აღმოსავლეთ საქართველოში, შიდა კახეთში, ყვარლის ადმინისტრაციულ რაიონში, კავკასიონის განშტოების სამხრეთ დაქანებაზე, ჩრდილოეთ განედის 41º30'და აღმოსავლეთ გრძედის 45º50' კოორდინატებზე. სამრეწველო ვენახები ძირითადად განლაგებულია ზღვის დონიდან 250-550 მ სიმაღლის საზღვრებში, მდ. ალაზნის მარცხენა სანაპიროზე (გაღმამხარი). ბარის ძირი უკავია ალაზნის ვაკეს, რომელიც ჩრდილოეთისაკენ მაღლდება _ გადადის მთისწინეთის ზოლში და მიბჯენილია კავკასიონის ძირზე.


"ქინძმარაულის" ღვინომასალის მისაღებად არსებული ტერიტორია შიდა კახეთის ნაწილს მოიცავს და მდინარე ალაზნის მარცხენა, მეორე ტერასაზეა წარმოდგენილი, მისი შენაკადი მდინარეების: დურუჯის, ბურსის, ჩელთის, ინწობას, ავანისხევის და შოროხევის მარჯვენა და მარცხენა მხარეს. ჩრდილოეთით ემიჯნება კავკასიონის მთების სამხრეთი კალთების დაბოლოებას. აღნიშნული ტერიტორიის დასავლეთი ნაწილი მდინარე დურუჯის მარჯვენა მხარიდან მოყოლებული რელიეფურად უფრო სამხრეთ-დასავლეთისაკენ დახრილი ვაკეა სუსტი ტალღისებური ზედაპირით, ხოლო დანარჩენი ტერიტორია აღმოსავლეთის მიმართულებით სამხრეთისაკენ დახრილ ვაკეს წარმოადგენს. აღნიშნული ზონა ზღვის დონიდან 250-550 მ ფარგლებშია და მოიცავს თვით ქინძმარაულისა და ყვარელს ადმინისტრაციულ ტერიტორიას, დასავლეთის მიმართულებით სოფლების: შილდის, ენისელის, საბუეს, ალმატის, გრემის და შაქრიანის შუა და ზედა ნაწილს, რომლებიც ალაზნის მეორე ტერასაზე მდებარეობენ. აღმოსავლეთის მიმართულებით კი სოფლების: ფატმასურის, სანავარდოს, კუჭატანის წიწკანაანთ სერის, ჩანტლის ყურის, ზინობიანის, ახალსოფლის, თხილის წყაროს, მთის ძირის, ჭიკაანის ძირითადად და ნაწილობრივ გავაზისა და ბალღოჯიანის ტერიტორიებს ალაზნის პირველ ტერასამდე. აღნიშნული მიკროზონის მთლიანი ფართობი დაახლოებით 2400 ჰა-მდეა.

კლიმატი

"ქინძმარაულის" მიკროზონაში ამინდის ფორმირებას ძირითადად განაპირობებს სუბტროპიკულ და ზომიერ განედებში განვითარებული, მაღალმთიანი სისტემების ზეგავლენით გამოწვეული, დასავლეთიდან და აღმოსავლეთიდან გადმონაცვლებული ჰაერის მასები. ხეობის სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან გახსნილობისა და ჩრდილო-დასავლეთი და სამხრეთის მხრიდან ჩაკეტილობის გამო, აქ გაბატონებულია ხეობის მიმართულების – ჩრდილო-დასავლეთის და სამხრეთ-აღმოსავლეთის მიმართულების ქარები. ხეობის თავისებური ჩაკეტილობის შედეგად ქარის სიჩქარე დიდი არ არის. კლიმატი ზომიერად ნოტიოა, ზომიერად ცივი ზამთრით და თბილი ხანგრძლივი ზაფხულით.


არსებული ვენახები და სავენახე ფართობები ძირითადად მდებარეობს 2-3⁰ სამხრეთ და მის მიმდებარე დახრილ დაქანებაზე. ყურძნის მარცვლების ფორმირებისა და სიმწიფის პერიოდში, ქინძმარაულის განედისათვის მზის სიმაღლე შესაბამისად 60-70⁰და 40-50⁰-ის ფარგლებშია. მზის ნათების ხანგრძლივობა წელიწადში 2050 საათია.

ზონაში ყურძნის მარცვლების ფორმირებისა და სიმწიფის პერიოდში, ცის თაღის 8-10 ბალიანი ღრუბლებით დაფარულობა თანმიმდევრულად 20 და 18 დღეს უდრის, ხოლო მოწმენდილი დღეები (0-2 ბალი) მოღრუბლულობით 15 და 16 აღწევს.

ამასთან, განედური მიმართულების ხეობაში, სამხრეთული დაქანების მთისწინებზე წარმოქმნილი ისეთი ძირითადი აგროკლიმატური ფაქტორები, როგორიცაა: მზის სხივური ენერგია, სითბოს რაოდენობა, ზაფხულის ზომიერი ტემპერატურა, ადგილმდებარეობის საკმაო დატენიანება, კომპლექსურად ქმნის ხელსაყრელ პირობებს საფერავის მაღალხარისხოვანი პროდუქციის მისაღებად.

მდ. დურუჯის ჩამონაზიდ მოშავო ფერის ფიქალების ზედაპირზე, დღის განმავლობაში ტემპერატურა მეტია; შუადღის საათებში ტემპერატურა 3-50-ით აღემატება მოსაზღვრე ტყის ალუვიურ-უკარბონატო ნიადაგების ზედაპირის ტემპერატურას.

მოშავო ფერის ნიადაგის ზედაპირზე დაცემული სხივური ენერგიის არეკვლის ნაკლები უნარი (15%) გააჩნია. ენერგიის მეტი შთანთქმის შედეგად, ნიადაგის ტემპერატურა იზრდება. ამ ნიადაგებზე გაშენებულ ვენახს 20% მზის სხივების არეკვლის უნარი ახასიათებს.

"ქინძმარაულის" მიკროზონაში ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა 12,5⁰-ია, უთბილესი თვეების VII-VIII საშუალო ტემპერატურა 23,6⁰, უცივესი თვისა კი +1,0⁰-ია. მრავალწლიური მონაცემებიდან გამომდინარე, ჰაერის წლიური აბსოლუტური მინიმალური ტემპერატურებიდან საშუალო -10, -11⁰, აბსოლუტური მაქსიმუმებიდან საშუალო 35⁰, ხოლო ექსტრემალური ტემპერატურები - 23 _ +38⁰ უდრის. გაზაფხულზე ჰაერის საშუალო დღე-ღამური ტემპერატურის 100-ზე ზევით მდგრადი გადასვლა ხდება 5.IV. შემოდგომაზე 100-ზე ქვემოთ დაცემა, 4.XI-ს აღინიშნება. ე. ი. თბილი პერიოდის ხანგრძლივობა 212 დღეა. საფერავი კვირტის გაშლას აპრილის შუა რიცხვებში (15.IV-დან) იწყებს. ყვავილობა მაისის ბოლოს, ყურძნის სიმწიფის დაწყება კი აგვისტოს მეორე ნახევარში აღინიშნება (20.VIII-დან). ყურძნის ტექნიკურად მომწიფება სექტემბრის ბოლო რიცხვებში ხდება. ბუნებრივად ნახევრადტკბილი ღვინომასალის მისაღებად ყურძენი ოქტომბრის შუა რიცხვებში უნდა დაიკროფოს.

"ქინძმარაულის" მიკროზონაში შემოდგომით პირველი წაყინვები 21.XI-დან იწყება, 10 წელიწადში ერთჯერ პირველი წაყინვები შესაძლოა ადრე, ოქტომბრის ბოლო რიცხვებში დაიწყოს. გაზაფხულზე ბოლო წაყინვები საშუალოდ 26.III-დან წყდება. 10 წელიწადში ერთხელ საგვიანო წაყინვები შესაძლოა აპრილის შუარიცხვებამდე გაგრძელდეს. ზონაში უყინვო პერიოდის ხანგრძლივობა 239 დღეს უდრის.



"ქინძმარაულის” მიკროზონაში, 350-550 მ სიმაღლის ფარგლებში აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი (> 10⁰ C) 4100-3700⁰ფარგლებში მერყეობს. ბუნებრივად ნახევრადტკბილი ღვინომასალის (> 26% და 6,8 გ/დმ³) მისაღებად საფერავი 350 მ სიმაღლის ნაკვეთებზე მოგვცემს კონდიციურ მასალას 10 წელიწადში 5-ჯერ (50%); 400 მ სიმაღლეზე – 10 წელიწადში 3-4-ჯერ (35%); 450 მ სიმაღლეზე კი 10 წელიწადში მხოლოდ ერთხელ (10%).



რაც შეეხება ევროპული ტიპის უმაღლესი ხარისხის სუფრის ღვინოს: 350 მ სიმაღლის ნაკვეთებზე მივიღებთ 10 წელიწადში 7-8-ჯერ (75%), 400 მ სიმაღლეზე 5-ჯერ (50%-ს), 450 მ-ზე 4 წელიწადში ერთხელ (25%), ხოლო 500 მ სიმაღლეზე _ ერთხელ (10%). დანარჩენ წლებში მივიღებთ კარგი ხარისხის ნატურალურ სამარკო ღვინომასალას.

ატმოსფერული ნალექების წლიური ჯამი ქინძმარაულის მიკროზონაში 1070 მმ, ხოლო სავეგეტაციო პერიოდში 800 მმ უდრის.

ჰაერის შეფარდებითი სინოტივის წლიური მნიშვნელობა 72% უდრის. ჰაერის ტენით გაჯერება ყველაზე ნაკლებია (66-64%) ზაფხულის თვეებში (ივნის-ივლის-აგვისტოში), შედარებით მეტი (80%) შემოდგომის დასასრულს და ზამთრის დასაწყისში.

თოვლის საფარი დეკემბრის ბოლო დეკადაში (25.XII-დან) იქმნება, რომელიც მარტის შუარიცხვებში ქრება. თოვლიან დღეთა რიცხვი ზამთარში 210-ზე მეტი არ არის. მიკროზონაში თოვლის საფარი არამდგრადია, 87%.

სეტყვიანი დღეების რიცხვი წელიწადში საშუალოდ 2,1-ს უდრის. წლის განმავლობაში ყველაზე სეტყვიანი მაისია (0,9 დღე); აპრილში, ივნისში და ივლისში თითოეულში ცალ-ცალკე სეტყვა 0,3 დღეს არ აღემატება.

ზონაში ჰაერის ტემპერატურის წლიური აბსოლუტური მინიმუმებიდან საშუალო -10, -11⁰C უდრის. 10 წელიწადში ერთხელ მინიმალური ტემპერატურა შესაძლოა - 15⁰-მდე დაეცეს, რაც საფერავის სანაყოფე კვირტებს მხოლოდ სუსტად (30%) დააზიანებს.

მიკროზონაში ძირითადად გაბატონებულია დასავლეთიდან (23%) და სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან (17%) მომართული ქარები. უქარო დღეები წელიწადში საშუალოდ 31%-ს უდრის. ქარის სიჩქარეს აძლიერებს აქ წარმოქმნილი მთა-ხეობის ქარები. ღამით, მზის ამოსვლამდე, კავკასიონის მაღალი მწვერვალებიდან დაშვებული ცივი ჰაერის მასები ზამთრის ყინვებს და გაზაფხულის წაყინვების საშიშროებას ადიდებს. ალაზნის ხეობის ეს მიკროზონა მიეკუთნება მავნე ქარების ზემოქმედების III ჯგუფის რაიონებს.

ნიადაგები

არსებული კვლევისა და ჩვენს მიერ 2005 წელს ჩატარებული მასალების საფუძველზე მიკროზონის ტერიტორიაზე გამოყოფილია ალუვიური ნიადაგების ორი სახეობა, ცხრა სახესხვაობით და დელუვიური ნიადაგების ორი სახეობა ხუთი სახესხვაობით.

ალუვიური, უკარბონატო, დიდი სისქის თიხნარი.
ალუვიური უკარბონატო, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი, თიხნარი.
ალუვიური-უკარბონატო, დიდი სისქის, საშუალოდ ხირხატიანი, საშუალო და მსუბუქი თიხნარი.
ალუვიური უკარბონატო, დიდი სისქის, ძლიერ ხირხატიანი თიხნარი.
ალუვიური სუსტად კარბონატული, დიდი სისქის, თიხნარი.
ალუვიური სუსტად კარბონატული, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი, თიხნარი.
ალუვიური სუსტად კარბონატული, დიდი სისქის, საშუალოდ ხირხატიანი, თიხნარი.
ალუვიური უკარბონატო, დიდი სისქის, ჭარბტენიანი და დაჭაობებული, თიხიანი და თიხნარი.
ალუვიური სუსტად კარბონატული, ჭარბტენიანი და დაჭაობებული, თიხნარი და თიხიანი.
დელუვიური უკარბონატო, დიდი სისქის, თიხნარი.
დელუვიური უკარბონატო, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი, თიხნარი.
დელუვიური სუსტად კარბონატული, დიდი სისქის, თიხიანი.
დელუვიური სუსტად კარბონატული, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი, თიხნარი და თიხიანი.
დელუვიური სუსტად კარბონატული, დიდი სისქის, ჭარბტენიანი, თიხიანი


ზემოთ დასახელებული ნიადაგებიდან პირველი ათი სახესხვაობა ალუვიური ნიადაგებისა წარმოდგენილია ალაზნის მეორე ტერასაზე და ძირითადად ვაკე რელიეფის ფორმებით ხასიათდებიან, ხოლო მე-11, მე-12, მე-13 და მე-14 სახესხვაობები დელუვიური ნიადაგებისა კავკასიონის სამხრეთ კალთების დაბოლოებაზე არიან წარმოდგენილი და უშუალოდ ემიჯნება სამხრეთ კალთებს, რომელიც ზღვის დონიდან 400-500 მეტრის ფარგლებშია, რელიეფურად ეს ფართობები სამხრეთისაკენ და სამხრეთ-დასავლეთისაკენ სუსტად დაქანებულ შლეიფებს წარმოადგენს.



ალუვიური ნიადაგების პირველი ათი სახესხვაობის ნიადაგები ხასიათდებიან ღრმა სისქის პროფილით და განსხვავდებიან ხირხატიანობის ხარისხით, მექანიკური შედგენილობით, კარბონატების შემცველობით, ჭარბტენიანობისა და დაჭაობების ხარისხის მიხედვით. აღნიშნული ნიადაგებიდან პირველი შვიდი სახესხვაობის ნიადაგები ხასიათდება ღრმა სისქის პროფილით და პფორილის სისქე ძირითადად 1-1,5 მ ფარგლებშია, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 50-70 სმ-ია. ხასიათდებიან ძირითადად თიხნარი მექანიკური შედგენილობით, გამონაკლის შემთხვევებში ზოგიერთ გენეზისურ ჰორიზონტში გადახრილია მსუბუქი თიხისაკენ ან მსუბუქი თიხნარისა და სილნარისაკენ. გარდა ამისა, აღნიშნული ნიადაგები განსხვავდებიან ხირხატიანობის ხარისხით და დაქვიანებით. ხირხატიანობა და ქვიანობა მეტწილად შესამჩნევია მდინარეთა ახალ ტერასებზე და ნაპირებთან. მე-8 და მე-9 სახესხვაობის ნიადაგები კი ხასიათდებიან ჭარბტენიანობით და დაჭაობებით, რომლებიც ძირითადად წარმოდგენილია მცირე ნაკვეთების სახით ჩადაბლებულ ადგილებზე და ფშების გასწვრივ. მექანიკური შედგენილობით ეს ნიადაგები მეტწილად თიხიანი და თიხნარია.



ნიადაგწარმომქმნელ ქანებს პირველი ცხრა სახესხვაობის ნიადაგებში ძირითადად ალუვიური წარმოშობის რიყნარ-თიხნარი და რიყნარ-ქვიშნარი ნაფენები წარმოადგენს, რომელიც ძირითადად კავკასიონის სამხრეთი ფერდობებიდან ჩამონატანი ნაშალი მასალებისაგან შედგება, რომელიც მეტწილ შემთხვევაში ზღვიური წარმოშობის შავი ფიქალების ნაშალი მასალით არის წარმოდგენილი, რომელიც სითბოს შთანთქმის მაღალი უნარით ხასიათდება და გარკვეულ გავლენას ახდენს ნიადაგის ტემპერატურულ რეჟიმზე. ეს კი თავისებურად განაპირობებს ყურძნის შაქრიანობის მატებას და პროდუქციის ხარისხიანობას.



მე-10_მე-14 სახესხვაობის ნიადაგები კი დელუვებს წარმოადგენენ, რომლებიც განვითარებული არიან დელუვიურ-პროლუვიური წარმოშობის თიხნარ და თიხნარ- სილნარ-ღორღიან ნაფენებზე. ეს ნიადაგებიც ხასიათდებიან ღრმა სისქის პროფილით, რომლის სიღრმე ძირითადად 80-150 სმ-ის ფარგლებშიაა, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 50-60 სმ-ს შეადგენს. აღნიშნული ნიადაგების ეს სახესხვაობებიც ერთმანეთისაგან განსხვავდებიან მექანიკური შედგენილობით, ხირხატიანობის ხარისხით, კარბონატების შემცველობით და ტენიანობის მიხედვით. მე-10 და მე-11 სახესხვაობის ნიადაგები უკარბონატოა და თიხნარი მექანიკური შედგენილობით ხასიათდება, განსხვავებით მე-11 სახესხვაობა ხირხატიანობითაც გამოირჩევა და სუსტად ხირხატიანია. მე-12, მე-13 და მე-14 სახესხვაობები სუსტად კარბონატულია და თიხიანი და თიხნარი მექანიკური შედგენილობით ხასიათდებიან. განსხვავებით მე-13 სახესხვაობა სუსტად ხირხატიანია, ხოლო მე-14 სახესხვაობა ჭარბტენიანი.



ანალიზის მონაცემებიდან გამომდინარე, აღნიშნული ნიადაგები მექანიკური შედგენილობით ძირითადად თიხნარებს მიკუთვნებიან. გამონაკლის შემთხვევებში კი მსუბუქი თიხიანობით ხასიათდებიან. ჰუმუსის შემცველობის მიხედვით ძირითადად საშუალო მაჩვენებლით ხასიათდებიან და ნიადაგის აქტიურ ფენაში 50-70 სმ-ის სიღრმემდე 5,5-2,5%-ის ფარგლებშია, ქვედა ფენებში კი თანდათან მცირდება და 2,5-0,5%-ის ფარგლებშია. ჰიდროლიზური აზოტი ძირითადად მცირე და საშუალო რაოდენობითაა წარმოდგენილი და 9,36-2,24 მგ-ის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში. ხსნადი ფოსფორით მეტწილ შემთხვევებში ძალზე ღარიბია და მხოლოდ კვალის სახითაა წარმოდგენილი. ასევე დაბალია გაცვლითი კალიუმის შემცველობაც და 17,0-2,0 მგ-ის ფარგლებშია 100 გ ნიადაგში. კალციუმის კარბონატებს პირველი, მე-2, მე-3, მე-4, მე-8, მე-10 და მე-11 სახესხვაობის ნიადაგები საერთოდ არ შეიცავს, ხოლო მე-5, მე-6, მე-7, მე-9, მე-12, მე-13 და მე-14 სახესხვაობის ნიადაგებშია მცირე რაოდენობით წარმოდგენილი და ძირითადად 0,2-5,0%-ის ფარგლებშია. ნიადაგის არეს რეაქცია (პH) ნეიტრალური და სუსტი ტუტეა და პH-ის მაჩვენებელი 5,8-7,6-ის ფარგლებშია.

აღნიშნული მიკროზონის ტერიტორიის ნიადაგური მახასიათებლები, ჩატარებული კვლევებიდან გამომდინარე, შესაძლებლობას იძლევა ვაზის ჯიში საფერავი გამოყენებული იქნეს ღვინო "ქინძმარაულის” წარმოებისათვის.

აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები - «ქინძმარაულის” დასახელების ღვინის მისაღებად, ნიადაგურ-კლიმატური პირობების გათვალისწინებით, დაცული უნდა იქნეს შემდეგი აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები.

ჯიში საფერავიKLA

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 250-550 მეტრამდე.

დარგვის სქემა: 3,0 X 1,5 მ; 2,5 X 1,25 მ; 2,5 X 1,5 მ-ზე.

შტამბის სიმაღლე: 70-90სმ.

სხვლის ფორმა: ქართული ორმხრივი შპალერი და თავისუფალი.

დატვირთვის ნორმა 1მ²-ზე: 8-10 კვირტი. 1ჰა-ზე 80-100 ათასი კვირტი.

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 7-8 ტონა.

გადაუდებელი აგროღონისძიება: მოსავლიანი ყლორტების ნორმირება დადგენილი აგრორეგლამენტების ფარგლებში, რეგლამენტირებული მოსავლის მისაღებად.

ნიადაგის მოვლა-დამუშავება

ნიადაგის საშემოდგომო და საგაზაფხულო ხვნები. ნიადაგის მინიმალური დამუშავება. ტენდამცველი ღონისძიებები _ ნიადაგის ზედაპირის ფხვიერ მდგომარეობაში შენარჩუნება (კულტივაცია, ფრეზირება, მულჩირება). სავეგეტაციო მორწყვის დამთავრება რთველის დაწყებამდე ერთი თვით ადრე, ურწყავში _ საშუალო და დიდი დაქანების ფერდობებზე ეროზიის საწინააღმდეგო ღონისძიებები: ნიადაგის მინიმალური და ნულოვანი დამუშავება; ბალახიან-კორდიანი სისტემა; ნიადაგის მულჩირება.

განოყიერება

ორგანულ-მინერალური სასუქების გამოყენება კარტოგრაფიული აგრორეგ­ლა­მენ­ტე­ბით.

ფიტოსანიტარული რეგლამენტი:

ძირითადი დაავადებები: ჭრაქი, ნაცარი, ანთრაქნოზი, სიდამპლეები.

მავნებლები: ტკიპები, ყურძნის ჭია, ვაზის ცრუფარიანა.

ბრძოლის ღონისძიების გატარება: საქართველოში რეგისტრირებული, კონტაქტური და სისტემური პრეპარატებით.

საფერავის სამეურნეო-ტექნოლოგიური დახასიათება

საფერავი ქართული წითელყურძნიანი მეტად მაღალხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი საღვინე ვაზის ჯიშია. მიკროზონაში ყურძენი სექტემბრის მეორე ნახევარში მწიფდება, ხოლო რთველი ოქტომბრის პირველ ნახევრამდე გრძელდება. ვაზი საშუალოზე ძლიერი ზრდისაა. საშუალო მოსავალი 1 ჰა-ზე 7-8 ტ-ს აღწევს. მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 260 გ-დმ3_მდე ადის, 7,5-8,5 გ/დმ3 მჟავიანობით. სოკოვან დაავადებათა მიმართ არ იჩენს დიდ მგრძნობელობას.

ღვინო «ქინძმარაული”

«ქინძმარაული” _ ადგილწარმოშობის დასახელების, კონტროლირე­ბადი უმაღლესი ხარისხის წითელი ბუნებრივად ნახევრადტკბილი ღვინოა. იგი მზადდება საფერავის ჯიშის ყურძნისაგან.

ღვინო «ქინძმარაული» ხასიათდება მუქი ბროწეულისფერი შეფერვით, გემოზე ჰარმონიული, სრული, ხავერდოვანი, დახვეწილი, სასიამოვნო სიტკბოთი, ხილის ტონებით და ჯიშური არომატით..

ღვინო «ქინძმარაულის” ქიმიური მონაცემები უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ მაჩვენებლებს:

მოცულობითი სპირტშემცველობა - 10,5-12,0%;

შაქრების მასიური კონცენტრაცია - 30-50გ/ დმ³ ;

ტიტრული მჟავიანიბა - 5-7გ/დმ³;

აქროლადი მჟავიანობა - არაუმეტეს 1,2გ/დმ³;

დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია – არანაკლებ 20 გ/დმ³;

გოგირდოვანი მჟავის საერთო მასის კონცენტრაცია – არაუმეტეს 210 მგ/დმ³;

თავისუფალი გოგირდოვანი მჟავის კონცენტრაცია – არაუმეტეს 30 მგ/დმ³.

დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონდებლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისის ¹1493/1999წ დადგენილებას.

ღვინო «ქინძმარაულის” სანედლეულო ბაზის არსებული ფართობები

ქინძმარაულის მიკროზონაში სანედლეულო ბაზის ფართობი შეადგენს დაახლოებით _ 1633 ჰა-ს, აქედან მოსავლიანია 614 ჰა.

ამჟამად წარმოებული მოსავალი მიკროზონაში საშუალოდ იქნება 4297 ტ. 1 ტონიდან 65 დეკალიტრის გამოსავლიანობის შემთხვევაში შესაძლებელია წარმოებული იქნეს 280 000 დეკალიტრი ღვინომასალა.

ქინძმარაულის მიკროზონის განსაკუთრებული გეოგრაფიული მდებარეობა _ დიდი კავკასიონის მაღალი მთების სამხრეთით მიბჯენილი მთისწინეთის გავლენით ჩამოყალიბებული მიკროკლიმატი, მდინარეების ჩამონაზიდ შავფიქალებზე განვითარებული ხირხატიანი ნიადაგები. ვენახში შექმნილი მეტად ხელსაყრელი სითბური რეჟიმი და თვით ვაზის ჯიშის, საფერავის, უნიკალური თვისებები _ ეკო­ლო­გი­უ­რი პლასტიურობა, განსაზღვრავენ ორიგინალური მაღალხარისხოვანი ბუნებრივად ნახევრადტკბილი ღვინის, "ქინძმარაულის” სპეციფიურ საგემოვნო თვისებებს.

დასახელება "ტვიში"

გეოგრაფიული მდებარეობა

მევენახეობის სპეციფიკური ზონა "ტვიში" მდებარეობს ლეჩხუმში, ცაგერის ადმინისტრაციულ რაიონში, მდ. რიონის მარჯვენა სანაპირო ზოლში; ჩრდილო განედის 42°31׀ და აღმოსავლეთ გრძედის 42°54׀კოორდინატებზე, ზღვის დონიდან 435 მ სიმაღლეზე. სპეციფიკური ზონა მოიცავს რაჭის ქედის უკიდურესი დასავლეთი დაბოლოებისა და ხვამლის მასივის აღმოსავლეთ დაქანებებს. იგი მოიცავს სოფლებს: ტვიშსა და ალპანას.

კლიმატი

ხასიათება ნოტიო კლიმატით, ზომიერად ცივი ზამთრითა და ხანგრძლივი თბილი ზაფხულით.

მზის ნათების წლიური ხანგრძლივობა 1900-2000 საათის, სავეგეტაციო პერიოდში კი 1400-1500 სთ-ის ფარგლებშია. ჰაერის საშუალო წლიური ტემეპრატურა 14,2°. ყველაზე თბილი თვის (აგვისტო) საშუალო ტემპერატურა 22,2°, ყველაზე ცივი თვისა (იანვარი) კი +0,5°-ზე ნაკლები არ არის.

ჰაერის საშუალო დღე-ღამური ტემპერატურის 10°-ზე ზევით მდგრადი გადასვლა აპრილის პირველ დეკადაში (7.IV), ტემპერატურის 10°-ზე ქვევით დაცემა ნოემბრის პირველ დეკადაში (2.XI) აღინიშნება. ამრიგად, სავეგეტაციო პერიოდის ხანგრძლივობა 209 დღეს უდრის. აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი საშუალოდ 3700° აღწევს. ასეთ შემთხვევაში, 4 წელიწადში ერთხელ 3800°-ზე მეტია.

მოსული ატმოსფერული ნალექების წლიური ჯამი 1095 მმ უდრის, აგვისტოში მოსული ნალექები თითქმის უთანაბრდება მათ აორთქლებას, რაც მიგვითითებს ცალკეულ წლებში, ზაფხულის ამ თვეში – ვენახების მორწყვის საჭიროებაზე.

სეტვყიან დღეთა რიცხვი სავეგეტაციო პერიოდში 0,8-ს უდრის (ცაგერი), სეტყვა შედარებით ხშირად მაისში და ივნისში (0,3-0,3) მოდის. მოსული ნალექების ჯამი ჭარბობს მის შესაძლო აორთქლებადობას.

რიონის ხეობის მერიდიანული მიმართულების გამო, ქარები უმთავრესად ხეობის გასწვრივ ქრის. აქ ძირითადად გაბატონებულია სამხრეთ-დასავლეთის (22%), სამხრეთის (17%) ჩრდილო-აღმოსავლეთის (12%) ქარები და მათი პერპენდიკულარული ჩრდილოეთის 14% და ჩრდილო-აღმოსავლეთის 12% ქარები. ქარის საშუალო წლიური სიჩქარე 1,0 მ/წმ არ აღემატება. ასეთი ზონები მიეკუთვნება სუსტად მოქმედი ქარების III ჯგუფის რაიონებს.

ჰაერის ტემპერატურის წლიური აბსოლუტური მინიმუმების საშუალო -15⁰ უდრის. 10 წელიწადში ერთჯერ მინიმალური ტემპერატურა შესაძლოა -20⁰-მდე დაეცეს, რაც ვაზის მოზამთრე ერთწლიანი რქების მნიშვნელოვან დაზიანებას გამოიწვევს. სპეციფიკურ ზონაში აბსოლუტური მინიმალური ტემპერატურა -24⁰C-მდე უდრის, თუმცა ასეთი შემთხვევა ძალზე იშვიათია.

ნიადაგები

ღვინო "ტვიშის" წარმოების სპეციფიკური ზონა დასავლეთ საქართველოს და კერძოდ რაჟა-ლეჩხუმის გორაკ-ბორცვიან ზონაშია წარმოდგენილი, რომელიც მდინარე რიონის მარჯვენა მხარეზე მდებარეობს. რელიეფურად ეს ადგილები სხვადასხვა ექსპოზიციის სუსტად და საშუალოდ დაქანებულ ფერდობებს წარმოადგენენ მცირე ტერასისებური გავაკებებით. საერთო დახრილობით კი ძირითადად მიმართულია სამხრეთ-აღმოსავლეთით და აღმოსავლეთისაკენ.

ძირითადად წარმოდგენილია ნეშომპალა-კარბონატული ნიადაგები თავისი ნაირსახეობითა და სახესხვაობებით, რომლებიც ერთმანეთისაგან განსხვავდებიან როგორც პროფილისა და ჰუმუსიანი ფენის სისქით, ასევე მექანიკური შედგენილობის მიხედვით, ხირხატიანობით და დაქვიანების ხარისხით. შედარებით მცირე ფართობით წარმოდგენილია დელუვიური და ყომრალი ნიადაგები თავისი ნაირსახობითა და სახესხვაობებით.

ნეშომპალა-კარბონატული ნიადაგები, რომელიც ძირითადად გორაკ-ბორცვიან ზონაშია წარმოდგენილი საკმაოდ მრავალფეროვნებით ხასიათდება პროფილის სისქით, ხირხატიანობა-დაქვიანების ხარისხით და მექანიკური შედგენილობის მიხედვით. ამ ნიადაგების პროფილის სისქე ძირითადად 50-80 სმ-ის ფარგლებში მერყეობს, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 20-40 სმ-ის ფარგლებშია. ზოგიერთ მონაკვეთებზე კი, სადაც რელიეფი ძლიერი დაქანებით ხასიათდება და ადგილი აქვს ეროზიული პროცესებს, ნიადაგები მცირე სისქის პროფილით ხასიათდება და 40-50 სმ-ზე ნაკლებია, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 15-20 სმ-ს არ აღემატება. განვითარებული არიან ძირითადად კირნარ თიხებზე და კირქვების ნაშალ მასალაზე. მექანიკური შედგენილობის მიხედვით ეს ნიადაგები ძირითადად მძიმე თიხნარებსა და თიხიანების ჯგუფს მიეკუთვნება, სადაც ფიზიკური თიხის შემცველობა (<0,01 მმ ფრაქცია), ძირითადად 45-75 %-ის ფარგლებში მერყეობს. გამონაკლის შემთხვევაში კი თიხნარებია და თიხის შემცველობა 35-45%-ს შეადგენს.



ჰუმუსის შემცველობა ამ ნიადაგებში მცირე მაჩვერნებლით ხასიათდება და ძირითადად 2,5-1,5%-ის ფარგლებშია. ნიადაგის აქტიურ ფენაში, ქვევით კი თანდათან უფრო მცირდება. ძირითადად დაბალი მაჩვენებლებით ხასიათდებიან ძირითადი საკვები ელემენეტების (NPK) შემცველობის მიხედვით. ჰიდროლიზური აზოტის შემცველობა ამ ნიადაგებში 6,0 მგ-ს არ აღემატება 100 გ ნიადაგში. ძალზე ღარიბია ხსნადი ფოსფორის შემცველობითაც და მეტწილად კვალის სახითაა წარმოდგენილი. მცირე რაოდენობით შეიცავენ გაცვლით კალიუმსაც და 10 მგ-ს არ აღემატება 100 გ ნიადაგში. საშუალო და მცირე რაოდენობით შეიცავენ კალციუმის კარბონატებს და ძირითადად 2-20%-ის ფარგლებში მერყეობს. ნიადაგის არეს რეაქცია PH კი სუსტი და საშუალო ტუტეა და PH-ის მაჩვენებელი ძირითადად 7,3-8,2-ის ფარგლებში მერყეობს.

მცირე ფართობი წარმოდგენილია დელუვიური ნიადაგებით, რომლებიც ძირითადად ლაქების სახით გვხვდება ფერდობების ქვედა კალთებზე. ეს ნიადაგები შედარებით უფრო ღრმა სისქის პროფილით (70-100 სმ) ხასიათდებიან და კარბონატების უფრო დაბალი შემცველობით, ზოგიერთ მონაკვეთებზე კი კარბონატები საერთოდ გამორეცხილია და მხოლოდ ქვედა ფენებშია უმნიშვნელო მცირე რაოდენობით. დანარჩენი მახასიათებლებით ჰუმუსისა და ძირთითადი საკვები ელემენტების (NPK) შემცველობის მიხედვით ეს ნიადაგებიც დაბალი მაჩვენებლებით ხასიათდება, როგორც ნეშომპალა-კარბონატული ნიადაგები.

შედარებით მცირე ფართობი წარმოდგენილია აგრეთვე ყომრალი ნიადაგებით, რომელიც მეტწილად საშუალო და მცირე სისქის პროფილით ხასიათდება. ამ ნიადაგების პროფილის სისქე ძირითადა 40-80 სმ-ის ფარგლებში მერყეობს, ხოლო აქტიური ჰუმუსიანი ფენა 20-30 სმ-ის ფარგლებშია, მექანიკური შედგენილობით მძიმე თიხნარების და თიხიანებს მიკუთვნებიან და ფიზიკური თიხის შემცველობა ძირითადად 50-70%-ის ფარგლებში მერყეობს. ჰუმუსის შემცველობა ამ ნიადაგშიც მცირეა და აქტიურ ფენაში ძირითადად 2,5-1,5%-ის ფარგლებშია, ქვედა ფენებში კი თანდათან უფრო მცირდება. კარბონატებს არ შეიცავენ. ნიადაგის არეს რეაქცია ძირითადად ნეიტრალურია და PH-ის მაჩვენებელი 6,2-7,1-ის ფარგლებშია. ძალზე ღარიბია ძირითადი საკვები ელემენტების (NPK) შემცველობითაც.


აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები

"ტვიშის" დასახელების ღვინის მისაღებად, ნიადაგურ-კლიმატური პირობების გათვალისწინებით, დაცული უნდა იქენს შემდეგი აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები:

ჯიში ცოლიკოური

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 500-800 მეტრამდე

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5; 2,5 X 1,5

შტამბის სიმაღლე: 80-100 სმ

სხვლის ფორმა: ორმხრივი ქართული, თავისუფალი

დატვირთვის ნორმა: 1მ² 8-10 კვირტი

მოსავალი: 1 ჰა-ზე 6-7 ტონა

ნიადაგის მოვლა-დამუშავება:

საშუალო და დიდი დაქანების ფერდობებზე ეროზიის საწინააღმდეგო ღონისძიებების გატარება: ნიადაგის მინიმალური და ნულოვანი დამუშავება, ბალახიან-კორდიანი სისტემა, ნიადაგის მულჩირება.

განოყიერება

ორგანული და მინერალური სასუქების გამოყენება რეგლამენტით.

ფიტოსანიტარული რეგლამენტი:

ძირითადი დაავადებები: ნაცარი, ჭრაქი, ანთრაქნოზი

მავნებლები: ტკიპები, ვაზის ცრუფარიანა, ყურძნის ჭია.

ბრძოლის ღონისძიების გატარება: საქართველოში რეგისტრირებული, კონტაქტური და სისტემური პრეპარატებით.

ჯიში ცოლიკოურის სამეურნეო-ტექნოლოგიური დახასიათება

ცოლიკოური _ თეთრყურძნიანი დასავლეთ საქართველოში ფართოდ გავრცელებული აბორიგენული საღვინე ვაზის ჯიშია, საგვიანო სიმწიფის პერიოდის, საშუალოზე ძლიერი ზრდის და უხვმოსავლიანი. გავრცელების ძირითად რაიონებში საშუალო საჰექტარო მოსავალი 6-7 ტონას შეადგენს. მტევნის საშუალო წონა 150-160 გ, მწიფე ყურძენში შაქრიანობა 200-250 გ/დმ³-ს აღეწევს 7,5-9,5 გ/დმ³ მჟავიანობის შენარჩუნებით.

ღვინო "ტვიში" _ "ტვიში" - ადგილწარმოშობის დასახელების კონტროლირებადი უმაღლესი ხარისხის თეთრი ნახევრადტკბილი ღვინოა. იგი მზადდება ცოლიკოურის ჯიშის ყურძნისაგან, ტკბილის არასრული დადუღებით.

ღვინო "ტვიში" ხასიათდება ღია ჩალისფერიდან ჩალისფერამდე შეფერვით, ნაზი ჰარმონიული გემოთი, ხილის ტონებით, ჯიშური არომატით და სასიამოვნო სიტკბოთი.

ღვინო "ტვიშის" ქიმიური მონაცემები უნდა შეესაბამებოდეს შემდეგ მაჩვენებლებს:

მოცულობითი სპირტშემცველობა, % _ 10,-11,5

შაქრების მასური კონცენტრაცია - არა უმეტეს 30-50 გ/დმ³

ტიტრული მჟავიანობა – 5,5-7,0 გ/დმ³

აქროლადი მჟავიანობა - არა უმეტეს 1,0 გ/დმ³

დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია - არა ნაკლებ 16 გ/დმ³

დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონმდებლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისს ¹1493/1999 დადგენილებას.

სპეციფიკური ზონის ფართობი

"ტვიშის" სპეციფიკური ზონის ფართობი შეადგენს დაახლოებით 15 კმ^2.

განსაკუთრებული გეოგრაფიული მდებარეობა, მდინარე რიონის მარჯვენა სანაპიროზე შექმნილი მიკროკლიმატი, ნიადაგების სიჭრელე, ცოლიკოურის ჯიშური არომატი, სასიამოვნო სიტკბო და დამზადების წესი, განსაზღვრავს ღვინო "ტვიშის" განსაკუთრებულ თვისებებს.

დასახელება "მუკუზანი"

გეოგრაფიული მდებარეობა

მევენახეობის სპეციფიკური ზონა „მუკუზანი“ მდებარეობს აღმოსავლეთ საქართველოში, შიდა კახეთში, გურჯაანის მუნიცი­­პალიტეტში. იგი განთავსებულია მდ. ალაზნის ხეობის მარჯვენა სანაპიროზე, ცივ-გომბორის ქედის ჩრდილო-აღმოსავლეთ დაქანებაზე, ზღვის დონიდან 400 – 650 მ სიმაღლის ფარგლებში. ჩრდილო-აღმოსავლეთისკენ და აღმოსავლეთისკენ ზონის ტერიტორია წარმოადგენს სუსტად და საშუალოდ დაქანებულ ფერდობებს და შლეიფებს, სუსტი ტალღისებური ზედაპირით, რომელიც ჩრდილო-აღმოსავლეთის მიმართულებით გავაკებაში გადადის და ემიჯნება ალაზნის პირველ ტერასას, ჭერმის ხევის და ფაფრისხევის გაყოლებით. ჩრდილო-დასავლეთ მიმართულებით კი გრძელ­დება მდ. ალაზნის დინების შუა წელში, ცივ-გომბორის ქედის 5-60 დაქანების ერთ-ერთ შლეიფზე მდებარე სავენახე ფართობებზე.

ღვინო ,,მუკუზანი’’-ს სანედლეულო ბაზა მოიცავს სოფლებს: მუკუზანი, ზეგაანი, ჩუმლაყი, ახაშენი, ველისციხე, ვაზისუბანი, შაშიანი, კალაური, შრომა და კახიფარის ტერიტორიებს.

კლიმატი

მუკუზნის სპეციფიკურ ზონაში კლიმატი ზომიერად ნოტიოა – ცხელი ზაფხულით და ზომიერად ცივი ზამთრით. ამინდის ფორმირებას განაპირობებს სუბტროპიკულ და ზომიერ განედებში განვითარებული, აღმო­სავლეთიდან და დასავლეთიდან გადმონაცვლებული ატმოსფერული პროცესები. არანაკლები მნიშვნელობა ენიჭება ასევე ადგილმდე­ბარე­ობის რელიეფური პირობების გავლენით წარმოქმნილ პროცესებს, კერძოდ, კახე­თის კავკა­სიონის მყინვარებით დაფარული მაღალი მწვერვალებიდან დაშვე­ბუ­ლი ცივი ჰაერის მასების ზემოქმედებას.



მზის ნათების წლიური ხანგრძლივობა მუკუზნის სპეციფიკურ ზონაში მერყეობს 2150- 2200 საათის ფარგლებში, ხოლო სავეგეტაციო პერიოდში 1610 საათს აღწევს. მზის პირდაპირი რადიაცია მოსული ჰორიზონტალურ ზედაპირზე წლიურად შეადგენს 70-75 კკალ/სმ², გაბნეული რადიაცია 50-54 კკალ/სმ², მზის ჯამობრივი რადიაცია წლიურად 120-130 კკალ/სმ². მზის ნათების არსებული რაოდენობის შეფარდება მის შესაძლო რაოდენობასთან ზაფხულის თვეებში და სექტემბერში საშუალოდ მეტად მაღალია და 68%-ს უდრის.

ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა 12°-ია. ყველაზე ცივი თვის იანვრის საშუალო ტემპერატურა +1,1°, ყველაზე თბილი თვეების – ივლისი და აგვისტო კი _ ერთმანეთს უახლოვდება და 23,1–22,9° უდრის. ჰაერის ტემპერატურების წლიური აბსოლუტური მინიმუმების საშუალო -10°, აბსოლუტური მინიმუმი -23°აღწევს. ჰაერის ტემპერატურის წლიური აბსოლუტური მაქსიმუმების საშუალო 34°, აბსოლუტური მაქსიმუმი კი 38°უდრის.



ჰაერის ტემპერატურის დღეღამური ამპლიტუდა ყველაზე მაღალია ზაფხულის თვეებში (ივნისი, ივლისი, აგვისტო) და საშუალოდ 9° და მეტს აღწევს. ეს მაჩვენებელი ყველაზე ნაკლებია (4,8-5,5°) ზამთარში.

მუკუზნის სპეციფიკურ ზონაში ფესვთა სისტემის გააქტიურება მაისის შუა რიცხვებიდან იწყება. საფერავის კვირტის გაშლა მოსალოდნელია აპრილის შუა რიცხვებში, ყვავილობა - მაისის ბოლოს, ყურძნის სიმწიფე - აგვისტოს მეორე ნახევარში, ყურძნის ტექნიკური მომწიფება - სექტემბრის ბოლოს. ამისათვის საჭიროა 35000 და მეტი სითბო. მუკუზნის სპეციფიკურ ზონაში აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი (St>100C) 4120-3440° -ის საზღვრებში ცვალებადობს.



ატმოსფერული ნალექების წლიური ჯამი 884 მმ-ს, აქედან სავეგეტაციო პერიოდში 645 მმ-ს უტოლდება. ნალექები ყველაზე მეტი რაოდენობით (150 მმ) მოდის მაისში. ნაყოფის ფორმირების პერიოდში (ივნისი, ივლისი, აგვისტო), ნალექების რაოდენობა მცირეა, ამიტომ დასაშვებია დამატებითი მორწყვა. ყურძნის მომწიფების პერიოდში, განსაკუთრებით სექტემბერში, ატმოსფერული ნალექები საკმაოზე მეტია და 75 მმ უდრის.



ჰაერის საშუალო წლიური შეფარდებითი სინოტივე 71%-ს უდრის. სავეგეტაციო პერი­ოდ­ში ეს მაჩვენებელი 68%-ზე მეტი არ არის.



თოვლის საფარი იქმნება დეკემბრის ბოლო დეკადაში (25.XII), რომელიც მარტის შუა რიცხვებში ქრება. მიკროზონაში შემოდგომის პირველი წაყინვები ნოემბრის დასასრულს (27.XI) იწყება. ბოლო წაყინვები საშუა­ლო­დ 24 მარტიდან წყდება და 10 წელიწადში ერთხელ აპრილის შუა რიცხვებამდეა მოსალოდნელი, ზონაში უყინ­ვო პერიოდის ხანგრძლივობა 230 დღეზე მეტია.



სეტყვიანი დღეების რიცხვი წელიწადში საშუალოდ 2,2-ს უდრის. სეტყვა ყველაზე ხშირად მაისში (0,7 დღე) და ივნისში (0,5 დღე) მოდის. ანომალურად სეტყვიან წლებში, სეტყვიანი დღეების რაოდენობამ შესაძლოა 5-ს მიაღწიოს.

ნიადაგის ზედაპირის საშუალო წლიური ტემპერატურა 140 უდრის. ყველაზე თბილ თვეებში (ივლისი, აგვისტო) ნიადაგის ზედაპირის საშუალო ტემპერატურა 280 აღწევს; ყველაზე ცივ თვეში _ იანვარში კი -10-ია.

ძირითადად გაბატონებულია დასავლეთის (32%) და სამხრეთ-დასავლეთის (23%) ქარები. ქარის საშუალო წლიური სიჩქარე 1,4 მ/წმ უდრის.

აღნიშნული მონაცემების ანალიზიდან გამომდინარე სპეციფიკური ზონა მიეკუთვნება ქარების მავნე ზემოქმედების III ჯგუფის რაიონებს. ქარის უარყოფითი ზემოქმედებისგან თავის დაცვის მიზნით, უკეთეს შემთხვევაში, რეკომენდებულია ორრიგიანი ქარსაფარი ზოლების გაშენება.

ნიადაგები. მუკუზანის მიკროზონაში წარმოდგენილია ტყის ყავისფერი, მუქი-ყავისფერი, მდელოს ყავისფე­რი, რენძო-ყავისფერი და ალუვიური ნიადაგების ნაირსახეობები, რომლებიც ერთმანეთისგან განსხვა­ვ­დებიან პროფილის სისქით, ხირხატიანობის ხარისხით და მექანიკური შედგე­ნილობის მიხედვით. ტყის ყავისფერი ნიადაგები წარმოდგენილია ზედა სარტყელში ცივგომბორის მთების ჩრდილო-აღმოსავლეთ კალთებზე, მდელოს ­ყავისფერი და რენძო-ყავისფერი ნიადაგები კი ამ კალთების ქვედა ზოლში მდინარე ალაზნის მეორე ტერასის მიჯნაზე ქვემო ალაზნის სარწყავი არხის გაყოლებაზე, ხოლო ალუვიური ნიადაგები მდინარე ალაზნის მეორე ტერასაზე, ქვემო ალაზნის სარწყავი არხის ქვემოთ მდინარე ალაზნის პირველ ტერასამდე.

არსებული კვლევის მასალების ანალიზიდან გამომდინარე, მუკუზნის სპეციფიკური ზონის ტერიტორიაზე გამოყოფილია ნიადაგების შემდეგი სახეები და სახესხვაობები:

ტყის ყავისფერი, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი, საშუალო და მძიმე თიხნარი;
ტყის ყავისფერი, საშუალო სისქის, საშუალოდ ხირხატიანი, საშუალო და მძიმე თიხნარი;
ტყის ყავისფერი, საშუალო სისქის, მცირე ჰუმუსიანი, საშუალოდ ხირხატიანი და სუსტად ქვიანი, მძიმე თიხნარი;
ყავისფერი, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი, თიხიანი და თიხნარი;
მუქი ყავისფერი (ძველი ალუვიური), დიდი სისქის, თიხიანი;
მუქი ყავისფერი, საშუალო სისქის, სუსტად ხირხატიანი, საშუალოდ და მსუბუქი თიხა;
მდელოს ყავისფერი (ძველი ალუვიური) დიდი სისქის, თიხიანი;
მდელოს ყავისფერი (ძველი ალუვიური) დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი, თიხიანი;
რენძინო-ყავისფერი, დიდი სისქის, სუსტად ხირხატიანი, მსუბუქი თიხა და მძიმე თიხნარი;
რენძინო- ყავისფერი, საშუალო სისქის, სუსტად ხირხატიანი, თიხნარი და თიხიანი;
ალუვიურ-კარბონატული დიდი სისქის თიხნარი;
ალუვიურ-კარბონატული დიდი სისქის ხირხატიან თიხნარი;
დელუვიური კარბონატული, დიდი სისქის, თიხნარი;
ალუვიური-პროლუვიური, კარბონატული, დიდი სისქის, ხირხატიანი, მსუბუქი თიხნარი და სილნარი.
დიდი სისქის ნიადაგებში პროფილის სიღრმე 80-100 სმ-დან 110-130 სმ-ის ფარგლებში ცვალებადობს. საშუალო სისქის ნიადაგებში კი პროფილის სისქე 60-70 სმ-დან 70-80 სმ-მდეა. აქტიური ჰუმუსიანი ფენა დიდი სისქის ნიადაგებში შესაბამისად 50-60 სმ-დან 75-85 სმ-მდე მდებარეობს, ხოლო საშუალო სისქის ნიადაგებში 30-40 სმ-დან 40-50 სმ-მდე. ნიადაგის სტრუქტურა მარცვლოვან-კოშტოვანიდან (ზედა ფენებში) კოშტოვან-გოროხოვანამდე ქვევით და უფრო ქვევით ბელტოვანში გადადის. ნიადაგის პროფილში ფესვები, ორგანული ნარჩენები, კირისთვლები და კენჭები. კალციუმის კარბონატები ზევიდან ქვევით მატუ­ლობს და ქვედა ფენებში ზოგან 24% აღწევს, ზოგიერთი ჭრილების (რენძო-ყავის­ფერი) ქვედა ფენები კი კალცი­უმის კარბონატებს ძალიან დიდი რაოდე­ნო­ბით შეიცავენ.

ყველა ამ ნიადაგში ჰუმუსის შემ­ცვე­ლობა ძირითადად დაბალი მაჩვენებლით ხასიათდება და 0,5-3,0%-ის ფარ­გ­ლებ­შია. დაბალია მეტწილად ჰიდროლიზური აზოტის შემცველობაც და 5 მგ-ს არ აღე­მა­ტე­ბა 100 გ ნიადაგში, ასევე, დაბალია ხსნადი ფოსფორისა და გაცვლითი კალიუმის შემ­ცველობაც, გარდა გამო­ნაკლისისა. კალციუმის კარბონატებს ძირითადად საშ­უ­ა­ლო რაოდენობით შეიცავენ და 8-20%-ის ფარგლებშია. ნიადაგის არეს რეაქცია (pH) საშუალო ტუტეა. შესწავლილი ნიადაგური საფარი წარმოდგენილია დახრილ ფორმებზე და ნიადაგები განვითარებულია კარბონატების მაღალი შემცველობის მქონე ქანებზე.

აგროტექნოლოგიური რეგლამენტები

„მუკუზანი“-ს დასახელების ღვინის მისაღებად, ნიადაგურ-კლიმატური პირო­ბების გათვალისწინებით, დაცული უნდა იქნეს შემდეგი აგროტექ­ნო­ლო­გი­ური რეგლამენტები:

ჯიში საფერავი

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 400-650 მეტრამდე;

დატვირთვის ნორმა 1მ²-ზე: არაუმეტეს 10 კვირტი. 80-100 ათასი კვირტი 1 ჰა-ზე;

რეგლამენტირებული მოსავალი: არაუმეტეს 8 ტონა 1 ჰა-ზე.

ნიადაგის განოყიერება

ორგანულ-მინერალური სასუქების გამოყენება კარტოგრაფიული აგრორეგლა­მენ­ტე­ბით.

ფიტოსანიტარული ღონისძიებები

ვაზის ძირითადი მავნებლების და დაავადებების წინააღმდეგ ბრძოლა საქართველოში რეგისტრირებული კონტაქტური და სისტემური პრეპარატებით.

ღვინო „ მუკუზანი “

„მუკუზანი“ ადგილწარმოშობის დასახელების კონტროლირებადი უმაღლესი ხა­რისხის მშრალი წითელი ღვინოა.

ღვინო „მუკუზანი“ ხასიათდება ბროწეულისფერი შეფერვით. გემოზე სრული, ჰარ­­­მო­­ნიული, ხავერდოვანი და დახვეწილია, გამოხატული ჯიშური სპეციფიკური არომატით და მაღალი ექსტრაქტით.

ღვინო „მუკუზანის“ ქიმიური მონაცემები უნდა შეესაბამებოდეს შემდეგ მაჩვე­ნებლებს:

მოცულობითი სპირტშემცველობა - არანაკლებ 10,5%;

შაქრების მასური კონცენტრაცია - არაუმეტეს 4,0 გ/დმ³;

ტიტრული მჟავიანობა - არანაკლებ 5,0 გ/დმ³;

დაყვანილი ექსტრაქტის მასის კონცენტრაცია – არანაკლებ 20 გ/დმ³;

გოგირდოვანი მჟავის საერთო მასის კონცენტრაცია – არაუმეტეს 160 მგ/დმ³;

თავისუფალი გოგირდოვანი მჟავის კონცენტრაცია – არაუმეტეს 30 მგ/დმ³;

აქროლადი მჟავიანობა - არაუმეტეს 1,2 გ/დმ³.

დანარჩენი ნორმატივები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს საკანონმდებლო აქტებს და ევროსაბჭოს 1999 წლის 17 მაისის # 1493/1999 დადგენილებას.

Akhasheni – is a naturally semi-sweet red wine. It is characterized by a dark-pomegranate color, harmonious taste, velvety sweetness, fruit tones and varietal aromas. It is made the Saperavi grape variety. The Akhasheni micro-zone is located in Shida Kakheti region, in the middle belt of the Alazani River.

თეთრყურძნიანი საღვინე ჯიში
ცოლიკოური (სინ.: ცოლიკაური, ობჩური ცოლიკოური, მელქოს ცოლიკოური, კობახიძის ცოლიკოური და სხვა) - ქართული აბორიგენული თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიშია. მიეკუთვნება იმერეთის ვაზის ჯიშთა ჯგუფს. იმერეთის გარდა გავრცელებულია რაჭა-ლეჩხუმში, გურიაში, სამეგრელოში, აჭარასა და აფხაზეთში. ფართობის მიხედვით რქაწითელის შემდეგ მეორე ადგილი უკავია საქართველოში. გამორჩევა მაღალი სამეურნეო-ტექნოლოგიური მახასიათებლებით. მისგან მზადდება ევროპული და იმერული ტრადიციული წესით დაყენებული მაღალხარისხიანი სუფრისა და ბუნებრივად ნახევრად ტკბილი ღვინოები, რომელთაც ახასიათებს ღია ჩალისფერი შეფერვა, დიდი სხეული, ალკოჰოლისა და მჟავიანობის ნორმალური შემცველობა, სიხალისე და მაღალი გემური მაჩვენებლები, ჯიში საგვიანო სიმწიფის პერიოდისაა, ყურძენი ოქტომბრის მეორე ნახევრიდან მწიფდება.

კრახუნა ადგილობრივი თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიშია, მისგან მზადდება იმერული ტიპის მაღალალკოჰოლიანი სასუფრე თეთრი ღვინო. ჯიში გამოსადეგია აგრეთვე მაგარი და სადესერტო ღვინოების დასამზადებლად. კრახუნა გავრცელებულია ძირითადად იმერეთში.

ვეროპული წესით დაყენებული ღვინო მოყვითალო – ჩალისფერია, ხასიათდება სისრულით, ენერგიით დ სასიამოვნო გემოთი. იმერული წესით დაყენებული უფრო მუქად არის შეფერილი, მოქარვისფრო – ყვითელია, ხასიათდება თავისებური ჯიშური არომატით. ენერგიით, დიდი სხეულით და ოდნავ უხეშობით ახალგაზრდობაში. დავარგებისას ღვინო საგრძნობად უმჯობსება, ივითარებს ძლიერ ბუკეტს, უფრო ნაზი და ჰარმონიული ხდება. კრახუნას ღვინოს აქვს მწიფე მსხლის გემო, ბალახის ტონები და სასიამოვნო მჟავიანობა. საქართველოს ღვინის კომპანიები ასხავენ კრახუნას ჯიშურ ღვინოს.

ციცქა ადგილობრივი, ფართოდ გავრცელებული ვაზის სტანდარტული ჯიშია, იძლევა მაღალხარისხოვან სუფრის ნაზ თეთრ ღვინოს. ზემო და შუა იმერეთში მას იყენებენ, ძირითადად შამპანური ღვინის დასაყენებლად. ზემო იმერეთის ზოგიერთ სოფლებში ციცქა ცნობილია აგრეთვე შანთისა და ციცქოს სახელწოდებით, ხოლო შუა იმერეთის სოფლებში მას დამატებით `მამალ ციცქას~ უწოდებენ.

ციცქა მაღალხარისხოვანი ვაზის ჯიშია, იგი იძლევა საუკეთესო ღირსების სუფრის ღვინოს და ხარისხოვან მასალას ცქრიალა ღვინოებისათვის. ციცქას სუფრის ღვინო ღია ჩალისფერია მომწვანო იერით, ხასიათდება სხეულით, ენერგიითა და სიხალისით, გემო ნაზი და ჰარმონიული აქვს. დაძველებისას ივითარებს მეტად ნაზ სასიამოვნო ბუკეტს. ზემო იმერეთში მდ. ჩხერიმელისა და ძირულის ხეობებში ნეშომპალა-კარბონატულ ნიადაგებზე ციცქა იძლევა გამჭვირვალე, ღია ჩალისფერ, საკმაოდ სხეულიან, ნაზ, ხალისიან ღვინოს კარგად გამოხატული ხილის ტონებით. ხშირად კუპაჟდება სხვა ჯიშებთან – მაგალითად, ცოლოკაურთან.

საქართველოში გავრცელებულ თეთრყურძნიან ვაზის ჯიშებს შორის მწვანე ფართოდ ცნობილი სახელწოდებაა. ასე მაგალითად, კახეთის რაიონებში ცნობილია მწვანე და ნაბადა მწვანე; ქართლში _ გორული მწვანე, მწვანე, ჯიშიანი მწვანე და ლურჯი მწვანე; მესხეთში _ საფარის მწვანე; იმერეთში _ოკრიბული მწვანე; რაჭაში _ მწვანე; გურიასა და აჭარაში _ მწვანე და მწვანა და შავშეთ-კლარჯეთში _ მწვანურა. როგორც ჩანს, საქართველოს თითქმის ყველა რაიონშია `მწვანე~ გავრცელებული, მაგრამ დასახელებული ჯიშები თავიანთი ამპელოგრაფიული ნიშნებით და სამეურნეო თვისებებით მკვეთრად განსხვავდებიან, რის გამოც ურთიერთისაგან გარჩევის მიზნით თითოეულ მათგანს ქართველმა მევენახემ კუთხისა ან მხარის დამატებითი სახელიც კი შეარქვა (კახური მწვანე, საფარის მწვანე, ოკრიბული მწვანე, რაჭული მწვანე და სხვ.).
აქვე უნდა აღინიშნოს ის გარემოებაც, რომ ზემოთ აღნიშნულ მწვანის ჯიშის წარმომადგენლებისათვის სამართლიანად შეურქმევიათ მარცვლის ფერის ამსახველი სახელი, რადგან სრული მწიფობის პერიოდში ამ ჯიშის ვაზის ყურძენი, განსაკუთრებით დაჩრდილულ ადგილებში, იფერება მუქ ან ღია მწვანედ. კერძოდ ქართლის თეთრყურძნიან ჯიშებს შოროის გორული მწვანე ძველთაგანვეა ცნობილი, როგორც მაღალხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი საღვინე ჯიში, რის გამოც იგი ამ მხარისათვის სამართლიანადაა მიჩნეული ძირითად სტანდარტულ ჯიშად. იგი გამოიყენება მაღალი ხარისხის სუფრის და ცქრიალა ღვინოების დასამზადებლად. ღვინო ღია ჩალისფერია, ნაზი, საკმაოდ სხეულიანი, ჰარმონიული, ევროპული სტილის სუფრის ღვინისათვის დამახასიათებელი სასიამოვნო გემური თვისებებით. საქართველოს ღვინის კომპანიები ასხავენ გორული მწვანის ჯიშურ ღვინოს, რომელსაც თაფლისა და ველური ყვავილების მიმზიდველი სურნელი აქვს.

ზამთრის ყინვებს კარგად უძლებს. ახასიათებს საკმაო ყვავილცვენა და წვრილმარცვლიანობა. მგრძნობიარეა ჭრაქის მიმართ, ნაცრის მიმართ შედარებით გამძლეა.

საქართველოს ისტორიული ცნობილ თეთრყურძნიან ვაზის ჯიშებს შორის ჩინური განსაკუთრებულ ყურადღებას იპყრობს, როგორც ხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი საღვინე და ადგილობრივი მოხმარების სუფრის ყურძნის ჯიში. თავისი ბოტანიკურ_ბიოლოგიური ნიშან_თვისებით ჩინური ქართლის ვაზის ჯიშთა ჯგუფს განეკუთვნება და ამ მხარის თეთრყურძნიან ჯიშებს შორის როგორც ძირითად სტანდარტულ ასორტიმენტს სამართლიანად უჭირავს წამყვანი ადგილი.

ჩინური გამოყენებულია მაღალხარისხოვანი სუფრისა და ცქრიალა ღვინოების დასამზადებლად. სუფრის ღვინო – ღია მოჩალისფროა, მეტად სუფთა, გემოთი რბილი, ნაზი, ალკოჰოლისა და მჟავიანობის ნორმალური თანაფარდობით. ცქრიალა ღვინო – მოჩალისფრო, მეტად სუფთა, სასიამოვნო სირბილის და ხალისიანი მჟავიანობით. განსაკუთრებით სახელგანთქმულია ჩინურის მონაწილეობით დაყენებული „ატენური“ ღვინო. ქართული ღვინის კომპანიები ამზადებს ტიპურ ცქრიალა და ტრადიციულ ქვევრის ღვინოებს.

ქისი ნაკლებად გავრცელებული კახური ვაზის ჯიშია, იძლევა მაღალხარისხოვან სუფრის თეთრ ღვინოს. ევროპულად დაყენებული მოყვითალო ჩალისფერია, ოქროსფერი იერით. არომატი კარგადაა გამოსახული, ნაზი, სასიამოვნო, ხოლო გემო სრული, ჰარმონიული აქვს. კახურად დაყენებული ღვინო უფრო მაღალი ღირსებისაა – იგი მუქი ჩალისფერია, კარგად გამოსახული ხილის სასიამოვნო არომატით, ნაზი, სრული, შინაარსიანი, გემო ჰარმონიული და ხავერდოვანი. მიიღება ძალიან კარგი ხარისხის სადესერტო ღვინოები.

ხიხვი ადგილობრივი მცირედ გავრცელებული სტანდარტული ვაზის ჯიშია. იძლევა მაღალხარისხოვან საფრის თეთრ ღვინოს, ხოლო ზოგიერთ მიკრორაიონში მაღალხარისხოვან სადესერტო ღვინოს. ლიტერატურულ წყაროებში ხიხვის სინონიმები არ არის ცნობილი. თელავისა და ახმეტის რაიონებში ჯიში ატარებს “ჯანანურას” სახელოწოდებას, რომელიც მიღებული აქვს მას ახმეტის რაიონის სოფელ ჯანაანიდან, ხოლო გურჯაანისა და სიღნაღის რაიონებში – ხიხვის სახელწოდებას. მათი იგივეობა ჩვენ მიერ დადგენილია ვაზისუბნის საკოლექციო ნაკვეთზე, სოფ. რუისპირიდან (თელავის რ-ნი) და კარდანახიდან (გურჯაანის რ-ნი) ჩამოტანილი ვაზების შედარებით.

ევროპული სუფრის ღვინო ღია ჩალისფერია, გამჭვირვალე, აქვს სასიამოვნო ჯიშური არომატი, ნაზი, სრული და ჰარმონიული გემო. კახურად დაყენებული კი – მუქი ჩალისფერია, საკმაოდ სხეულიანი, სრული და ჰარმონიული. კარდენახის რაიონში მოყვანილი ყურძნისაგან შექმნილი იყო სადესერტო ღვინო „ხიხვი“, რომელიც იყო მუქი ქარვისფერი, ჰარმონიული, ტოკაის ტიპის ღვინისათვის დამახასიათებელი ბუკეტით, 13% ალკოჰოლის, 5-7% საერთო მჟავიანობისა და 24% შაქრის შემცველობით.

მწვანე კახეთის სტანდარტული ვაზის ჯიშია, იძლევა ევროპული და კახური ტიპის მაღალხარისხოვან თეთრ სუფრის ღვინოს. სახელწოდება მიღებული აქვს მწიფე მარცვლების მოყვითალო-მწვანე ფერის გამო. მევენახეობის სპეციალურ ლიტერატურაში და ადგილობრივ მევენახეთა გადმოცემით მწვანე ძველად ბევრი სხვა (დამატებითი) სახელითაც ყოფილა ცნობილი, როგორიც არის: მწვანე, ნაბადა მწვანე, მჭკნარა.

მწვანე მაღალახარისხოვანი საღვინე ჯიშია. კახეთის თეთრი ჯიშებიდან მწვანე ყველაზე უფრო ნაზ და არომატულ სასუფრე ღვინოს იძლევა. მისგან მზადდება როგორც ევროპული, ასევე კახური ტიპის მაღალხარისხოვანი ღვინოები. იყენებენ სხვა ჯიშის ღვინოების გასაუმჯობესებლად. შედის ადგილწარმოშობის კონტროლირებადი ზონის „მანავის“ (75% მწვანე კახური + 15% რქაწითელი) და „წინანდალის“ შემადგენლობაში (15%-მდე მწვანე კახური + 75% რქაწითელი). ღვინოს ახასიათებს ციტრუსის არომატი, ტროპიკული ხილის ტონები, მაღალი ალკოჰოლის შემცველობა და მჟავიანობა. ქართული ღვინის კომპანიები ამზადებენ ევროპული ტიპისა და ქვევრის ღვინოს.

რქაწითელი საქართველოს სტანდარტული, ფართოდ გავრცელებული ვაზის ჯიშია. ყველაზე დიდი ფართობი მას კახეთში უჭირავს. იძლევა მაღალხარისხოვან ევროპულ და კახური ტიპის სუფრის თეთრ ღვინოს, მაგარ და სადესერტო ღვინომასალას და ადგილობრივ მნიშვნელობის კარგი ღირსების სუფრის ყურძენს.
მარცვლის სასურველი წვნიანობა, წვენის მაღალი შაქრიანობა, საკმაო მჟავიანობა და სასიამოვნო არომატი განაპირობებს რქაწითლის ძირითად გამოყენებას სუფრის ღვინოების დასაყენებლდ. ღვინოს ახასიათებს თავისებური ხილის ბუკეტი, სინაზე, სიმსუბუქე, ჰარმონიულობა და სასიამოვნო გემო. კახეთის სხვადასხვა კუთხეში რქაწითლისაგან სხვადასხვა ტიპის ღვინოები მიიღება: ევროპული ტიპის ღვინოებიდან გამორჩეულია კონდოლის, წინანდლის, კისისიხევის, ქვემო ხოდაშნის, ვაზისუბნის და მუკუზნის თეთრი სუფრის ღვინოები – ცნობილი ღვინოა ადგილწარმოშობის კონტროლირებადი დასახელების „წინანდალი“, სადაც რქაწითელი კახურ მწვანესთან ერთად მონაწილეობს (75% რქაწითელი + 15% მწვანე კახური). საუკეთესოა ქვევრში დაყენებული რქაწითლის ღვინოები გურჯაანიდან, სიღნაღიდან და სხვა რაიონების ადგილებიდან.

ნიშნავს „ძლიერს“ და ეს ჯიში ასევე ცნობილია როგორც ჯანი ბახვი (ჯანი ბახვი, სოფელი დასავლეთ საქართველოში). დასავლეთ საქართველოს მკვიდრი და მაღალი ხარისხის ღვინის წარმოებით ცნობილი, ჯანი ადრე ფართოდ იყო გავრცელებული მთელ გურიის პროვინციაში. მართლაც, გურიის ჯანელი ფერმერებისა და სამეგრელოს ოჯალეშის ფერმერებს შორის ღვინის შეჯიბრებები საკმაოდ გავრცელებული იყო. სამწუხაროდ, ჯანი სოკოვანი დაავადებებისა და ფილოქსერის მსხვერპლი გახდა. XX საუკუნის დასაწყისში, დაბალი ფორმირების სისტემისა და ამერიკული საძირეების გამოყენებით, ფერმერებმა ვენახების აღდგენა დაიწყეს, მაგრამ ისინიც განადგურდნენ მღელვარე საუკუნის განმავლობაში სხვადასხვა დარღვევის შედეგად. XXI საუკუნის დასაწყისში ჯანის დარგვა იშვიათი იყო (2004 წლის ვაზის აღწერაში მხოლოდ ერთი ჰექტარი იყო რეგისტრირებული), მაგრამ დასავლეთ საქართველოს საუკეთესო ღვინოების მწარმოებლის რეპუტაციის გამო, მთავრობამ 2014 წელს დაიწყო ჯანის ვაზის ათასობით ძირის დარიგება მევენახეებისთვის, რათა ვაზი და ღვინო აღედგინათ.

ჯანი (სინ.: მარის ყურძენი, ჯანის ყურძენი) - ქართული აბორიგენული წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშია. მიეკუთვნება გურიის ვაზის ჯიშთა ჯგუფს. ჯანის ღვინო მაღალი ხარისხისაა, ხასიათდება დიდი სხეულით, ალკოჰოლისა (11,5-12,1%) და მჟავიანობის ნორმალური შეფარდებით, ჰარმონიულობითა და მაღალი გემური თვისებებით. დაძველებისას ივითარებს სასიამოვნო გემოსა და მდიდარ ბუკეტს. საგვიანო სიმწიფის პერიოდის ჯიშია. ყურძნის წვენში შაქარი შეადგენს 20,9-23,4%-ს.

ძელშავი ადგილობრივი მცირედგავრცელებული ვაზის ჯიშია, იმერეთიდან. შუა იმერეთში მისგან ღია წითელი ან მოვარდისფრო ნაკლებ სხეულიანი, მაგრამ ენერგიული და ხალისიანი ღვინო დგება. ზემო იმერეთსა და რაჭაში ის უფრო თხელი და ნაკლებშინაარსიანია, ამიტომ მიმართავენ კუპაჟს მგალობლიშვილთან, ოცხანურ საფერესთან და ა.შ. უკეთესი ხარისხის მასალას ძელშავი ცქრიალა ღვინისათვის იძლევა – ამ წესით დაყენებული ღვინო ღია ჩალისფერია, მსუბუქი და საკმაო ხალისიანი. შედარებით კარგად უძლებს ნაცარს, მაგრამ ადვილად აზიანებს ჭრაქი.

ოცხანური საფერე საკმაოდ გავრცელებული იმერული ვაზის ჯიშია. იგი იძლევა სუფრის ხარისხოვან წითელ ღვინოს. მას იყენებენ აგრეთვე სხვა წითელი და თეთრი ღვინის შესაფერად მათი წვენის ოცხანური საფერეს ჭაჭაზე დადუღებით. მევენახეობის სპეციალურ ლიტერატურულ წყაროებში ოცხანური საფერეს სხვა დამატებითი სახელწოდება ცნობილი არაა. ოცხანური საფერე ადგილობრივი ვაზის ჯიშია, წარმოშობილია კულტურული ვაზის ჯიშების ფორმათა წარმოქმნის კოლხეთის კერიდან.

იწარმოება კარგად შეფერილი, სრული, ხავერდოვანი, ჰარმონიული და სასიამოვნო გემოს მქონე მუქი წითელი ღვინო, მდიდარი სხეულით და კარგად გამოსახული ჯიშური არომატით. იგი კარგად ინახება, უმჯობესდება დავარგებისას და სიცოცხლის დიდი ხანგრძლივობით ხასიათდება. ალკოჰოლის შემცველობაა 10–12,5%. ქართული ღვინის კომპანიები აყენებენ ოცხანური საფერეს კარგ ჯიშურ ღვინოებს.

წითელყურძნიანი ვაზის აბორიგენულ ჯიშებს შორის ოჯალეში საქართველოში ძველთაგანვეა ცნობილი. იგი გავრცელებულია უმთავრესად სამეგრელოს მთიან რაიონებში და როგორც წარსულში, ისე ამჟამადაც მისგან აყენებენ მუქი შეფერილობის მაღალხარისხოვან სუფრის წითელ ღვინოს. სამეგრელოში ადგილობრივ მეურნეთა შორის და აგრეთვე ზოგიერთი სპეციალური ნაშრომის მიხედვით ოჯალეში ცნობილია შონურის და სვანურის სახელწოდებითაც. ადგილობრივი შესწავლით დასტურდება, რომ ოჯალეში სამეგრელოს უძველესი ჯიშია და თავისი ბოტანიკური და აგრობიოლოგიური ნიშნებით პონტოს ვაზის ჯიშთა წყებას მიეკუთვნება.
ღვინისათვის დამახასიათებელია კარგი წითელი შეფერვა, ექსტრაქტულობა, ჰარმონიულობა, ენერგიულობა. სხეულთან და ჰარმონიულობასთან ერთად, ახასიათებს შენახვის დიდი უნარი და ტრანსპორტაბელურობა. სიძველეში ღვინო ივითარებს სასიამოვნო ბუკეტს, რაც საერთოდ დამახასიათებელია ხარისხოვანი ღვინისათვის. ალკოჰოლი შეადგენს 13,4%-ს. ოჯალეში ძირითადად გამოყენებულია წითელი ნახვერად ტკბილი ღვინოების დასამზადებლად სამეგრელოში, მაგრამ ჯიშს მოეპოვება კარგი პოტენციალი წითელი, მშრალი ღვინოების დამზადებისათვის. ქართული ღვინის კომპანიები ამზადებენ ჯიშურ ღვინოს.

გურიაში გავრცელებულ წითელყურძნიან ვაზის ჯიშთა შორის ალადასტურს ყოველთვის თვალსაჩინო ადგილი ეკავა, როგორც უხვმოსავლიან საღვინე და ადგილობრივი მოხმარების სუფრის ყურძნის ჯიშს. ახასიათებს ძლიერი ზრდა და მცირე მოსავლიანობა. სრულ სიმწიფეში შედის ოქტომბრის ბოლოს. შედარებით ნაკლებად ზიანდება სოკოვანი დაავადებებით. საკოლექციო ჯიში.

გურიის აბორიგენულ ვაზის ჯიშებს შორის ჩხავერი ძველთაგანვე ცნობილია, როგორც მაღალხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი საღვინე ჯიში. აღმოსავლეთ გურიის ზოგიერთ სოფელში (ხიდისთავი, იანოული, ბურნათი, საჭამიასერი) ჩხავერი ცნობილია აგრეთვე “ჩხაველის”- სახელწოდებით.

ჩხავერი მაღალხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი ჯიშია სუფრისა და ცქრიალა ღვინოების მისაღებად. ჩხავერის ღვინო ღია ვარდისფერია, ნაზი და ჰარმონიული, დამახასიათებელი ჯიშური არომატით, ალკოჰოლსა და სიმჟავის ნორმალური თანაფარდობით, ატმისა და თეთრი ხილის სურნელებით, სადაც სიტკბო და სირბილე სასიოამოვნო სიმჟავეს ერწყმის. ალკოჰოლის შემცველობაა 11-12%.

ადვილად ავადდება ჭრაქითა და ნაცრით. ყურძენი მწიფდება ნოემბრის პირველ ნახევარში – მიეკუთვნება ძლიან საგვიანო სიმწიფის ჯგუფს. რქა სრულად მწიფდება. ვაზზე დატოვებული ყურძენი დაუჭკნობლად ძლებს დეკემბრამდე, დაკრეფილი კი ადრე გაზაფხულამდე ინახება. საუკეთესო ჩხავერი დგება სოფლებში საჭამიასერი, ბუკისციხე, ასკანა, ბახვი, ოცხანა, შემოქმედი (ჩოხატაურის და ოზურგეთის მუნიციპალიტეტები) და სხვ.

უსახელოური ადგილობრივი წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშია. გავრცელებულია ცაგერის რაიონში, ძირითადად ზუბი-ოყურეშის მიკროუბანში და იძლევა მაღალი ხარისხის ბუნებრივად ნახევრადტკბილ და სუფრის წითელ ღვინოს. ადგილობრივ მევენახეთა შორის, უფრო ხშირად ამბროლაურის და ონის რაიონში, უსახელოური ცნობილია აგრეთვე ოყურეშულის სახელწოდებითაც. უსახელოური კულტურულ ვაზის ჯიშების ფორმათა წარმოშობის ადგილობრივი კერიდან არის წარმოქმნილი.

უსახელოურის ყურძენი ძირითადად მიდის ბუნებრივად ნახევრადტკბილი წითელი ღვინის დასაყენებლად, თუმცა ასევე იძლევა მაღალი ღირსების სუფრის წითელ ღვინოს, რომელიც ხასიათდება ინტენსიური შეფერვით – ლამაზი ლალისფერი და მწიფე ბროწეულის ფერით, ჯიშური არომატით, სასიამოვნო სიტკბოთი, საკმაო სხეულით და ჰარმონიული გემოთი. საქართველოს ღვინის კომპანიები ასხავენ უსახელოურის ჯიშურ ღვინოს.

სოკოვან დაავადებათა მიმართ გამძლეობა არადამაკმაყოფილებელია, თუმცა ნაცრის მიმართ საკმაოდ გამძლეა. ადვილად ზიანდება ყურძნის ჭიისაგან. ფილოქსერის მიმართაც მისი გამძლეობა სუსტია. სხვა ჯიშებზე მეტად ზიანდება გაზაფხულის წაყინვებისაგან. საშუალო ზრდისაა. მაღალი ღირსების ღვინოს იძლევა მთის ფერდობებზე, ქვეთიხნარ ხირხატ, კირით მდიდარ ნიადაგებზე.

მუჯურეთული ადგილობრივი წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშია. გავრცელებულია რაჭა_ლეჩხუმის რაიონებში, ძირითადად ქვემო რაჭაში ჯიშ ალექსანდროულთან ერთად და გამოიყენება ბუნებრივი ნახევრადტკბილი (ხვანჭკარა) და სუფრის წითელი ღვინის დასაყენებლად. ადგილობრივ მევენახეთა შორის და ლიტერატურულ წყაროებში მუჯურეთულის სინონიმები ცნობილი არაა.

მუჯურეთულიდან და ალექსანდროულიდან დამზადებული ბუნებრივად ნახევრადტკბილი ღვინო “ხვანჭკარა” მაღალი ხარისხით გამოირჩევა. ინტენსიურად შეფერილია, მუქი ლალისფერი და გამჭვირვალეა. ხასიათდება თავისებური არომატით, სიტკბოთი და ნაზი, ჰარმონიული გემოთი, რომელშიც კარგად იგრძნობა ალუბლის ტონები. ჯიშური ღვინო ხასიათდება კარგი შეფერვით, გამჭვირვალობით, სხეულით, სინაზით, ჰარმონიულობით და არომატით.
გვალვის კარგი ამტანი ჯიშია. შედარებით კარგად უძლებს ზამთრის ყინვებს. ჭრაქის მიმართ სუსტი გამძლეობა ახასიათებს. კარგად ვითარდება რაჭა-ლეჩხუმის თითქმის ყველა ტიპის ნიადაგებზე, თუმცა შედარებით უკეთ – ალუვიურ დ კირნარ ნიადაგებზე. ხასიათდება საშუალო ზრდის სიძლიერით. რეგიონალურად გავრცელებული ჯიშია, ძირითადად ალექსანდროულთან ერთად.

ალექსანდროული რაჭის მთავარი საწარმოო ვაზის ჯიშია. ტოლა-ხვანჭკარის მიკრორაიონში იგი იძლევა ბუნებრივად ნახევრად ტკბილ წითელ ღვინოს, რომელიც ფართოდაა ცნობილი “ხვანჭკარას” სახელწოდებითი, ხოლო დანარჩენ ადგილებში სუფრის ხარისხოვან წითელ ღვინოს. ადგილობრივი მევენახეთა შორის (სოფ. ხვანჭკარა) და ლიტერატურულ წყაროებში (7,3), ალექსანდროული ცნობილია აგრეთვე კაბისტონის და კაბისტონას სახელწოდებით. ალექსანდროული ადგილობრივი ვაზის ჯიშია. იგი გავრცელებულია ქვემო რაჭის სოფლებში, სახელდობრ: პირველსა და მეორე ტოლაში, ხვანჭკარაში, ჭრებალოში, სადმელში, ზედა და ქვედა ქვიშარში, ღვიარაში, ძირაგეულში და სხვაგან.

ალექსანდროულის ყურძენს იყენებენ ძირითადად ბუნებრივად ნახევრად ტკბილი ღვინის „ხვანჭკარის“ და სუფრის ხარისხოვანი წითელი ღვინოების დასამზადებლად. „ხვანჭკარა“ ხასიათდება მაღალი გემური თვისებებით, მუქი ლალისფერია, კარგად გამოხატული ბუკეტით, გამოირჩევა სირბილითა და ნაზი, სასიამოვნო მოტკბო გემოთი.

ნაცრისა და ფილოქსერის მიმართ კარგ გამძლეობას ავლენს, ხოლო ჭრაქი მას დიდ ზიანს აყენებს. რეგიონალურად გავრცელებული ჯიში.

თავკვერი ქართლის წითელყურძნიანი ვაზის აბორიგენული ჯიშია. სამეურნეო დანიშნულებით განკუთვნილია ღია წითელი ფერის ორდინარული ღვინოების დასამზადებლად; ამავე დროს იგი იძლევა ადგილობრივი მოხმარების სუფრის ყურძენს. თუ როდის წარმოიშვა თავკვერი ან როგორ განვითარდა იგი საქართველოს რაიონებში, არ არის საბოლოოდ დადგენილი. უნდა ვიფიქროთ, რომ იგი მთელი რიგი ვაზის ადგილობრივი ჯიშების მსგავსად წარმოიშვა საქართველოს წიაღში ბუნებრივი გამრავლების გზით, ხოლო შემდგომ პერიოდში მან განიცადა ევოლუცია და ადამიანის უშუალო ზემოქმედებით მისი უკეთესი ფორმა დამკვიდრდა ძირითადად აღმოსავლეთ საქართველოს სხვადასხვა რაიონში. ამის დამადასტურებელია, ჯერ ერთი, თავკვერის მრავალი ფორმა, რომლებსაც ვხვდებით კახეთისა და ქართლის რაიონებში (შავი თავკვერი, თეთრი თავკვერი, საფერავისებრი თავკვერი, დიდმარცვალა თავკვერი, პატელაანთეული თავკვერი და სხვ.); აგრეთვე წმინდა ქართული სახელწოდება `თავკვერი~, და ბოლოს ბოტანიკურ-ბიოლოგიური ნიშან-თვისებები, რაც დამახასიათებელია აღმოსავლეთ საქართველოს ვაზის აბორიგენულ ჯიშთათვის. ამ უკანასკნელი თვისებებით იგი ალაზნის კერის ტიპიური წარმომადგენელია და ქართლის ვაზის ჯიშთა ჯგუფს მიეკუთვნება.
ჯიშური და კუპაჟში გამოყენებული ღვინო ხასიათდება მსუბუქი სხეულით, საშუალო ან საშუალოზე მცირე ალკოჰოლით და ოდნავ მომატებული საერთო მჟავიანობით. თავკვერიდან დგება ძალზე საინტერესო წითელი მშრალი ან ვარდისფერი ღვინოები ველური ვარდისა და წითელი ხილის სურნელებით. განსაკუთრებით სასიამოვნოა ახალგაზრდა ღვინო.

თავკვერი ადვილად ზინდება ჭრაქით. აღსანიშნავია, აგრეთვე, ნაცრისფერი სიდამპლის უარყოფითი გავლენა ვაზზე. რეგიონალურად გავრცლებული ჯიში.

წითელყურძნიანი საღვინე ჯიში
საფერავი ქართული აბორიგენული წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშია.
დღესდღეობით, ვენახის ფართობის მიხედვით საფერავი ყველაზე ფართოდ გავრცელებული წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშია საქართველოში (ძირითადად, კახეთის რაიონებში).
 საფერავის სუფრის ღვინო ინტენსიური მუქი შეფერვით, ალკოჰოლისა და სიმჟავის ზომიერი შემცველობით, სხეულით, სიხალისით, მდიდარი ბუკეტით, დაძველების დიდი პოტენციალითა და მაღალი გემური მაჩვენებლებით ხასიათდება.

მესხეთი არამხოლოდ საქართველოში, არამედ მთელს მსოფლიოში, მევენახეობის ალბათ ყველაზე მაღალმთიანი რეგიონია. ვაზი აქ ზღვის დონიდან 900-1700 მეტრ სიმაღლეზე გვხვდება. მესხური მევენახეობა პირველ რიგში ტერასებზე გაშენებულ ბაღ-ვენახებს გულისხმობს, რომელსაც რამდენიმე სახელი აქვს: ოროკო, დარიჯი, ბაქანი, საქვე. მესხეთში დაბლარი ვენახებიც არსებობდა და მაღლარიც, თუმცა ძირითადი სახეობა მაინც მაღლარი იყო, და იგი, რა თქმა უნდა, განსხვავდებოდა გურია-სამეგრელოს მაღლარებისგან, მათ შორის იმითაც, რომ ძირითადად ჭერმის ხეზე იყო ხოლმე გაშვებული. მესხეთი მევენახეობის ერთ-ერთი ყველაზე არქაული მხარეა საქართველოში, ზოგიერთი მეცნიერის აზრით, შესაძლოა სწორედ მესხური წარმოშობის იყოს უძველესი ქართული ჯიშები საფერავი, ძელშავი, ხიხვი და სხვა.

აჭარის, აფხაზეთის, გურიისა და სამეგრელოს მევენახეობა-მეღვინეობა მოქცეულია შავი ზღვის სანაპირო ზოლში, სადაც ვენახები იწყება ზღვის დონიდან 2-4 მეტრი სიმაღლიდან და ვრცელდება 500 მეტრ სიმაღლემდე. ჰავა სუბტროპიკული, ტენიანია, ზოგიერთ ადგილას ჭარბტენიანიც, ამიტომ ვაზი ხასიათდება ხანგრძლივი სავეგეტაციო პერიოდით. გურია-სამეგრელოს რეგიონი მეღვინეობის, ალბათ, ერთ-ერთ ყველაზე უძველეს კერას წარმოადგენს. პირველი ცნობები ანტიკური წყაროებიდან სწორედ კოლხეთის შესახებ გვხვდება. ეს რეგიონი გამოირჩევა ვენახის თვითმყოფადი მოწყობის კულტურით, რომელიც XIX საუკუნემდე თითქმის მთლიანად მაღლარზე იყო გაშენებული. აქაური ისტორიული ჯიშებიდან ცნობილია ჩხავერი, ჯანი, მტევანდიდი, სხილათუბანი, ალადასტური, საკმიელა, ოჯალეში, გოდაათური, ჭვიტილური, ჩეჭიფეში და სხვა. აფხაზეთი და აჭარა _ აფხაზეთი მეღვინეობის ისტორიულ მხარედ ითვლება. ვაზი აქ 400-დან 800 მეტრ სიმაღლემდე ხარობს ყველაზე კარგად. ადრეულ პერიოდში აქაც საკმაოდ მაღალ დონეზე იყო მეღვინეობა, თუმცა, ჭრაქმა და ნაცარმა ძალიან ავნო ამ მხარეს. ადგილობრივი ჯიშებიდან აღსანიშნავია: ამლახუ, ავასიხვა, კაჭიჭი, აღბიჟი, აკაბილი, აბსუაჟი, ლაკოაჟი, ხაფშირა, ხუნალიჟი და სხვ. ადგილობრივი ჯიშების გარდა აფხაზეთში კარგ შედეგს იძლევა ცოლიკოური, ოჯალეში, ჩხავერი, კრახუნა.
აჭარაში უკანასკნელ წლებში დაიწყეს ძველი ჯიშების აღდგენა და ცდილობენ აქტიურად მისდიონ მეღვინეობას. ისტორიული ჯიშებიდან აჭარაში ყველაზე მეტად ცნობილია: ბროლა, ხოფათური, კლარჯული, მეკრენჩხი, ბუტკო, კვირისთავა, შავშურა, ჯინეში, საწურავი, ბათომურა.

რაჭა-ლეჩხუმი სხვა რეგიონებისგან გამოირჩევა ვენახების სიმცირითა და იშვიათი ჯიშის ყურძნით. აქ გავრცელებულია: ალექსანდროული, მუჯურეთული, ცოლიკოური, წულუკიძის თეთრა, ძელშავი, უსახელოური და ორბელური. რაჭის ზონა მოიცავს ამბროლაურის რაიონის დიდ ნაწილს, სადაც ვენახები გაშენებულია მდინარე რიონის ხეობაში, და ქვემო რაჭის ყველაზე მნიშვნელოვან ხვანჭკარის მიკროზონას. ლეჩხუმის მევენახეობის მხარის ძირითადი მიკროზონებია: ცაგერი, ორბელი, ალპანა-ტვიში, ზუბი-ოყურეში. ყველაზე სახელგანთქმული ღვინოები ამ რეგიონიდან არის უსახელოური და ადგილწარმოშობის ღვინოები _ ხვანჭკარა და ტვიში. ტვიშის მიკრორაიონული კლიმატი განაპირობებს იმერული ვაზის ჯიშის, ცოლიკოურის ყურძენში მაღალ შაქარმჟავიანობას და სწორედ ამ მიკროზონის ცოლიკოურისგან მზადდება თეთრი ბუნებრივად ნახევრად ტკბილი ღვინო "ტვიში". აღსანიშნავია ასევე ორბელის ოჯალეში, რომელიც თავისი ამპელოგრაფიული მახასიათებლებითა და ღვინის ხასიათით განსხვავდება სამეგრელოს ოჯალეშისგან.

იმერეთი ქართული ღვინის ერთ-ერთი ყველაზე მრავალფეროვანი მხარეა, სადაც ძალზე განსხვავებული კლიმატური პირობები და ნიადაგური შემადგენლობაა, ამიტომ ღვინოები ყველგან განსხვავებულია. იმერეთში გავრცელებული ჯიშებია: ცოლიკოური, ციცქა, კრახუნა, ქვიშხური, ძელშავი, ალადასტური, დონდღლაბი, ბაზალეთური, კუნძა, ოცხანური საფერე, არგვეთული საფერე, რკო, ადანასური, ბზვანურა, შავი დონდღლაბი, ვანის ჩხავერი და სხვა. ტრადიციული მეღვინეობა აქაც, როგორც სხვა რეგიონებში, ქვევრთანაა დაკავშირებული, რომელსაც იმერეთში ჭურს უწოდებენ. განსხვავებით კახური ტრადიციული ღვინისგან, აქ ტკბილს უმატებენ ჭაჭის მხოლოდ მცირე ნაწილს. დადუღების შემდეგ ღვინოს ჭურში აყოვნებენ დაახლოებით 2 თვე, შემდეგ ხსნიან დურდოდან, გადააქვთ კასრებში და ამუშავებენ. იმერული ტიპის ღვინო ლამაზი ყვითელი ფერისაა, სრული, შინაარსიანი, საკმაოდ ჰარმონიული და ხალისიანი. იმერეთი განთქმულია სვირული კრახუნათი, ობჩური ცოლიკოურითა და კვალითური ციცქათი. იმერეთში იწარმოება ადგილწარმოშობის ღვინო „სვირი“.

ქართლი მეღვინეობის გამორჩეული რეგიონია საქართველოში, რომელიც ცნობილია კლასიკური ევროპული ტიპის და მაღალხარისხოვანი ცქრიალა ღვინოებით. ვენახები გაშენებულია მდინარე მტკვრისა და მისი შენაკადების - ლიახვისა და ქსნის ვრცელ აუზებში, ზღვის დონიდან 450-700 მეტრ სიმაღლეზე. ქართლს, ისევე როგორც სხვა რეგიონებს, აბორიგენული ჯიშები განსაკუთრებულ ხასიათს სძენს. ქართლში გავრცელებული ჯიშებიდან აღსანიშნავია ჩინური, გორული მწვანე, ბუდეშური თეთრი, თავკვერი, შავკაპიტო და საფერავი. ასევე გვხვდება იშვიათი ჯიშები: ჭყლაპა, ანდრეული, არაგვისპირული, გრძელმტევანა, მელიკუდა, ჭროღა, ხარისთვალა, ძელშავი. გარდა ადგილობრივი ჯიშებისა, ქართლში გავრცელებულია უცხოური ჯიშებიც: ალიგოტე, პინო შავი და თეთრი, შარდონე და სხვა. ქართლში, ისევე როგორც კახეთში, გავრცელებულია ტრადიციული და ევროპული მეღვინეობა. ადგილწარმოშობის ღვინის ჯიშებიდან ერთ-ერთი _ „ატენური“, სწორედ ქართლში იწარმოება.

კახეთი ქართული მეღვინეობის უმთავრესი რეგიონია. საუკეთესო ხარისხის ღვინოების მომცემი ვენახები მდებარეობს ალაზნისა და ივრის აუზებში, ზღვის დონიდან 400-700 მეტრ სიმაღლეზე, ნეშომპალა-კარბონატულ, შავმიწა და ალუვიურ ნიადაგებზე. საქართველოში დარეგისტრირებული 20 ადგილწარმოშობის ღვინიდან 15 კახეთში იწარმოება: წინანდალი, გურჯაანი, ვაზისუბანი, მანავი, კარდენახი, ტიბაანი, კახეთი, კოტეხი, ნაფარეული, მუკუზანი, თელიანი, ქინძმარაული, ახაშენი, ყვარელი და ხაშმი. კახეთის ადგილობრივ და კულტივირებულ ჯიშებს შორის აღსანიშნავია: რქაწითელი, საფერავი, მწვანე კახური, ქისი, ხიხვი, ბუდეშური წითელი, კახური მცვივანი, საფენა, კუმსი ყვითელი, კაბერნე სოვინიონი (ფრანგული ჯიში), თავკვერი, იყალთოს წითელი და სხვა. კახეთში მოყვანილი ყურძნისგან მაღალი ხარისხის როგორც ევროპული, ასევე კახური ტრადიციული წესით დაყენებული ღვინო მზადდება.
ტრადიციულ კახური ღვინის ტექნოლოგიას ანალოგი არ მოეპოვება მსოფლიოში. იგი გულისხმობს საწნახელში ყურძნის დაწურვასა და ტკბილის (ბადაგი) ჩასხმას ქვევრში. გამოწურვის შემდეგ ჭაჭისა და კლერტის სრულ რაოდენობას ამატებენ ქვევრში ჩასხმულ ყურძნის ტკბილს. ალკოჰოლური დუღილის დასრულების შემდეგ ჭაჭა იწყებს დაძირვას და ქვევრები იხურება, ხოლო ვაშლრძემჟავური დუღილის შემდეგ ქვევრები უკვე ჰერმეტულად იხურება. მარტში ღვინოს პირველად გადაიღებენ. შემდეგ დაახლოებით 1 წლის განმავლობაში ღვინოს ავარგებენ და სისტემატურად აკონტროლებენ.
ტრადიციული კახური ღვინის გარდა, კახეთში გავრცელებული ვაზის ჯიშებიდან დგება ძალიან კარგი ევროპული სტილის ღვინო. მაგალითად, რქაწითელისა და კახური მწვანეს მონაწილეობით დგება ცნობილი ქართული ღვინო „წინანდალი“. კახეთის რეგიონში ყველაზე გავრცელებული წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშია საფერავი. მისგან ამზადებენ როგორც ქვევრის, ასევე ევროპული სტილის ღვინოებს. საფერავისგან დგება შესანიშნავი ვარდისფერი და ცქრიალა ღვინოებიც. კახეთმა საუკუნეების განმავლობაში შექმნა და ჩამოაყალიბა სუფრის ღვინის ორიგინალური ტიპი, რომელიც საკმაოდ განსხვავდება მსოფლიოში არსებული ღვინის ამ ტიპისგან. იგი გამოირჩევა მაღალი ექსტრაქტულობით, ფენოლური ნაერთებისა და ტანინის მაღალი შემცველობით, სასიამოვნო ბუკეტით, ჯიშური არომატითა და გემოთი.